دولت بایدن تمایل دارد با ایران کنار بیاید
روزنو :موضع آمریکایی‌ها از قبل از روی‌کارآمدن دولت بایدن مشخص بود و اکنون نیز همان موضع را دنبال می‌کنند.
رفتار سردمداران قدرت در ایالات متحده آمریکا و تروئیکای اروپایی با مساله ایران و برجام نشان داد که آنها از گذشته درس نگرفته‌اند، هنوز بر همان مواضع قبلی خود هستند و گویا نمی‌خواهند از اشتباهات گذشته خود درس گرفته و تغییری در مواضع قبلی خود حاصل کنند. تلاش آنها برای تصویب پیش قطعنامه‌ای علیه ایران در شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی نشان از این موضوع دارد. گرچه جسته و گریخته نیز صحبت از پالس‌های مثبت آمریکایی‌ها برای تعامل و مذاکره با ایران شنیده می‌شود. اما آنچه مسلم است هیچ‌گونه تعامل و مذاکره‌ای بدون لغو تحریم‌های ایران امکان‌پذیر نخواهد بود. برای بررسی حواشی پیرامون برجام، احتمال مذاکره ایران با آمریکا و تغییر نگرش بایدن نسبت به بازگشت به برجام با داوود هرمیداس باوند تحلیلگر مسائل بین‌الملل و استاد دانشگاه به گفت‌وگو پرداخته است که می‌خوانید.
دیـــدگـاه شما نسبت به تغییر رفتار هیات حاکمه آمریکا و اروپایی‌ها نسبت به ایران، لغو تحریم‌ها و برجام چگونه است؟
موضع آمریکایی‌ها از قبل از روی‌کارآمدن دولت بایدن مشخص بود و اکنون نیز همان موضع را دنبال می‌کنند. مباحثی مثل قدرت دفاعی ایران، حضور کشورمان در مسائل و تحولات منطقه و دیگری بحث حقوق بشر و پایبندی به تعهدات هسته‌ای. البته خروج آمریکا از برجام در دوره ترامپ نیز این آزادی عمل را به ایران داد تا تحت شرایط بتواند از این فضا استفاده کند و در چارچوب برجام و قطعنامه 2231 از تعهدات خود بکاهد و آمریکا را به انزوا بکشاند. اما امروز در شرایطی قرار داریم که هر دو طرف معتقدند که ابتدا باید طرف مقابل تعهدات خود را انجام دهد تا آنها هم به تعهدات و وظایف خود پایبند بمانند. به عبارت دیگر ایران می‌گوید ابتدا باید آمریکا همه تحریم‌ها را به‌طور کل لغو کرده و به برجام بازگردد تا ما نیز به تعهدات خودمان بازگردیم. از طرفی آمریکایی‌ها نیز مطرح می‌کنند که اول باید ایران از گام‌های کاهش تعهدات خود بازگردد تا پس از آن ما هم به لغو تحریم‌های ایران بپردازیم، البته آمریکایی‌ها تلاش دارند که مثل سابق روی برجام اهمیت ندهند و از اهمیت آن بکاهند. با این حال به نظر می‌رسد که شاید با تعدیلاتی کوچک البته پس از مذاکره دو کشور بتوانند به توافق قابل قبول و مرضی‌الطرفینی دست پیدا کنند.
بــرخی معتقدند که آمــریـــکا درصدد استفــاده از مـــدل برجام و 1+5 برای حل سایر مسائل و مناقشات بین‌المللی است؛ چه میزان با این گزاره موافقید و از دیدگاه شما آمریکا درصدد لغو تحریم‌ها و بازگشت به برجام برخواهد آمد؟
دلیل کاهش تعهدات برجامی ایران اعمال تحریم‌های یکجانبه ظالمانه و خروج یک‌طرفه آمریکا از برجام است که نقض آشکار این توافق بود. هرچند که ایران اعلام کرده به محض اینکه آمریکا تمام تحریم‌های ایران بردارد؛ ایران نیز به تعهدات خود در قالب برجام باز خواهد گشت. البته نباید این موضوع را نادیده گرفت که آمریکایی‌ها صرفا به فکر منافع خود هستند و همه اقداماتشان در همین راستا قلمداد می‌شود. لذا این احتمال که آنها از این مدل در سایر مسائل نیز استفاده کنند محتمل است. البته در این میان شاید مسائل دیگری فراتر از برجام مطرح شود که کلا صورت مساله را تغییر دهد، البته در فاصله زمانی که برجام شکل گرفت و پس از آن آمریکا از این توافق خارج شد تا کنون تحولات مختلفی در عرصه‌های مختلف پیش آمده است. بنابر این آمریکایی‌ها نکات جدیدی را مطرح