حاجی:جناح دولت در مجلس تقويت مي‌شود
روز جمعه انتخابات دو مجلس خبرگان رهبري و مجلس شوراي اسلامي برگزار شد. با وجود اينكه تا ساعت تهيه اين مطلب تخمين دقيقي از ميزان آراي مشاركت‌كنندگان در انتخابات به دست نيامده اما اخبار كلي حاكي از مشاركت بالاي مردم بوده است. مرتضي حاجي، عضو شوراي مشورتي رييس دولت اصلاحات و عضو هيات‌مديره بنياد باران دليل اصلي رشد مشاركت را شكل‌گيري جبهه مخالفان و موافقان برجام مي‌داند. او همچنين چهره‌هاي ناشناخته‌اي كه موفق به جلب اعتماد مردم شده‌اند را پديده اين انتخابات مي‌داند. اتفاقي كه به دليل نبود چهره‌هاي شاخص و شناخته شده اصلاح‌طلب در انتخابات رخ داده است.
ارزيابي اوليه شما تا اين ساعت (ساعت ١٧ روز گذشته) از ميزان مشاركت در انتخابات روز جمعه چيست؟
به نظر مي‌رسد حضور مردم در انتخابات چشمگير بوده است. بر اساس آماري كه تاكنون شنيده‌ايم بيش از ٣٣ ميليون نفر در انتخابات شركت كرده‌اند كه اين رقم با افزايش قابل پيش بيني احتمالا تغيير خواهد كرد. اين به معني اين است كه مشاركت مردم گسترده‌تر از دفعات قبل بوده است. از اين جهت يك ركورد جديدي اتفاق افتاده است.
چه دلايلي براي اين اتفاق مي‌توان برشمرد؟
دلايل متعددي مي‌تواند داشته باشد، از جمله اينكه شرايط ماه‌هاي اخير كه شاهد آن بوديم و موضوعاتي كه در مجلس مورد بررسي بود و به‌طور مشخص مذاكرات هسته‌اي و نحوه موضع‌گيري برخي نمايندگان و هواداران‌شان بيرون از مجلس توجه مردم را جلب كرده بود. در واقع مجموعه اتفاقات اخير به ويژه مذاكرات مجلس در مورد بحث برجام چه در كميسيون ويژه و چه در صحن علني توجه مردم را به خود جلب كرد و آنها را براي ورود به عرصه انتخابات مجاب كرد. در واقع شرايطي ايجاد شد كه مردم بتوانند نظر خودشان را له يا عليه مواضعي كه شاهدش بودند ابراز كنند و اين يكي از مهم‌ترين دلايل بود.
حضور مردم در انتخابات معمولا در حوزه امنيت ملي نيز تاثيرگذار است. در واقع اگر اين حضور را پشتوانه‌اي براي نظام و ساختار سياسي در نظر بگيريم، مي‌تواند بخشي از معادلات را به نفع كشور تغيير دهد. آيا از اين منظر نيز حضور روز جمعه دستاوردي براي ما داشته است؟
در موضوع انتخابات بيشتر از اينكه بخواهيم به دنبال پيام سياسي به خارجي‌ها و كشورهاي ديگر باشيم، بايد به آن به عنوان يك فرصت براي اينكه بعضي از مشكلات مزمن باقي مانده را از طريق نمايندگان حل و فصل كنيم، نگاه كنيم. انتظار از مجلس اين است كه به جاي فرافكني و انتقال مشكلات به توطئه‌هاي خارجي، با تدبير و حوصله و موشكافي به علل اصلي وقوع مشكلات بپردازد و آنها را حل كند كه اگر بعضي از آنها ناشي از دسيسه‌هاي خارجي باشد هم برايش چاره‌انديشي شود. با اين حال طبيعتا پيام وحدت ملي در هر رويداد مهم كشور مي‌تواند انتشار پيدا كند كه انتخابات يكي از آن موارد است. در عين حال اين موضوع تجلي‌هاي ديگري مانند راهپيمايي ٢٢ بهمن هم دارد. با وجود اين برگزاري آرام و بي‌دغدغه انتخابات و حضور گسترده مردم حامل پيام همبستگي مردم با حاكميت و دولت است. از طرفي انگيزه مردم براي اداره كشور با راي و نظر خودشان پيام براي ديگراني دارد كه نظر سوئي به كشور ما دارند. اين پيام هم كاملا روشن است. مردم پاي انقلاب و ارزش‌ها و رهبري و مدل حكومت ايستاده‌اند و آن را مي‌پسندند، به همين دليل است كه صحنه را هميشه زنده نگه داشته‌اند. پيام خارجي اين حضور انسجام مردم با نظام است و در عين حال نشان‌دهنده اين مطلب است كه مردم مي‌خواهند مسائل را با تدبير خودشان حل كنند و چشم به خارج ندارند.
