این اقدام ظاهرا به تازگی و احتمالا همزمان با سفر وزیر ارتباطات به روسیه و انتشار خبرهایی مبنی بر همکاری ایران و روسیه در زمینه امنیت سایبری صورت گرفته است.

در اوایل سال ۹۴ بود که یکی از مطبوعات روسی خبر فیلتر شدن یاندکس در ایران را منتشر کرد و در همان زمان سخنگوی یاندکس در یک گفتگوی رسانه‌ای تاکید کرده بود که بازار ایران برای آنها بازار اولویت‌داری نیست. «ماکسیم سوسلف»، دیپلمات روسی در ایران نیز با انتقاد از روند فیلترینگ در ایران اعلام کرده بود به جز یاندکس سایت وی‌کی (محبوب‌ترین شبکه اجتماعی در روسیه) نیز فیلتر شده است.

حال به نظر می‌رسد در هنگام سفر وزیر ارتباطات به روسیه و منتشر شدن اخباری مبنی برهمکاری ایران و روسیه در زمینه مسائل امنیت سایبری، یاندکس در ایران رفع فیلتر شده باشد هرچند سایت‌هایی نظیر وی‌کی همچنان مسدود هستند. ایران و روسیه پیش‌تر نیز برای دور زدن تحریم‌ها از طریق بلاکچین همکاری‌هایی را اعلام کرده بودند و حتی مجلس ایران خبر از یک برنامه بیست ساله همکاری بین ایران با این کشور در تمام زمینه‌ها از جمله مسائل حوزه فناوری داده بود.

عصر روز گذشته، اول مرداد ماه، «خبرگزاری فارس» تصاویری از نتایج جستجوی تصاویر کلمه Iran را در موتور جستجوی گوگل و یاندکس را منتشر کرد که اختلاف فاحشی با یکدیگر داشتند. این امر واکنش «محمد آذری جهرمی»، وزیر سابق ارتباطات را در پی داشته است.

وزیر پیشین ارتباطات در کانال تلگرامی خود به بررسی این موضوع پرداخت و اعلام کرد که موتور جستجوی یاندکس پیش از این در ایران فیلتر بوده و ظاهرا اکنون رفع فیلتر شده است.

آذری جهرمی در ادامه به بررسی علت تفاوت نتایج جستجو در این دو موتور جستجو پرداخته است. بر اساس صحبت‌های وی اختلاف نتایج جستجو به میزان استفاده کاربران از یک موتور جستجو بر می‌گردد و اگر موتور جستجوی یاندکس هم مورد اقبال کاربران ایرانی قرار بگیرد، نتایج جستجو یکسان خواهد بود. او در کانال تلگرامی خود چنین نوشته است: «آنچه تفاوت نتایج دو «مرورگر» نامیده شده، در واقع تفاوت نتایج دو موتور جستجو است.»

یاندکس بزرگترین موتور جست‌وجوگر روسیه محسوب می‌شود و بر اساس آمار، به سهم ۴۸.۷۹ درصدی از بازار این کشور دست یافته که به گفته برخی منابع باعث می‌شود نسبت به گوگل برتری داشته باشد.

ناگفته نماند در زمان دولت یازدهم و هنگامی که «محمود واعظی» زمامدار وزارت ارتباطات بود، خبرهایی مبنی بر افتتاحیه یک دفتر رسمی از سوی یاندکس در ایران منتشر شده بود. در آن زمان نیز واعظی با وزیر ارتباطات روسیه ملاقاتی داشت و «نیکلای نیکی فوروف» در این دیدار تاکید کرده بود که آمادگی ارائه پیشرفته‌ترین سیستم‌های طراحی شده برای موتورهای جستجو در ایران را دارند. این اتفاق البته هرگز رخ نداد و یاندکس در بحبوحه گفتگوهای این دو وزیر ارتباطات به طور رسمی اعلام کرد برنامه‌ای برای گشایش دفتر در تهران ندارند. با این حال با توجه به رفع فیلترینگ این سایت در روزهای گذشته، بعید نیست که این موضوع دوباره به جریان بیفتد.

استفاده کشورهای مختلف از موتورهای جست‌وجوی بومی، مسئولان حاکمیت و دولت ایران را هم به آن واداشته که طی سال‌های گذشته بارها و بارها به فکر راه اندازی موتور جستجوی بومی بیفتند و با وجود این در سال‌های گذشته، نمونه‌هایی مانند پارسی‌جو و یوز که هر کدام در برهه‌ای خبرساز و پرحاشیه بودند، نتوانستند به سهم قابل توجهی از جویش‌های روزانه کاربران ایرانی دست یابند و برخی از آنها حتی تعطیل شده‌اند. با این وجود چندی پیش مرکز ملی فضای مجازی بار دیگر به لزوم طراحی و پیاده سازی موتورهای جستجوی بومی و حتی مرورگر داخلی تاکید کرده است.