کردند که برایشان اولویت‌دار شده است؛ در نتیجه درصددند که از این چارچوب شکلی برجام استفاده کنند و با طرح آن نظرات و نکته‌ها مذاکرات جدیدی را با موضوعات جدید کلید بزنند. البته تحریم‌های کنونی بیش از هر چیز به جهت مالی و اقتصادی به ایران فشار وارد می‌کند و اجازه نمی‌دهند ایران از تجارت بین‌المللی خود استفاده کند. این در حالی است که بسیاری از کشورهایی که با ایران تجارت کرده‌اند سرمایه‌های ایران را به دلیل اعمال تحریم‌های آمریکا و ترس از جریمه از سوی این کشور بلوکه کرده‌اند. آنچه مسلم است مذاکراتی که آمریکایی‌ها امروز خواهان آن هستند با آنچه موجب شکل‌گیری برجام شده چارچوب و ابعاد گسترده‌تری دارد. حتی اتحادیه اروپا نیز که اوایل و در زمان ترامپ نسبت به عملکردهای آمریکا موضع انتقادی داشت اکنون برگشته و بر مدار تحرکات آمریکا قدم برمی‌دارد و حتی نظراتی فراتر از نظرات آمریکا مطرح می‌کند. در هر حال نگرش آمریکا و اروپا به هم نزدیک شده که می‌تواند برجام را تحت‌الشعاع قرار دهد. از طرفی این اختلاف به‌وجودآمده میان اروپا و آمریکا در زمان ترامپ که ایران سعی می‌کرد هر چه بهتر و بیشتر روی آن مانور دهد امروز در دولت بایدن تا حدود زیادی برطرف شده و اروپا و آمریکا تا حدود زیادی همگرا شدند.
همسویی فکری و عملی اروپایی‌ها و آمریکای بایدن تا چه حد می‌تواند باعث فشار به ایران و احتمال یک همگرایی برای اجماع جهانی علیه ایران رقم بزند؟
امروز ایران مثل سابق دیگر نمی‌تواند از اختلافات نسبی میان اروپا و آمریکا بهره‌گیری و استفاده کند. ایران سعی می‌کرد که از ارتباط موثر با چین و روسیه برای پیشبرد اهداف خود در برجام استفاده کند، اما در عمل نشان داده شد که چینی‌ها نیز قویا مایلند که با آمریکا نزدیکی بیشتری داشته باشند و اختلافات خود را برطرف کنند. لذا برای چینی‌ها آمریکا اولویت بیشتری نسبت به ایران دارد. روسیه نیز مایل است که به اتحادیه اروپا وارد شود و همگرایی بیشتری با اروپایی‌ها داشته باشد اما آنچه خواستار آن است مورد قبول اروپایی‌ها نیست. مسلما ایران از همکاری و هماهنگی مواضع میان اروپا و آمریکا بیش از گذشته صدمه خواهد دید، چراکه دیگر نمی‌تواند علیه یکی با دیگری تعامل کند. از طرفی برخی کشورهای منطقه نیز با رژیم صهیونیستی کنار آمده‌‌اند و موضعشان به آمریکا نزدیک‌تر شده است. ترکیه نیز درصدد است از این شرایط استفاده تاکتیکی کند. فلذا شرایط منطقه‌ای و بین‌المللی به ضرر ایران پیش می‌رود.
برخی بر این عقیده‌اند کـــه آمــریکا با تشریح ماجرای جمال خاشقچــی و سر جا نشاندن عربستان و از طرف دیگر بی‌اعتنایی به رژیم صهیونیستی پالس‌های مثبتی در راستای مذاکره و ارتباط با ایران می‌دهد؛ از دیدگاه شما چرا آمریکا به جای تامین خواسته‌های ایران دست به اقدامات دیگری می‌زند؟
معتقدم کشورها در اولویت خود به دنبال منافع اصلی و حیاتی خود هستند. لذا اگر منافعشان اقتضا کند که در زمینه‌ای تعجیل کنند بدون چون و چرا انجام می‌دهند. اما اگر در ارزیابی جدید خود بدین نتیجه برسند که مصالح جهانی و منطقه‌ای ایجاب می‌کند که در منطقه تعادل ایجاد شود و تا حدی خواسته‌های ایران را تامین کنند تا حدی مواضع خود را تغییر می‌دهند. علائم و قرائن نیز نشان از آن دارد تمایل آمریکایی‌ها به تعدیل مواضعش بیشتر شده است. نمونه آن را نیز می‌توان در خصوص موافقت با آزادسازی پول‌های بلوکه‌شده ایران در کره جنوبی دانست. فکر می‌کنم در پرتو شرایط جدید دولت بایدن نیز مایل است تا با ایران کنار بیاید. اگر شرایط گفت‌وگو فراهم باشد ایران نیز باید به این سمت‌وسو گام بردارد.
منبع:آرمان ملی
