دوشبه‌شب جلسه نهاد اجماع‌ساز اصلاح‌طلبان با محوریت حمایت یا عدم حمایت از دو نامزد اصلاح‌طلب برگزار شد و آن‌طور که آذر منصوری، سخنگوی جبهه اصلاحات ایران، گفته است، رأی اکثریت اعضا به معرفی‌نکردن نامزد در انتخابات بوده است: «در جلسه مجمع عمومی جبهه اصلاحات ایران مورخ ۲۴ خرداد‌ماه موضوع تغییر موضع قبلی جبهه اصلاحات مبنی ‌بر نداشتن نامزد در انتخابات ریاست‌جمهوری ۱۴۰۰ مطرح و به رأی گذاشته شد و در نتیجه آن، تغییر در موضع پیشین جبهه رأی نیاورد». با اين وجود عبدالناصر همتي با حمايت حزب كارگزاران سازندگي و نداي ايرانيان و مشاركت فعال جبهه اصلاحات در ميدان مبارزات انتخاباتي ماند و به رقابت ادامه داد.

موضع نهاد اجماع‌ساز

به گزارش روز نو :منظور منصوری از موضع قبلی، بیانیه‌ای است که نهاد اجماع‌ساز پس از مشخص‌شدن نتایج بررسی صلاحیت‌ها ارائه داد و در آن اعلام کرد که به‌دلیل ردصلاحیت نامزدهای اصلی اصلاح‌طلبان، جبهه اصلاحات از هیچ نامزدی حمایت نمی‌کند. بعد از این بیانیه بود که برخی از احزاب و افراد اصلاح‌طلب موضع نهاد اجماع‌ساز را زودهنگام دانستند و حتی از نامزد دلخواه خود حمایت کردند؛ برای مثال حزب کارگزاران مهم‌ترین منتقد رویکرد این نهاد بود و به‌طور صریح از عبدالناصر همتی حمایت کرد یا حزب ندای ایرانیان نیز وارد عرصه انتخابات شد و مشاهده شد که اعضای این حزب هم تمایل به همتی دارند. در این بین ناگهان مجمع روحانیون به‌عنوان حزب متبوع سید‌محمد خاتمی در بیانیه‌ای به‌طور صریح موضع نهاد اجماع‌ساز را تأیید کرد و گفت مجمع روحانیون نیز نامزدی ندارد. محسن مهرعلیزاده هم در پیامی از بهزاد نبوی، رئیس نهاد اجماع‌ساز، درخواست کرد جلسه‌ای ترتیب داده شود تا برنامه‌هایش را ارائه کند که البته چنین جلسه‌ای نه برای همتی و نه برای مهرعلیزاده برگزار نشد و به‌جای آن مقرر شد جلسه‌ای عمومی با حضور تمام اعضای نهاد اجماع‌ساز شکل بگیرد تا اصل موضوع حمایت یا عدم حمایت از نامزدهای اصلاح‌طلب موجود بررسی شود؛ جلسه‌ای که دوشنبه‌شب برگزار و نتیجه‌اش حالت نخست، یعنی حمایت‌نکردن شد.

جزئیات جلسه

علی صوفی، دبیرکل حزب پیشرو اصلاحات، درباره جزئیات این جلسه در گفت‌وگو با «نامه‌نیوز» گفته است: «شب گذشته دو دستور کار برای جلسه نهاد اجماع‌ساز تعریف شده بود؛ نخست بررسی انتخابات شوراها و دیگری بررسی شرایط انتخابات ریاست‌جمهوری. درباره انتخابات شوراها گزارش مبسوطی قرائت شد و درباره اینکه در انتخابات ریاست‌جمهوری باید از کاندیدایی حمایت شود یا نه، بحث‌هایی درگرفت و همان‌طور که خانم آذر منصوری، سخنگوی این نهاد، اعلام کرد، تصمیم جمعی بر آن شد که جبهه اصلاحات از هیچ‌یک از نامزدها حمایت نکند. درواقع مصوبه پیشین نهاد اجماع‌ساز مبنی ‌بر عدم ارائه نامزد به قوت خود باقی است و جبهه اصلاحات به‌طور قطع در انتخابات 1400 نامزدی نخواهد داشت». این فعال سیاسی در پاسخ به این پرسش که میزان موافقان و مخالفان حمایت از نامزدها به چه شکل بوده است، بیان کرد: «آرا 23-23 بود؛ یعنی 23 عضو موافق ارائه نامزد بودند و 23 عضو مخالف که نسبت 50-50 را ایجاد کرد و به دلیل آنکه تصویب مصوبات نهاد اجماع‌ساز نیاز به دوسوم آرا دارد، حمایت از نامزدهای انتخاباتی رأی نیاورد. حتی حمایت از نامزدها نسبت 1+50 را هم نتوانست به دست آورد». صوفی همچنین درباره اینکه آیا نهاد اجماع‌ساز جلسه دیگری خواهد داشت یا نه، اظهار کرد: «هیچ جلسه دیگری در کار نخواهد بود و این تصمیم نهایی است».

