روز نو :در سه سال گذشته سرقت در ایران بیش از یک‌سوم افزایش پیداکرده است. خبر افزایش سرقت را دو روز پیش سردار «حسین اشتری»، فرمانده کل انتظامی در نشست خبری با اصحاب رسانه اعلام کرد. وی گفت: بعد از سال ۹۷ و با افزایش قیمت‌ها به‌یک‌باره ۳۷درصد افزایش سرقت‌ها را شاهد بودیم. به پلیس هیچ امکاناتی برای کشف سرقت و مقابله با آن اضافه نشده اما جرائم به روز شده است.

آمارها نشان می‌دهد در سال‌های اخیر در ایران، میزان سرقت سیر صعودی داشته؛ به‌طوری‌که بعد از مصرف مواد مخدر، سرقت دومین جرم عمده در کشور محسوب می‌شود.

البته افزایش سرقت در کشور نیاز به آمار و ارقام نهادهای انتظامی یا قضایی ندارد. کافی اســت نیم‌نگاهی به اطرافمان بیندازیم، کم نیستند افرادی که تجربه یا روایتی از ســرقت مال و اموالشان در پس‌زمینه ذهنشان ثبت‌شده است و سارقان داغ مالباختگی را بر دلشان گذاشته‌اند.

شبکه‌های اجتماعی نیز منبع خوبی برای صحت‌سنجی افزایش سرقت در کشور است. اگر گشتی در شبکه‌های اجتماعی بزنید، بدون تردید روزانه چندین ویدیو از سرقت در مکان‌های مختلف از کوچه و خیابان گرفته تا اتوبان‌ها و جاده‌های خارج از شهر را خواهید دید.

سرقت از خیابان تا جاده‌های خارج از شهر

همین چند روز پیش ویدیوی زورگیری سارق خشنی در اتوبان نیایش خبرساز شد. در این ویدیو مردی جوان در ترافیک بزرگراه نیایش درحالی‌که یک قمه در دست داشت به سمت خودروی پژو ۲۰۶ که راننده آن یک زن بود رفت و با تهدید در خودرو را باز کرد و پس از سرقت گوشی تلفن وی با ورود به فضای سبز وسط بزرگراه ناپدید شد.

زن جوان پس از شکایت به پلیس در تشریح ماجرا گفت: در ترافیک داخل خودرو نشسته بودم که ناگهان مردی به سمت من آمد و در خودرو را باز کرد، می‌خواست تلفنم را سرقت کند که من گوشی را روی صندلی عقب انداختم، اما او سوئیچ خودرو را برداشت و بعد با تهدید قمه در عقب خودرو را باز کرد و گوشی را برداشت و فرار کرد. چند روز بعد از انتشار این فیلم، سارق خشن شناسایی و دستگیر شد و به ۱۰۰فقره سرقت نیز اعتراف کرد. این ویدیو در فضای مجازی بازتاب و واکنش‌های زیادی به دنبال داشت. در این میان واکنش فرمانده کل انتظامی خبرساز شد. سردار اشتری در واکنش به زورگیری در اتوبان نیایش گفته: افرادی که در اتوبان نیایش خفتگیری کردند باید در همان اتوبان اعدام شوند تا درس عبرتی برای باقی افراد شوند.

مسافران جاده‌های خارج از شهر نیز از گزند سارقان در امان نیستند. تیرماه همین امسال فیلمی از سارقان مسلح در راهزنی شبانه از اتوبوس مسافربری اهواز در فضای مجازی دست‌به‌دست شد. در این فیلم سارقان با اسلحه مسافران را تهدید به مرگ می‌کردند.

اواخر خردادماه امسال نیز مسافران یک دستگاه اتوبوس متعلق به شرکت مسافربری ایران‌پیما در مسیر اهواز به بندر امام خمینی (ره) و در نزدیکی کارخانه فولاد از سوی راهزنان مورد سرقت مسلحانه قرارگرفته بود.
سن دزدی پایین آمده است

علاوه بر سرقت‌هایی که فیلم آنان به شبکه‌های اجتماعی راه پیداکرده است، مشکلات اقتصادی و تنگناهای معیشتی در سال‌های اخیر افرادی را به سمت دزدی سوق داده است که پیش‌ازاین سابقه ارتکاب هیچ‌گونه جرمی ازجمله سرقت نداشته‌اند.‌

‌رئیس پلیس آگاهی تهران بزرگ دو سال پیش اعلام کرد: «در سه‌ماهه ابتدایی سال ۹۹ بیش از ۵۰درصد دستگیرشدگان در حوزه سرقت برای بار اول مرتکب جرم شده‌اند و در واقع سرقت اولی هستند.

