ریشه یابی گرانی دارو
دارو نقشی حیاتی در نظام دارویی و سلامت کشور دارد و سطح تولید مواد اولیه آن در نتیجه نهایی تولید دارو موثر بوده و تاثیری غیرقابل انکار در کیفیت، اثربخشی و قیمت داروهای مصرفی جامعه دارد.
روزنو :
روزنو :در حالی که آمارهای مرکز پژوهش‌های مجلس و گزارش رسانه‌ها حکایت از مشکلات جامعه برای تهیه برخی اقلام داروی دارد. سندیکای تولیدکنندگان مواد اولیه دارویی از آمارسازی منفعت طلبان در این خصوص خبر میدهد.
دارو نقشی حیاتی در نظام دارویی و سلامت کشور دارد و سطح تولید مواد اولیه آن در نتیجه نهایی تولید دارو موثر بوده و تاثیری غیرقابل انکار در کیفیت، اثربخشی و قیمت داروهای مصرفی جامعه دارد.
با اینکه بارها در خصوص دارو عنوان شده است که این کالاها در لیست تحریم‌های ظالمانه علیه ایران وجود ندارد اما روند فعالیت‌های و نقل و انتقالات مالی به سمتی در حرکت است که ورود این محصولات و مواد اولیه آن به کشور را دچار مشکل ساخته است.
از این رو خودکفایی در تامین اقلام ضروری مانند دارو و مواد اولیه آن موضوعی حیاتی است و در طول سال‌های گذشته سیاستگذاران حوزه دارو با هدف تضمین دسترسی مردم به دارو، حمایتهای مختلفی همچون تخصیص ارز دولتی، ممنوعیت یا محدودیت واردات مواد اولیه مشابه تولید داخل... را نسبت به این صنعت اعمال کرده است اما نتیجه نهایی آن چیزی نیست که برآورد شده بود.
>نتایج بررسی ها
پیش از این، مرکز پژوهش‌های مجلس اعلام کردِ از مجموع مواد اولیه مورد نیاز فهرست دارویی کشور، 13.8 درصد آنها توسط صنعت تولید مواد اولیه دارویی در کشور تولید می‌شودِ اما علیرغم تمام حمایتهای صورت گرفته از این بخش تولید مواد اولیه در کشور به درستی پیش نرفته وبا کمبود داروهایی مواجه هستیم که مواد اولیه آن در داخل کشور تولید می‌شود.
این در حالی بود که سندیکای تولیدکنندگان مواد اولیه دارو ادعا کرد که 71 درصد نیاز بازار داخلی از کل مواد اولیه و ملزومات بسته بندی را تامین کرده است اما مرکز پژوهش‌های مجلس این ادعای سندیکای مذکور را رد کرده و برآوردهای پژوهش هایش نشان میدهد، سندیکای مذکور تنها 25.1 درصد از لحاظ حجم و23.1 درصد به لحاظ ریالی توانسته بود این بازار را در دست بگیرد. از این رو تا رسیدن به خودکفایی ودرصد قابل ملاحظه اعلام شده از سوی سندیکای تولید مواد اولیه دارو راه طولانی در پیش است.
نکته‌ای که باید به آن توجه شود اینکه تامین کنندگان مواد اولیه دارویی با دریافت ارزهای ترجیحی خود روندی را در پیش گرفتند که نه تنها جوابگوی تامین داروهای حیاتی وضروری نبود بلکه کاملا تحت نگاه سوددهی به سمت تامین مواد اولیه پرفروش و پرسود گرایش پیدا کرد و آمارها نشان دهنده تامین 55 درصدی مواد اولیه داروهای غیرضروری هستند. حال آنکه کشور برای تامین مواد اولیه داروهای ضروری همچنان به واردات وابسته است.
در ادامه این روند قیمت مواد موثره تولید داخلی دارو بیش از 2 برابر قیمت وارداتی است و با وجود تخصیص ارز دولتی به این صنعت، افزایش قیمت مواد اولیه تولید داخل طی سال‌های 1397 تا 1399 در برخی اقلام حتی به 300 تا 800 درصد هم رسیده که فاصله قابل ملاحظه‌ای با میانگین نرخ تورم در سایر بخش‌های صنعتی دارد.
