برای امریکایی ها روشن شده که تصمیم گیرنده فقط دولت نیست بلکه ساختارهای ایران و نهادهای حاکمیتی در ایران است. خود امریکایی ها اگر بخواهند به مذاکره امیدوار باشند به این نتیجه رسیده اند که با دولت های ایران نمی شود به یک توافق پایدار دست یافت.

به گزارش روز نو : صداهایی که از وین به گوش می رسند ناامید کننده است. تهران در استانه انتخابات قرار دارد و این موضوع هم به دشوار شدن گفتگوهای بازگشت به برجام اضافه شده است.گفتگوها در وین در مسیری سنگلاخی قرار گرفته است. هر چند به نظر می رسید که این دور از مذاکرات می تواند تبدیل به آخرین دور شود، اما شواهد از وین می گویند که چنین اتفاقی دور از دسترسی به نظر می رسد و نمایندگان دولت ها خود را در وضعیتی دشوار می بینند. از آن سو در واشنگتن واکنش ها به گفتگوها چندان مثبت نیست. بلینکن به تازگی گفته است که مطمئن نیست ایران مایل به بازگشت به برجام باشد و در مقابل مقامات ایرانی هم اوضاع را منوط به برداشته شدن تحریم ها و ازاد شدن دارایی های ازاد شده ایران کرده اند.

در خبرآنلاین با نودر شفیعی کارشناس مسائل بین الملل، عضو اسبق کمیسیون امنیت ملی سیاست خارجی مجلس و استاد دانشگاه به گفتگو نشسته ایم:

پنجمین دور از گفتگوها در وین در جریان است . اما خبرها چندان امیدوار کننده به نظر نمی رسند. چه اتفاقی در روند ماکرات در حال رخ دادن است؟

گفتگوهای وین وارد پنجمین دور خود شده و هر چه از ابتدا به انتها می آییم کار مذاکرات تقریبا سخت تر می شود و در حقیقت این مقطع از مذاکرات بسیار مقطع سختی است و شروعش به این دلیل است که اختلاف نظر زیاد است و انتهاش به این دلیل است که شما به موضوعات حساس و مهمی می رسید. مذاکرات وین شاید در اصل و در ادبیات به برجام معروف است اما عملا چیزی فراتر از آن است . به این دلیل که هم ایران و هم امریکا چیزی فراتر از آن را می خواهند. ایران معتقد است که نه تنها تحریم های لغو شده در برجام باید برداشته شود، بلکه هر تحریم دیگری که در واقع بر اساس روح برجام قابل وضع شدن نبوده، باید لغو شوند. در واقع تهران می خواهد همه تحریم ها لغو شوند و این به معنای چیزی فراتر از توافق هسته ای سال 2015 است. یا ما می گوییم باید راستی ازمایی شود و این چیزی فراتر از برجام سابق است. امریکایی ها هم تلاش کرده اند که موضوعات غیر برجامی را بگنجانند یا غنی سازی شصت درصدی ما که محصول خروج ایالات متحده از برجام و بی عملی اروپایی هاست، که ما را مجبور به کاهش گام به گام تعهدات برجامی بود، چیزهایی است که در وین مساله ساز شده. هر چند که بخشی از متن نوشته و بخش های مهمی از ضمایم تهیه شده اما روی چنین موضوعاتی گیر کرده است و اختلاف نظر ها هم زیاد است.

در ایران ما به زودی انتخابات ریاست جمهوری را خواهیم داشت. بعید نیست که رویکرد دولت بعدی تفاوت اشکاری با دولت فعلی در قبال برجام داشته باشد.. این وضعیت چقدر می تواند روی انتخابات پیش روی ایران موثر باشد؟

این بستگی به برداشت مردم دارد. در ایران بخشی از مردم چشم انتظار برجام هستند و مسائل و مشکلات خود را به پیدیده هایی مثل توافق هسته ای نسبت می دهند و فکر می کنند اگر برجام دوباره کار آمد باشد، مسائل و مشکلات آنها هم حل خواهد شد. بخشی از مردم هم فکر می کنند همه مشکلات از برجام است و آن را نمی خواهند. به همین نسبت این مساله می تواند بر روی انتخابات ایران موثر واقع شود. یعنی پیشرفت یا پسرفت در برجام می تواند در انتخابات تاثیر بگذارد. به هر حال این متغیری مهم در ذهن مردم است.

الان کاندیداها هم می دانند که بخشی از توجهات مردم به برجام است و حتی اگر خود به آن اعتقادی نداشته باشند، بر روی توافق هسته ای مانور می دهند. بنابراین یکی از موارد مورد اختلاف خواهد بود که در مناظرات و رقابت های انتخاباتی مطرح شود. شاید خیلی با درجه پایینی بتواند موضوع مورد مناظره باشد.

در روزهای اخیر سیاستمداران امریکایی مواضع متفاوتی از گذشته گرفته اند که چندان امیدوار کننده نیست. ایا این به معنای آن است که سیاستمداران در واشنگتن نسبت به دولت اینده ایران ناامید هستند؟

اینطور نیست. امریکا قید دولت ها را در این قضیه زده است. انها به این نتیجه رسیده اند که خیلی نمی شود بر روی تصمیمات دولت ها در تهران حساب کنند. البته انها با دولت ها به عنوان مجری حکومت گفتگو می کنند. برای امریکایی ها روشن شده که تصمیم گیرنده فقط دولت نیست بلکه ساختارهای ایران و نهادهای حاکمیتی در ایران است. خود امریکایی ها اگر بخواهند به مذاکره امیدوار باشند به این نتیجه رسیده اند که با دولت های ایران نمی شود به یک توافق پایدار دست یافت. به همین دلیل آنها به دنبال این هستند که با نهاد های موثر تر ارتباط بگیرند. اما اینکه چقدر موفق باشد یا نه بستگی به سیاستهای ایران دارد.

قبلا به نظر می رسید که در داخل امریکا امیدواری ها برای اینکه تا قبل از انتخابات به نتیجه ای برسند وجود داشت. اما مواضع اخیر سیاستمداران این کشور ناامیدانه تر از قبل است. دلیل این تغییرات چیست؟

آنها خبرها و پیام های ناامیدکننده ای هم از ایران دریافت می کنند. آن زمان پیام ها امیدوار کننده بود و امریکایی ها امیدوار بودند که بشود با یک امتیاز اندک در حد بازگشت به برجام مطالب را حل کرد اما الان می بینند که انتظارات ایران فراتر و چیز دیگری است. البته انتظارات تهران هم معقول است. اما امریکایی ها ناگهان با افزایش انتظارات رو به رو شده اند و معنی اش این است که واشنگتن ازروندی که شروع کرده و امیدوار بودند ازطریق دولت روحانی آن را به انجام برسانند، ناامید شده و میبینند که زمان زیادی باقی نمانده است. لذا آنها هم از نتیجه دادن مذاکرات ناامید شده اند و این پیام ها هم ناشی از همین موضوع است. به نظر می رسد از طرف ایران و امریکا و سایر طرف ها تلاش ها هنوز در جریان است اما انچه مسلم است این تلاش ها نتایج خیلی موفقیت امیزی که امیدوارمان کنند در روزهای اینده به نتیجه برسند، نخواهد داشت.