روزنو :«بانیان وضع موجود» و «مدیران جوان، انقلابی و تحول‌خواه»؛ این دو، کلید‌واژه‌هایی هستند که رئیس‌جمهور در آخرین سفر استانی خود که به گیلان سفر کرده بود، از آنها استفاده کرد تا تلویحا مشخص شود تغییر مدیران در دولت او نیز به شکل «اتوبوسی» است. ابراهیم رئیسی در رشت گفت بانیان وضع موجود اجازه پست‌گرفتن در گیلان را ندارند و نباید به کار خود ادامه دهند؛ زیرا شدیدترین خسارت را به کشور وارد کردند و امروز به مدیران اعلام شد که مدیران جوان، انقلابی و تحول‌خواه برای گیلان معرفی شود.

این در حالی است که اتفاقا رئیسی بعد از رسیدن به پاستور از حضور همه نیروهای کارآمد و متخصص در دولت سیزدهم سخن گفته بود و حتی سامانه «یاران رئیسی» را برای مشارکت مردم در معرفی اعضا و مدیران راه‌اندازی کرد. رئیس‌جمهور درباره این سامانه نوشته بود: «از همه نخبگان، فرهیختگان، گروه‌ها، احزاب، تشکل‌ها و آحاد مردم تقاضا دارم چنانچه فردی با شاخص‌های ذکرشده و در تراز دولت مردمی می‌شناسند، نسبت به معرفی او در سامانه اقدام کنند».

اما او برخلاف روزهای ابتدایی خدمتش از «بانیان وضع موجود» که مشخص است منظور از آن مدیران و مسئولان دولت حسن روحانی است، گلایه دارد و از حذف آنان سخن می‌گوید. حذف مدیران قبلی و جایگزینی مدیران همسو به «آوردن مدیران اتوبوسی» معروف است که اتفاقا همه دولت‌های پیشین نیز به این امر متهم هستند؛ از دولت خاتمی که متهم بود مدیران دولت سازندگی را کنار زده تا محمود احمدی‌نژاد که مدیران اصلاح‌طلب را حذف کرد. بعد از آن هم دولت حسن روحانی بود که متهم بود شرکت سهامی ایجاد کرده است. علیرضا سلیمی، عضو هیئت‌مدیره مجلس که این روزها از طرفداران دولت سیزدهم است، از دولت روحانی انتقاد داشت که چرا دولت را به صورت شرکت سهامی اداره می‌کند. او در سال 96 گفته بود: «آیا این دولت، دولت کسانی که به او رأی ندادند و مربوط به 16 میلیون مابقی نیست؟ چرا دولت با دیگران مشورت نمی‌کند؟ در‌حال‌حاضر یک مرزبندی مشخص با دشمن و استفاده از تشکیل دولت فراجناحی و سخن منتقد دلسوز را به جان خریدن را ما نمی‌بینیم. اگر کسی جایی سراغ دارد که این موارد رعایت می‌شود، به ما آدرس دهند».

سخنگوی دولت: تغییر اتوبوسی نداریم

با این حال سخنگوی دولت سیزدهم حذف اتوبوسی مدیران را رد کرده است. علی بهادری‌جهرمی که چندی پیش برای تشریح اقدامات صد‌روزه دولت به تلویزیون رفته بود، گفته بود که این باور غلط وجود دارد که با تعویض دولت باید همه مدیران اتوبوسی تغییر یابند؛ اما اگر شایسته‌سالاری مبنا است، باید عملکرد تک‌به‌تک مدیران به طور منصفانه بررسی شود.

او در دی ماه نیز در گفت‌وگویی اعلام کرد که بنای دولت بر شایسته‌سالاری، کارآمدی و اعتقاد به حرکت تحولی است و قصد تغییر اتوبوسی مدیران را نداریم. سخنگوی دولت گفته بود بنا به دستور رئیس‌جمهور اگر از مدیران موجود کسی این شرایط را دارد، باید تثبیت شوند؛ در غیر‌این‌صورت افراد شایسته‌تر جایگزین شوند؛ اتفاقی که به نظر می‌رسد رخ نداده و حضور منصوبان در پست‌های دولتی این حرف را نقض کرده است. در جدیدترین مورد می‌توان به انتصاب برادر نماینده شیراز اشاره کرد که به سرپرستی اداره‌ کل مدیریت عملکرد، بازرسی و امور حقوقی استانداری فارس منصوب شده است. روح‌الله نجابت در یادداشتی نوشت که همچنان ‏یکی از مطالبات جدی او از دولت، جوان‌گرایی و اعتماد به جوانان انقلابی و گذار از پارادوکس جوانی و رزومه است. یا میثم نیلی برادر داماد رئیس‌جمهور که به عضویت در هیئت امنای بنیاد سینمایی فارابی در‌آمده است. پیش‌تر نیز انتصابات فامیلی در وزارت نفت و انتصاب باجناق پسر حدادعادل به سمت مدیر کل روابط‌عمومی رئیس دفتر رئیس‌جمهور خبرساز شده بود.