در چنین شرایطی بود که چندین پرونده تخلفات مالی در این زمینه از سوی دادستانی مطرح شد که با در دست داشتن ارز 4200 تومانی توانستند با فاکتورسازی و گران فروشی و هزاران ترفند دیگر بازاردارو را به هم ریخته و تامین داروهای ضروری را با اختلال روبرو کنند.
همین روند تولید و عرضه مواد اولیه دارویی باعث شده تا قیمت تمام شده بعضی داروهای تولید داخلی بیش از قیمت داروهای وارداتی شود و قدرت خرید مردم کاهش پیدا کند.
> تقابل با مرکز پژوهش‌های مجلس
در این راستا، فرامرز اختراعی رئیس هیات مدیره سندیکای تولیدکنندگان مواد دارویی در گفتگو با آفتاب یزد، گفت: این ادعا که مطرح می‌شود تولید داروی داخلی گران‌تر یا ارزان‌تر از فلان کشور تمام می‌شود یک مسیر انحرافی است به دلیل اینکه هر کشوری متناسب با منافع خودش تصمیم می‌گیرد که کالایی را تولید کند و یا نکند و در واقع شرکتهای فراملیتی هستند که این نوع وزوز‌های سیاسی و جانبدارانه از واردات را آموزش می‌دهند. وی با بیان اینکه باید در بسیاری از صنایع از جمله دارو خودکفا شویم، افزود: ممکن است تولید برخی از این ارقام هم گران‌تر تمام شود که تعداد آن معدود و محدود است مانند «پنی سیلین جی» که ما در کشور تولید کردیم و دستور مستقیم مقام معظم رهبری را داشته است و در مجموعه برکت به تولید انبوه رسیده و به این تولید انبوه نیز افتخار می‌کنیم چون با این کار ما به صنعت واقعی بیولوژیک راه پیدا کردیم که فرمانتورهای بسیار بزرگ 80 متر مکعبی دارند و یک محصول بیولوژیک استراتژیک را به تولید انبوه رسانده-اند.
به گفته اختراعی حالا اگر قیمت نهایی آن گران‌تر از قیمت تولید رقیب تولید کننده ما یعنی چین تمام می‌شود دلایل متعدد سیاسی و اقتصادی دارد. از جمله اینکه در آنجا چندین برابر مصرف خود را تولید می‌کنند بنابراین چاره‌ای ندارند باید آنقدر ارزان بفروشند که نتیجه آن این می‌شود که سایر شرکتهای تولید کننده رقیب در دنیا تعطیل شده‌اند تا این‌ها برای زمانی که به قول خودشان زمان جنگ است و نیازهای آنتی بیوتیک¬شان افزایش پیدا می‌کند قدرت تولید را داشته باشند. وی تاکید کرد: بسیاری از تصمیمات کلان کشور که ما را مکلف به تولید داخلی می‌کند ورای این ضرب و تقسیم‌های پوشالی و بهانه‌های وابستگان مافیای دارو است که از هر بهانه‌ای برای تعطیل کردن تولید ملی استفاده می‌کنند. لذا ممکن است برخی اقلام گران‌تر هم تمام شود اما ما باید آنها را تولید کنیم و بنابراین قابلیت اینکه مورد دفاع مقامات کشوری هم قرار بگیریم را برای اقلام اساسی داریم.
رئیس هیات مدیره سندیکای تولیدکنندگان مواد دارویی با اشاره به اینکه موارد یاد شد اصل موضوع بود اما در جزئیات اینگونه نیست. اظهار کرد: ما به دلیل منابع غنی انرژی، نیروی انسانی متخصص و امتیاز محیط زیستی که در یک کشور بیابانی و نیمه بیابانی هستیم و آمادگی استراتژی و سیاسی کشور در خودکفایی که همه همراهی‌ها و همکاری‌ها در کشور و حوزه منابع طبیعی در جهت تولید ملی است، بنابراین تولید ما در نهایت بطور عموم ارزان‌تر و باکیفیت‌تر است. لذا در یک نگاه کلی این که ما قیمت‌مان گران‌تر از خارجی‌هاست یک حرف غیر واقعی و جانبدارانه برای سرکوب تولید ملی است.
