عده‌­ای با توجه به مناظره روز اول معتقد بودند که این بار هم آبی از جدل نامزدهای ریاست‌جمهوری گرم نخواهد شد و برخی بر این گمان بودند که با گذشت زمان و نزدیک شدن به روز انتخابات مناظره‌ها هم گرم‌تر خواهد شد و نامزدها صریح‌­تر و شجاعانه ‌تر به بیان نظرات و اختلافات­‌شان خواهند پرداخت.

چنین اتفاقی نیفتاد و حق با دسته اول بود. روز دوم مناظره­‌ها از روز اول بی­‌خاصیت‌­تر و کسالت­‌بارتر بود. شنیده‌­ها حاکی از این است که به نامزدها گوشزد شده که از زدن حرف­ها جنجالی بپرهیزند.

تهدیدهایی که از امکان ردصلاحیت نامزدها تا روز آخر حکایت می‌­کرد هم مطمئنا بی­‌تاثیر نبوده. هرچه باشد، چه پنج نامزد اصولگرا و چه دو نامزد شبه‌­اصلاح­‌طلب چیزی نگفتند که در سه­‌شنبه شب هیجده خرداد هیاهویی به پا کند.

زاکانی و همتی چند باری به پر و پای هم پیچیدند اما خیلی ملایم. پر زاکانی به پر محسن رضایی هم گرفت. اما همه چیز خیلی ولرم بود. اگر به مناظره­‌های سال­‌های قبل برگردیم، سخت است آنچه امروز می­‌گذرد را بشود مناظره نامید.

با وجود مشکلات عدیده­ای که جامعه ایرانی با آن مواجه است و با وجود این که ظاهرا اکثریتی از حائزین شرایط رای دادن، نمی‌‌خواهند پای صندوق‌­ها بروند (و همتی هم بر این نکته انگشت گذاشت)، نامزدهای پاستور نه حاضر شدند با جسارت از مشکلات بگویند، نه از دلایلش گفتند و نه راه‌­ها و تصمیماتی واقعی و منطقی برای حل این مشکلات ارائه کردند.

در مناظره با رویکرد فرهنگی، اجتماعی هم کمتر حرفی از مشکلات اجتماعی واقعی مردم زده شد. این که تا روز آخر چه اتفاق می‌­افتد معلوم نیست و بسیاری امیدوارند که با گرم‌تر شدن فضا مردم بیشتری برای آمدن به انتخابات ترغیب شوند، اما تا آن روز... اجازه دهید خیلی خلاصه نگاهی کنیم به هفت چهره حاضر در مناظره سه­‌شنبه شب.

سعید جلیلی

مثل روز اول ترجیح داد بیشتر موعظه کند. آنچه او از مسائل کشور بیان می‌­کند همچنان خاص و عجیب به نظر می­‌رسد. صحبت‌های جلیلی مبنی بر این که باید مشکلات را بدون تاکید بر برجام حل کرد و نگاه دیپلماتیکش برای مبادلات اقتصادی با دیگر کشورها، بدون این که بگوید چه راهی برای تبادل پول در نظر گرفته و چرا اینقدر همه چیز را ساده می‌­بیند، قابل توجه است. اصرار او برای ساختن جملاتی با «نمایش» و «واقعیت» کلافه­‌کننده بود.

جمله ویژه: جایی که گفت با توانمندسازی «کوله‌­بر»ها (به جای کولبرها) توانسته کاری کند که یک تعاونی 500 میلیون دلار تجارت در سال داشته باشد! نیم میلیارد دلار!

انتقاد جذاب: این که گفت شکل مناظره درست نیست و تلویزیون باید آن را تغییر بدهد مورد استقبال دیگر حاضران قرار گرفت. حتی در فضای مجازی هم خیلی­‌ها خوششان آمد.

محسن رضایی

بیش از همه بر برنامه و ایده­‌های دولت آینده­‌اش تاکید داشت و ایده­‌هایش فانتزی­‌تر از همه بود. آنقدر فانتزی که حتی زاکانی هم به او اعتراض کرد که آقا از کجا؟! ولی آقا محسن راه خودش را می‌­رود و همچنان رویای پاستور دارد.

همچنان دلارها را بین مردم تقسیم می­کند و هم‌چنان فکر می­کند می­‌تواند پول ملی را قدرتمند کند. بدون این که بگوید FATF چه مشکلی داشته که تا امروز در مجمع تشخیص گیر کرده و بدون این که بگوید قرار است این مخارج سنگین مورد نظر را از کجا تامین می­کند.

سوتی ویژه: وقتی گفت «یاساشین» (به جای یاشاسین به معنای زنده باد) کل فضای مجازی منفجر شد. بعید است ترک­‌ها از کنار این اشتباه او راحت رد شوند. خواست محبت ترک­‌ها را جلب کند و بد به جدول زد.

حرف جنجالی: این که گفت در دولتش از رهبری خواهد خواست تا شورای‌عالی انقلاب­‌فرهنگی را منحل کند چون کارکردش را از دست داده!

محسن مهرعلیزاده

بلاتکلیف و آماده کنار کشیدن به نظر می‌­رسد. او باز هم آمد تا چند متلک بی‌اندازد، کمی از خودش و ترک بودنش بگوید و نظرها را جلب کند و در عین­‌حال چندان تحرکی به خرج ندهد. خیلی­‌ها مهرعلیزاده را با هاشمی‌­طبای سال 96 مقایسه می­‌کنند.