در آذر امسال روزنامه ایران متعلق به دولت در گزارشی از سرعت پایین انتصابات گفته و نوشته بود که قصد دولت سیزدهم شناسایی دقیق توانمندی‌ها و ظرفیت‌های افرادی است که قرار است در زمره مدیران ارشد دولت در سمت‌های مهم منصوب شوند. این روزنامه نوشته بود: «طبیعتا انتخاب دقیق و بررسی شایستگی افراد زمان مناسبی را طلب می‌کند و چه‌بسا وزرا در روند این بررسی‌ها برخی مدیران قبلی را واجد شایستگی‌های لازم بدانند و با ادامه مسئولیت‌پذیری آنان در دولت جدید نیز موافقت کنند. اتفاقا تأمل کارشناسانه در انتصاب مدیران به جای جابه‌جایی‌های اتوبوسی از ویژگی‌های مثبت دولتی به حساب می‌آید که یکی از شعارهای اساسی رئیس آن، بهره‌گیری از ظرفیت نخبگان و مدیران با نگاه فراجناحی است».
حذف مدیران سابق با عنوان «بانیان وضع موجود» از اتفاقاتی است که در دولت در حال رخ‌دادن است. غلامرضا کیامهر، از کارشناسان مسائل اقتصادی، در یادداشتی نوشته بود: «با این جابه‌جایی‌ها، مدیرانی می‌روند و مدیرانی که در ادبیات اجتماعی ما از آنها با عنوان مدیران اتوبوسی نام برده می‌شود، جای آنها را در وزارتخانه‌ها، سازمان‌ها، مؤسسات و حتی شرکت‌های دولتی می‌گیرند. بحث بر سر بهتر و شایسته‌تر بودن مدیران جدیدی که مسئولیت‌های اجرائی را در دولت سیزدهم بر عهده می‌گیرند، نیست و اثبات آن به گذشت زمان نیاز دارد. بحث اصلی بر سر بی‌ثباتی مدیریتی از سطوح بالایی تا میانی در کشور ما با رفتن یک دولت و آمدن دولتی دیگر است که مشابه آن را حتی در کشورهایی که با نظام حزبی اداره می‌شوند، با تغییر دولت‌ها سراغ نداریم».

دفاع کیهان از حذف بانیان وضع موجود

البته روزنامه کیهان روز شنبه در یادداشتی از «حذف بانیان وضع موجود» استقبال و دفاع کرده و از دولت خواسته بود در اجرای دستور رئیس‌جمهور تعلل نکند. این روزنامه نوشته بود: «برای نمونه، از زمان آغاز به کار دولت سیزدهم تاکنون، حتی یک سفیر هم جابه‌جا نشده است. این در حالی است که برخی سفرا دوره مأموریت‌شان خاتمه یافته و برخی سفرا نیز نتوانستند نماینده شایسته‌ای برای نظام جمهوری اسلامی ایران باشند... طبق اخبار منتشر‌شده، در بانک مرکزی و سازمان برنامه و بودجه نیز همچنان مدیران ارشد دولت قبلی که کارنامه ناموفقی ارائه داده و از بانیان مشکلات اقتصادی موجود هستند، در مناصب ارشد مدیریتی حضور دارند».

نویسنده کیهان همچنین نوشته: «قرار نیست نگاهی حزبی و جناحی حکم‌فرما باشد؛ بلکه مسئله اصلی اجرای شایسته‌سالاری و کنار‌زدن بانیان مشکلات موجود است. بر‌اساس‌این صحبت از کنارگذاشتن اتوبوسی و انتصابات اتوبوسی نیست؛ بلکه حرف اصلی تلاش برای اصلاح ساختار و کنارگذاشتن بانیان مشکلات موجود است». خبرگزای فارس هم که به دولت نزدیک است نیز در اول دی ماه از دولت خواسته بود به روند تغییر مدیران سرعت دهد و با تغییر مدیران خموده و ناکارآمد، مدیران تازه‌نفس، جوان و انقلابی را جایگزین آنان کند.
حتی سخنگوی مجلس نیز روند تغییر مدیران در دولت را مناسب نمی‌بیند. نظام‌الدین موسوی جمعه در یک برنامه تلویزیونی گفته بود: «انتقادی که به دولت فعلی دارم، این است که تغییرات لازم در بدنه اجرائی خود را نهایی نکرده است. پنج ماه از استقرار دولت می‌گذرد و در این مدت باید تغییرات نهایی می‌شد؛ یعنی فرمانداران، بخشداران و مدیران باید مستقر می‌شدند. ممکن است ارزیابی برخی مسئولان این باشد که برخی از مدیران قبلی با گفتمان این دولت همخوانی دارند و هم قابلیت اجرائی خوبی دارند. آنها که قرار است تغییر کنند زودتر بیایند. مدیر تق و لق نمی‌تواند کار کند».

قانونی که اجرا نشد

این در حالی است که در سال 86 مجلس با تصویب قانونی به دنبال ممانعت از تغییرات اتوبوسی بود. در آن زمان رئیس کمیسیون رسیدگی به لایحه مدیریت خدمات کشوری گفته بود بر‌اساس فصل هشتم قانون مدیریت خدمات کشوری همه انتصاب‌ها و ارتقاها از این پس بر‌اساس احراز شرایط تحصیلی و دارا‌بودن تجربه لازم خواهد بود. محمد‌باقر بهرامی گفته بود: «قانون مدیریت خدمات کشوری به منظور جلوگیری از تغییرات به‌اصطلاح «اتوبوسی» مدیران پس از هر تغییر و تحول در دستگاه اجرائی، مقرر کرده است که ۸۵‌ درصد مدیران هر دستگاه اجرائی از میان کارمندان همان دستگاه اجرائی انتخاب شوند و به‌این‌ترتیب حرمت و شأن نیروهای داخلی دستگاه‌ها حفظ خواهد شد».

باید دید دولت در چند ماه آینده به این مصوبه عنایت خواهد داشت یا همچنان باید شاهد حذف بانیان وضع موجود باشیم.