يكي از اتفاقاتي كه به نظر مي‌رسد در اين انتخابات رخ داد، اقبال درصد بيشتري از راي‌دهندگان به ليست‌هاي معرفي شده از سوي دو جريان سياسي اصلي كشور بود. اين رفتار سياسي تا چه اندازه قابل اعتنا است و اگر رخداد مهمي ارزيابي مي‌شود تحليل آن چيست؟
البته نبايد دور از ذهن داشته باشيم كه اين رويداد معطوف به شهرهاي بزرگ است. در كل مي‌توان گفت وقتي كانديداهايي منسوب به يكي از جريان‌هاي شناخته شده باشند، علاوه بر مسائل منطقه‌اي كه به‌طور طبيعي روي انتخاب تاثيرگذار است يك نگاه هم مي‌تواند به حاميان سياسي فرد باشد. در شهرستان‌هاي كوچك و حوزه‌هاي تك نماينده عمدتا مساله حاميان سياسي يك كانديدا به‌طور جدي تاثيرگذار نيست. اما در شهرهاي بزرگ طي ماه‌هاي اخير صف‌بندي مشخصي به وجود آمد. به خصوص بعد از طرح برجام در مجلس و موضع‌گيري‌هايي كه صاحبان تفكرات سياسي مختلف نشان دادند، مي‌توان گفت نوعي تقسيم‌بندي اتفاق افتاد و مخالفان برجام و موافقان آن صف‌بندي كردند. ادامه راه مخالفان برجام تقابل با دولت‌هاي تاثيرگذار در عرصه بين‌الملل را مي‌توانست به دنبال داشته باشد. تحريم و تهديد و حفظ وضعيت پيش از برجام نيز از نتايج اعمال و كنش‌هاي سياسي آنان بود. عده‌اي هم موافق برجام بودند كه همچنان مذاكرات را عزتمندانه مي‌دانند و معتقدند دستاوردهاي برجام ملي است و مي‌تواند در معادلات آتي تاثير بسزايي داشته باشد. اين موضع كاملا مغاير مواضع گروه قبلي است. گروه سومي هم ديده مي‌شود كه راي و نظرشان بينابين است. آنها در ماه‌هاي اخير نمي‌توانسند موضع شفافي در برابر برجام اتخاذ كنند. اين دسته‌بندي در جامعه هم اتفاق افتاد و يكي از انگيزه‌هاي مردم براي حضور و راي دادن به ليست گروه‌هايي كه اين تفكرات را نمايندگي مي‌كردند، ناشي از يك موضع مشخص گرفتن در قبال اين سه نوع تفكر بوده است و نوعي بلوغ سياسي را به دنبال خودش دارد. اما به نظر مي‌رسد اين بلوغ سياسي گذرا است و بايد تلاش كرد تا مردم براي هميشه به اين باور برسند.
چرا بايد تلاش كرد تا اين باور هميشگي باشد؟
به دليل اينكه حزب، گروه و جناحي كه كانديداها را معرفي مي‌كند بايد پاسخگوي عملكرد كانديداهاي خودش باشد اما اگر فردي بدون پشتوانه سياسي و تنها به صفت فردي خود كانديدا شود او پاسخگو نيست. در حالي كه اگر بر اساس شناخت سياسي و مواضع احزاب راي آورده باشد بايد دايما اتفاقات تجزيه و تحليل شود و احزاب از طريق نماينده‌هاي‌شان مطالبات را در كميسيون‌هاي مجلس دنبال كنند و مردم هم عملكرد احزاب و جناح‌ها را بررسي مي‌كنند و در موعد بعدي انتخابات تصميم خود را به نمايش مي‌گذارند. آنچه اتفاق افتاده ماندگاري‌اش منوط به كار بيشتر احزاب است.
پيش از برگزاري انتخابات بخش قابل‌توجهي از فعالين سياسي اظهار مي‌كردند مجلس دهم اشبه المجالس به مجلس پنجم خواهد بود. آيا مي‌توان در حال حاضر مقايسه‌اي انجام داد؟
بايد كمي صبر كرد تا آرايش مجلس آتي به‌طور كامل شكل بگيرد. بنابراين از هم‌اكنون نمي‌توان مقايسه‌اي داشت. اما به نظر مي‌رسد اين مجلس با كليه ادوار قبل متفاوت باشد. وزن جناح دولت و اصلاح‌طلبان با اصولگرايان نسبتا معتدل تفاوت اندكي خواهد داشت و به نظر مي‌رسد جناح دولت در مجلس تقويت مي‌شود.
نظر سنجي‌هاي پيش از انتخابات نشان مي‌داد تا روزهاي دو شنبه و سه‌شنبه هفته قبل هنوز موج مشاركت گسترده بلند نشده بود اما طي روزهاي چهارشنبه تا جمعه اين اتفاق رخ داد. چه عاملي باعث افزايش معنادار مشاركت شد؟
در انتخابات ادوار مختلف كمابيش همين‌گونه است. عده‌اي دير تصميم مي‌گيرند تا در انتخابات شركت كنند. عده‌اي هم هميشه آماده راي دادن هستند. عده‌اي هم كه قابل توجه هستند مساله بايد براي‌شان كاملا روشن باشد كه تصميم بگيرند لذا در نظرسنجي‌ها نوعا مي‌گويند هنوز تصميم نگرفته‌ام. اين نمي‌تواند ملاك براي تحليل نظرسنجي باشد. در انتخابات رياست‌جمهوري هم همين اتفاق افتاد. اگر مي‌خواهيم برآورد درست داشته باشيم بايد ٣٠ درصد از تصميم نگرفتگان را جزو شركت‌كنندگان قرار دهيم.
آيا اين انتخابات پديده خاصي كه بتوان از آن به عنوان ويژگي شاخص نام برد، در خود داشت؟
پديده اين انتخابات برخي چهره‌هاي جديد هستند كه وارد ليست‌ها شدند. به هر نحو بسياري از افرادي كه شناخته شده‌تر بودند يا به اراده خودشان يا با نظر شوراي نگهبان از دور خارج شدند و چهره‌هاي جديد حضور يافتند. فكر مي‌كنم استقبال از چهره‌هاي جديد هم در بين مردم بد نبوده باشد.