علاوه بر سرقت اولی‌ها، پایین آمدن سن سارقان در کشور موضوع نگران‌کننده جدیدی است که چند وقت پیش یک قاضی از آن پرده برداشت. پیش‌تر «اسلام افضلی»، قاضی دادسرای عمومی و انقلاب تهران که با یک برنامه رادیویی گفت‌و‌گو می‌کرد، ضمن اعلام پایین آمدن سن سارقان نسبت به آن ابراز نگرانی کرد. البته وی با نادیده گرفتن نقش مشکلات اقتصادی و معیشتی افزایش سرقت را تنها به بسترهای اجتماعی ربط داد و گفت: «اغلب سرقت‌ها به دلیل بسترهای اجتماعی و فرهنگی است که موجب رخ دادن سرقت می‌شود و متأسفانه دستگاه‌های متولی در حوزه فرهنگی کم‌کاری‌هایی کرده‌اند که موجب شده این اتفاق بیفتد.»

این در حالی است که برخی از کارشناسان آمار بالای سرقت در کشور را به مسائل اقتصادی گره می‌زنند و فقر و ناتوانی مالی را مهم‌ترین دلیل گسترش این جرم در جامعه می‌دانند. آنان بر این باورند که سرقت و دزدی معلول مشکلات اقتصاد است، تا زمانی که مشکلات اقتصادی و معیشتی ریشه‌یابی و حل نشود، معلول آن‌که دزدی است، به قوت خود باقی است.

اختلاس‌های کلان قبح دزدی‌های خرد را شکسته است

شکی نیست وقتی انسان در مرتفع کردن نیازهای اولیه‌اش ناتوان باشد، برای مرتفع کردن آن دست به هر کاری می‌زند، چرا که در همه حال، اولویت انسان تأمین نیازهای فیزیولوژیک و مادی‌اش است. ضرب‌المثل «شکم‌گرسنه خون می‌کند» می‌تواند به‌روشنی رابطه فقر و افزایش جرائم را نشان ‌دهد. همچنین بر اساس آموزه‌های دینی فقر از هر دری ورود کند، ایمان از در دیگر خارج می‌شود، پس در چنین جامعه‌ای احتمال بروز هر گونه بزه افزایش می‌یابد.

ناگفته پیداست انگیزه دزد برای دزدی خواه مسائل اقتصادی باشد یا مسائل فرهنگی یا هر دو، خروجی‌اش ناامنی در جامعه و محیط‌های اجتماعی است. سرقت ضمن اینکه امنیت جانی افراد جامعه را در معرض خطر جدی قرار می‌دهد، زندگی را در کام مردم تلخ می‌کند و اضطراب و ترسی همیشگی برای مردم به‌وجود می‌آورد.

در موردی دزدی و سرقت آنچه نباید فراموش شود، تأثیر اختلاس‌های کلان اقتصادی بر سرقت‌های خرد است. در جامعه کنونی ما به دلیل اختلاس‌های کلان اقتصادی -مانند اختلاس 92هزارمیلیاردی شرکت فولاد مبارکه اصفهان- قبح دزدی شکسته شده است و برخی با استناد به دزدی‌های کلان و فساد سیستماتیک که معمولاً توسط افرادی از بدنه حکومت انجام می‌شود، دزدی‌های خرد خود را توجیه می‌کنند، یا در مواردی حتی خود را محق می‌دانند. چرا که هنگامی‌که برخی افراد احساس کنند در شرایط ناعادلانه قرار دارند و حقشان برای دسترسی به حداقل رفاه پاسخ داده نمی‌شود یا نادیده گرفته می‌شود، برای خود این حق قائل را می‌شوند که با هر روشی می‌توانند حق به‌زعم آنان ضایع‌شده خود را بگیرند.