هاشمی‌­طبای کارکشته و پخته که حالا اگر خوب فکر کنیم شاید از هیچکدام از نامزدهای هفتگانه 1400 کمتر نباشد. مهرعلیزاده تمام مدت به نعل و به میخ زد و نگذاشت سیخ و کباب بسوزند.

جمله ویژه: انتقادش از گشت ارشاد و انتقاد از گیر دادن به جوان­‌هایی که در پارک، آب­‌بازی می­‌کنند.

سید ابراهیم رییسی

هرچه می‌­گذرد کار برای سید سخت‌­تر می­‌شود. می­‌گفتند که بعد از مناظره اول بعضی نظرسنجی­‌ها از ریزش آرایش خبر داده‌­اند. بعد از مناظره دوم هم نباید انتظار فرخنده‌­ای را داشت. سید خوش­‌صحبت نیست و نه در لباس پوشیدن و نه در بادی لنگوییج (یا همان زبان بدن) جذاب به نظر نمی­‌رسد. این که خیلی­‌ها ریاست­‌جمهوریش را قطعی می­‌دانند، کار را سخت­‌تر هم کرده.

شاید اگر چهار سال پیش به خاطر اشتیاق و نگرانی­‌هایش فعال‌تر و پرشورتر دیده می‌­شد، حالا با اعتماد به نفس بالاتر، کم­رمق‌­تر است. واکنش هوادارانش در فضای مجازی در طول مناظره هم نشان می­‌داد که خیلی سر ذوق نیامده‌­اند و صحبت­‌هایش را برای هشتگ زدن و وایرال کردن خیلی درخشان نمی‌­بینند. کلی­‌گویی‌­ها و حرف­‌های کلیشه‌­ای‌­اش او را احتمالا از نظر عده‌­ای به خسته‌­کننده‌­ترین چهره مناظره‌­ها بدل کرده.

جمله خاص: هیچی!

امیرحسین قاضی‎‌­زاده هاشمی

دکتر همچنان مثل بچه درس‌­خوان­‌های کلاس، مرتب و تمیز و البته کمی حرص­‌درآر است! قاضی­‌زاده هاشمی همانطور که در مناظره اول نشان داده بود، راهش را از بقیه جدا کرده و خیلی جدی به ریاست‌­جمهوری فکر می­‌کند. به دولت سلام (یعنی چی دولت سلام؟).

این که وارد درگیری‌­ها نمی­‌شود باعث شده خاکی نشود و محترم بماند، اما این اجازه را هم نمی‌­دهد که مخاطبانش بفهمند دقیقا چه ویژگی و چه تمایزی با بقیه دارد.

حرف خاص: شاید یکی از نکات جالب حرفش این بود که گفت کمیته‌­های اقتصادی و امنیتی و ... در دولتش تشکیل می‌­دهد و وزرا باید همزمان رییس این کمیته‌­ها هم باشند تا سیاست­‌های هماهنگی در کشور اجرا شود. اما این که می‌خواهد وزیر ارشاد را رییس شورای­عالی انقلاب فرهنگی کند، به نظر تخیلی می‌­رسد.

عبدالناصر همتی

از مناظره اول ضعیف‌­تر ظاهر شد. همچنان می­‌خواهد خود را نماینده اصلاح‌­طلبان نشان بدهد و همچنان دست به عصا و محافظه‌­کار است. او این بار هم با به مافیاهایی که معلوم نیست چه کسانی هستند حمله کرد و از متلاشی کردن شبکه­‌هایی گفت که معلوم نیست کجا هستند و چطور تا امروز دوام آورده‌­اند و بزرگتر شده­‌اند.

همتی باز هم از این گفت که می­خواهد نماینده زنان و اقلیت­‌های مذهبی و قومی باشد. حرف‌­هایش تکراری بود. گفت به تنهایی برای مقابله با اصولگرایانی آمده که دلشان می­‌خواهد کاخ سفید را حسینیه کنند، حرف تازه­ای نبود. اسم بردن از شجریان و علیزاده و کسمایی و صحبت از کی­‌رپ و جوانانی که قصد مهاجرت دارند هم برای چنین مجادله­ای زیادی آبکی به نظر می‌­رسید.

جمله­‌های کلیدی: بگذارید مردم زندگی‌­شان را بکنند/ در برنامه‌­هایشان رپ می­‌گذارند بعد رپ را ممنوع می‌­کنند. 

علیرضا زاکانی

با دوز کمتر امروز هم از همه تهاجمی­‌تر بود. اما احساس این که قرار است به نفع رییسی کنار بکشد، احتمالا باعث می­‌شود چندان جدی گرفته نشود. او احتمالا کمترین برنامه و ایده را برای دولت آینده‌­اش مطرح می­‌کند، شاید چون اصلا به چنین چیزی فکر نمی­‌کند.

زاکانی این بار هم آمده بود تا روی پای روحانی و اصلاح­‌طلبان و مهرعلیزاده و همتی تکل برود. البته در کنارش داشت محسن رضایی را هم می‌­زد. همین هم باعث می­شد تا هر وقت میکروفنش روشن می­‌شد کمی دمای مناظره بالا برود.

اما نه افشاگری خاصی داشت و نه ادعای بزرگی مطرح کرد تا شب نسبتا آرامی را سپری کند.

جمله جنجالی: (خطاب به همتی) اگر ما پوششی هستیم، شما که روکشی هستید!

آمارو ادعای عالی: ۶۰ درصد مردم می‌خواهند ۳ فرزند داشته باشند، من به آنها کمک می‌کنم.

شواهد نشان می‌دهد در هفته آینده فضا گرم‌تر خواهد شد و اقبال مردم به انتخابات و نامزدها بالاتر خواهد رفت.