غلامرضا ظریفیان، فعال سیاسی اصلاح‌طلب هم در تشریح آنچه در جلسه دوشنبه‌شب گذشت به «مثلث‌آنلاین» گفت: «نگاه کلان نهاد اجماع‌ساز آن بوده است که اگر بر اساس نظرسنجی‌ها یکی از نامزدها شانس‌شان بالا رفت از او حمایت کنند تا حضور اصلاح‌طلبان معنادار شود و بتوانند تأثیرگذار باشند و درخواست آنها از مردم منشأ اثر باشد. حتی این نیز گفته می‌شد که هرچند نامزد حداکثری نیست، اما به هر حال اگر بتواند رأی بیاورد باید از او حمایت شود، اما در نظرسنجی‌ها تغییر عمده‌ای رخ نداد و اصلاح‌طلبان به این نتیجه رسیدند نباید در شرایطی که امیدی به پیروزی وجود ندارد، وارد صحنه شوند. پیمایش‌های زیادی انجام شد و اطلاعات دقیقی به دست آمد که سبد رأی آقایان مهرعلیزاده و همتی نسبت به روزی که ثبت‌نام کردند، تغییر چشمگیری نداشته است، به همین دلیل شب گذشته حمایت از دو نامزد موجود نتوانست رأی کافی را بیاورد». ظریفیان درباره سازوکار به‌تصویب‌رسیدن تصمیمات در نهاد اجماع‌ساز بیان کرد: «در نهاد اجماع‌ساز برای به‌تصویب‌رسیدن هر موضوعی باید آن موضوع حداقل دوسوم آرا را به دست آورد که موضوع دوشنبه‌شب درباره رویکرد انتخاباتی اصلاح‌طلبان حائز این رأی نشد».

در انتظار آینده

با این وصف، به نظر می‌رسد تکلیف مشخص است و جبهه اصلاحات نه دیگر تمایلی به حمایت از مهرعلیزاده و همتی دارد و نه آنکه اصلا در چند روز آینده امکان حمایت از آنها را دارد و البته نه اقبال عمومی و میزان مشارکت انتخاباتی به نحوی است که اصلاح‌طلبان بخواهند بار دیگر آبروی سیاسی خود را پای نامزدهایی که چندان سبد رأی بالایی ندارند، خرج کنند. افزون بر این، مهرعلیزاده و همتی هیچ‌کدام در لیست 14نفره نامزدهای نهاد اجماع‌ساز نبودند. هرچند حسین مرعشی می‌گوید همتی نامزد پنهان بود، اما به باور منصوری، جبهه اصلاحات نامزد پنهانی نداشته است. در هر صورت اکنون جبهه اصلاحات تکلیف را روشن کرد و همان‌طور که پیش‌بینی می‌شد، اصلاح‌طلبان در این دوره با رویکرد مشارکت غیرفعال وارد انتخابات می‌شوند؛ به این معنا که در عین حال که به‌هیچ‌وجه مردم را تشویق به تحریم انتخابات نمی‌کنند و حتی خودشان نیز به صفت فردی در انتخابات شرکت کنند، اما از نظر تشکیلاتی و جبهه‌ای از نامزدی حمایت نمی‌کنند و دلیل آن نیز صرفا نداشتن نامزد مد‌نظر عنوان شده است.

حالا و در شرایط اخیر باید دید احزابی که تا اینجای کار پشت یکی از نامزدهای موجود ایستاده‌اند، چه می‌کنند؟ وقتی نهاد اجماع‌ساز تأسیس شد، همه احزاب و اشخاص عضو آن تعهد دادند به تصمیم نهایی تمکین کنند و حالا که تصمیم نهایی عدم ارائه نامزد است، باید دید آیا آنها منفردا تصمیم می‌گیرند یا تابع تصمیم و خرد جمعی خواهند بود و شرایطی مشابه آنچه را که در انتخابات مجلس یازدهم به وجود آمد، رقم می‌زنند؟ شرایطی که متعاقب ردصلاحیت گسترده نیروهای اصلاح‌طلب، برخی احزاب در عین حال که شورای سیاست‌گذاری مقرر کرد که لیستی ارائه نمی‌شود، لیست‌های انتخاباتی خود را ارئه دادند که البته با توفیق هم روبه‌رو نشدند.

افزون بر این، با توجه به تصمیم نهایی نهاد اجماع‌ساز به نظر می‌رسد که سید‌محمد خاتمی نیز نظری جز آنچه دوشنبه‌شب مقرر شد، نداشته باشد و شاید دیگر برخی نباید منتظر پیام خاتمی باشند؛ زیرا از یک‌ سو خاتمی شخصیتی جمع‌‌پذیر دارد و معمولا سعی می‌کند از تصمیم جمعی حمایت کند و ثانیا با خواندن بیانیه اخیر مجمع روحانیون مبارز می‌توان دریافت که نظر رئیس این مجموعه سیاسی نیز همانی است که در بیانیه آمده است. با این همه، عدم ارائه نامزد در انتخابات حتما به معنای کناره‌گیری از سیاست نیست؛ زیرا برخلاف نگاهی خاص که این روزها از سوی برخی احزاب ارائه می‌شود، سیاست‌ورزی صرفا از طرق رسمی میسر نمی‌شود و می‌توان امید داشت که جبهه اصلاحات در آینده با بازگشت به جامعه و به‌دست‌آوردن دوباره نمایندگی اکثریت مردم و با جلب اعتماد دوباره عمومی، سبد رأی خود را مانند گذشته پر کند و در آینده‌ای نه‌چندان دور با قدرتی مضاعف وارد انتخابات شود؛ قدرتی برخاسته از جامعه و نه لزوما در لابی‌گری‌های سیاسی تا این‌بار اولا مردم از اصلاح‌طلبان درخواست کنند که نامزدی ارائه کنند و ثانیا با توجه به اقبال بالای عمومی امکان ردصلاحیت گسترده نیروهای اصلاح‌طلب وجود نداشته باشد که البته به نظر می‌رسد اکثریت اصلاح‌طلبان در مقطع کنونی به این نتیجه رسیده‌اند و زیر بار هر شرایطی نرفتن، حکایت از توجه ایشان به هویت و گفتمان اصلاح‌طلبی دارد.