گزارش ها از مرزهای شش گانه ایران و عراق حکایت از آن دارد که آنچه مدیران برگزاری اربعین 1401 رقم زده‌اند، نه تنها وضعیت درخوری برای زائران نیست که به روایت برخی تصاویر و ویدئوهای منتشر شده فاجعه‌بار و نشانی از سوءمدیریت و ناکارآمدی برنامه‌ریزان این مراسم است.

در ویدئویی که روز گذشته به سرعت در شبکه‌های اجتماعی وایرال شده، خیل زائران که روی زمین و خاک و میان زباله‌ها خوابیده‌اند نشان داده می‌شود و دختر جوانی هم که خود یکی از همین زوار منتظر پشت مرزها است با صدای اعتراض‌آمیزی عنوان می‌کند که «بر خلاف وعده‌های صدا و سیما، برای زائران اربعین در مرز عراق هیچگونه امکاناتی رفاهی و اولیه مهیا نشده است».

هیچکس تکلیفش را نمی‌داند

اما در این میان آنچه بیش از همه وضعیت را بغرنج و فاجعه‌بار کرده است، سخنان یک بام و دو هوای مسئولان امر است. در حالی که دائما اعلام می‌شود مرزها بسته است، مدیران بخش‌های مختلف هر کدام به صورت جداگانه از ارائه خدمات مختلفی می‌گویند که در مسیر به موکبان کربلا ارائه می‌شود. گویا برخی از مدیران بدون توجه به خبرهای مختلف در خصوص بسته بودن مرزها، طبق عادت سهمیه خبری خود را ارائه می‌دهند. از خدمات حمل و نقل اتوبوسرانی تهران گرفته تا ارائه خدمات بهداشتی و درمانی. هر چند که به نظر می‌رسد در میان این گرما و شلوغی خدمات درمانی بیش از هر موارد دیگر موردنیاز زائران است. چرا که خبرها از شیوع بیماری اسهال و گرمازدگی در میان جمعیت منتظر پشت مرزها و آنها که موفق به ورود به خاک عراق شده‌اند، حکایت دارد.

از سوی دیگر حتی هر از گاهی برخی از خبرگزاری‌ها خبرهایی در خصوص اجازه خروج چند هزار نفری زائران از مرزها می‌دهند. خبرهایی که تصمیم‌گیری را برای زائران اربعین سخت می‌کند. مثلا عصر روز گذشته خبرگزاری تسنیم به نقل از استاندار ایلام از خروج ۴۷ هزار زائر از مرز مهران به سمت عراق خبر داد. این در حالی بود که صبح جمعه اعلام شده بود مرزها بسته است و به زائران ایرانی اجازه ورود به خاک عراق

داده‌ نمی‌شود.

بسیاری از زائران اربعین با استناد به همین اخبار به خروج از مرزها امیدوارتر و در نتیجه جمعیت منتظران در مرزها بیشتر می‌شود. جمعیتی که در معرض گرمازدگی و بیماری و مشکلات بهداشتی عدیده‌ای قرار دارد.

تاکید دوباره بر بسته بودن مرزها

با وجود این اخبار دیروز سخنگوی فراجا همچنان بر بسته بودن مرزهای ایران و عراق تاکید کرد و گفت: «فعلاً در پایانه‌های مسافربری اجازه خروج اتوبوس‌ها به سمت استان‌های مرزی داده نمی‌شود».

سردار مهدی حاجیان اظهار کرد: «ترافیک بسیار سنگینی در محورهای مواصلاتی به پایانه‌های مرزی داریم و صف ترافیک در مرزها به ۲۰-۱۵ کیلومتر رسید. مسیرهایی که به سه استان ایلام، کرمانشاه و خوزستان ختم می‌شود، کنترل شده و اجازه ورود به این مسیرها داده نمی‌شود».

به گفته او پارکینگ‌های مرزی در حال پر شدن است و در پایانه‌های مسافربری اجازه خروج به اتوبوس‌ها به سمت استان‌های مرزی داده نمی‌شود.

امسال با وجود تاکیدات مسئولان دولت سیزدهم و التفات ویژه‌ای که خود رئیس‌جمهور به برگزاری مراسم اربعین نشان داد، برگزاری این مراسم سمت و سویی نامطلوب به خود گرفت و مشکلات زیادی را برای زائران به وجود آورد

نگرانی از وضعیت بهداشتی زائران

اما در این میان آنچه بیش از همه مخاطره‌آمیز به نظر می‌رسد وضعیت بهداشتی و سلامتی زائران است. در حالی که روز جمعه خبرهایی در خصوص مرگ 9 زائر ایرانی در کربلا منتشر شد، دیروز وزیر بهداشت با اشاره به آمار ۱۰ هزار و ۷۰۰ زائر اربعین که در مرزها دچار گرمازدگی شده‌اند، گفت: «با توجه به گرمای هوا، این آمار رو به افزایش است».

بهرام عین‌اللهی افزود: «شرایط ازدحام زائران در مرز مهران و خسروی باعث بروز مشکلاتی شده است». وی با اشاره به گرمای هوا، از زائران خواست حتی المقدور در شب حرکت کنند یا اینکه در فواصل حرکت، در نقاط سایه استراحت کنند».

دیروز حتی سیدمجید میراحمدی، رئیس ستاد مرکزی اربعین که به نظر می‌رسد باید بیشترین تلاش را در جذب مسافران اربعین به عمل آورد هم از شرایط سخت حاکم سخن گفت و اعلام کرد: «از زائران می‌خواهیم که از مراجعه به مرزها خودداری کنند چون این سفر با توجه به گرمای هوا و محدودیت طرف عراقی، خطر سلامت و امنیت جانی برای زائران به همراه دارد».

اما نگرانی‌ها در خصوص وضعیت بهداشتی زائران دیروز صدای رییس انجمن متخصصان داخلی را هم درآورد. دکتر ایرج خسرونیا گفت: «تعدادی از هموطنان ما در این سوی مرز و در آن سوی مرز گرفتار برخی بیماری‌های عفونی و گوارشی و گرمازدگی شده‌ و تعدادی بستری شده‌اند».

وی با اشاره به اینکه احتمال ابتلا به بیماری‌های ویروسی، میکروبی و انگلی در میان زائران بالاست، افزود: «یکی از مشکلات شایع استفاده از آب آلوده است، متاسفانه آب تمیز به اندازه کافی در دسترس زائرین قرار نگرفته است و از آب‌های آلوده و آب چاه‌ها استفاده می‌کنند. احتمال گرفتاری و ابتلا به بیماری‌های ویروسی و میکروبی و انگلی بالا است، ابتلا به اسهال و استفراغ فراوان است. این افراد یا در همان جا بیمار می‌شوند یا در زمان برگشت دچار مساله می‌شوند. نمی‌توان کار مهمی کرد چون جمعیت زیاد و کنترل آن مشکل است».

به گزارش پلیس، ترافیک بسیار سنگینی در محورهای مواصلاتی به پایانه‌های مرزی وجود دارد و صف ترافیک در مرزها به ۲۰-۱۵ کیلومتر رسیده و پارکینگ‌ها پر شده است

مقصر کیست؟

در حالی که در سالیان گذشته نیز جمعیت انبوهی از زائران اربعین به سمت عراق حرکت می‌کردند، هیچ گاه مشکلاتی از این دست گزارش نشده بود. اما امسال با وجود تاکیدات مسئولان دولت سیزدهم و التفات ویژه‌ای که خود رئیس‌جمهور به برگزاری مراسم اربعین نشان داد، برگزاری این مراسم سمت و سویی نامطلوب به خود گرفت و مشکلات زیادی را برای زائران به وجود آورد. هر چند برخی تحولات عراق را مسبب این موضوع می‌دانند، اما بسیاری مدیریت ناکارآمد مسئولان در برگزاری این مراسم را مشتی از خروار مدیریت جهادی ارزیابی کردند و نسبت به آن واکنش نشان دادند.

کاربری در توئیتر نوشت: « شما تصور کن اگر این ماجرای سوءمدیریت اربعین در دوره روحانی شکل می‌گرفت چه برچسب‌های که به دولت نمی‌زدند از خودفروخته و عامل آمریکا بگیر تا لیبرال و معاند با ایام مذهبی تشیع و...».

کاربر دیگری نوشت: «اینکه می‌گویند عراق ظرفیت حمل و نقل این همه زائر از ایران را ندارد؛ حرف درستی است اما «مدیریت اربعین» باید از چندماه قبل فکر این موضوع را می‌کرد تا اتوبوس‌ها و حتی ماشین‌های شخصی بتوانند از ایران وارد عراق شوند نه اینکه یک هفته مانده به اربعین مرز را ببندید و اسمش را بگذارید مدیریت اربعین!».

کاربر دیگری در انتقاد به این موضوع اینطور توئیت کرد: «مدیریت مراسم پیاده‌روی اربعین نشان داد دولتمردان ما به فارسی سخت «لات کوچه خلوت» هستند؛ لابد این افتضاح هم تقصیر تحریم و آمریکاست؟

اگر شعارهای دهان‌پرکن مدیریت جهادی و انقلابی‌تان تمام شد باید بگویم که وقتش رسیده مثل تیم‌های ورزشی، مدیر باتجربه خارجی استخدام کنید».

در حالی که به ادعای منابع رسمی چیزی حدود 2 و نیم میلیون نفر تاکنون برای مراسم اربعین از ایران به عراق سفر کرده‌اند، به نظر می‌رسد جمعیتی در همین حدود نیز پشت مرزها معطل مانده‌اند. مردمی که هنوز به درستی نمی‌دانند راه‌ها برای رسیدنشان به کربلا باز خواهد شد یا این بار قرار است قدرت راهپیمایی اربعین پشت مرزها و زیر آفتاب‌سوزان گذرگاه‌های مرزی نمایش داده شود.