وی تاکید کرد: شاید کمتر کالای ایرانی پیدا شود که بتواند با قیمت‌های بین المللی رقابت کند از لباس تا خودروها و هزینه‌های ساختمان. اما آیا می‌توانیم به کشاورز بگوییم که گندم تولید نکن برای اینکه در کشورهای دیگر ارزان‌تر تولید می‌شود یا به دامدار بگوییم که گوشت تولید نکن برای اینکه گوشت را می‌توانیم بسیار ارزان‌تر از برزیل یا جاهای دیگر وارد کنیم؟ اختراعی ادامه داد: این حرف‌ها مصداق واقعی ندارد و ما در جهت حمایت از تولید ملی، ایجاد اشتغال و اصل لایتغیر خودکفایی تولید می‌کنیم و این موضوع قابل دفاع است. در قانون هم آنجایی که بر قیمت گذاری دارو صراحت دارد قیمت گذاری باید بر اساس قیمت تمام شده صورت بگیرد. آقایونی که امروز در کمیسیون یا به عنوان مشاور کمیسیون قرار گرفته‌اند و قیمت‌های غیر منطقی و غیر حمایتی را منظور کردند که تولید داخلی را با بن بست رو به رو سازند و یا فرآیند تولید را متوقف کنند حتما پاسخش را قاطعانه خواهند شنید. وی در پاسخ به این سوال که چه میزان از تولید مواد اولیه مربوط به داروهای ضروری در کشور است، گفت: مواد اولیه با فرهنگ پولسازی هماهنگ نیست زیرا هرکس به دنبال پولسازی باشد در واردات و سپس در تولید دارو فعالیت می‌کند و همه می‌دانند که کمترین سود در زنجیره تولید دارو برای مواد اولیه سازان است، بنابراین کسانی که در حوزه مواد اولیه سرمایه گذاری کرده‌اند عاشق بوده‌اند و به عنوان اصل خودکفایی وارد این قضیه شده اند. رئیس هیات مدیره سندیکای تولیدکنندگان مواد دارویی توضیح داد: ما یکسری داروهای اساسی داریم که این داروهای اساسی در فهرست ما حدود 482 قلم است که این در بعضی از کشورها مانند هندوستان به 152 مولکول محدود می‌شود. برخی از داروهای اساسی ممکن است از جهت ظرفیت تولید برای سرمایه گذاری اقتصادی نباشد و این وظیفه‌ای است که گریبان مقامات مسئول نظامات دارویی را می‌گیرد که امتیازاتی را در نظر بگیرند مانند قیمت عرضه بالاتر که سرمایه گذار به سرمایه گذاری علاقه مند شود.وی ادامه داد: بنابراین سرمایه گذار برای اینکه بتواند چرخ تولید را بچرخاند و حقوق پرسنل را پرداخت کند طبیعتا اقلامی را تولید می‌کند که منفعت اقتصادی داشته باشد. ما به عنوان سیاست گذار بایستی امتیازاتی را قائل شویم که ان مولکول‌هایی که بیشتر مدنظر ما است از این قلم تفکر خارج نشود.اختراعی با بیان اینکه افرادی که تخصص اقتصاد دارویی دارند برای نابودی این صنعت ریشه دار ورود می‌کنند، افزود: افرادی که معتقد هستند تخصصشان اقتصاد دارو است به این حرف‌ها ورود می‌کنند و برای اینکه این صنعت ریشه‌ای را از بیخ و بن نابود کنند حرف‌های نامربوط می‌زنند باید به این تناقض در گفتار و رفتار خود پاسخ دهند که اگر قرار است داروهای اساسی تولید شود این حمایت بی‌رویه آنها از داروهای بسیار گران قیمت و غیر هزینه اثر بخش از کمپانی‌های خاص به چه معنا است. اتصال و ارتباط حمایتی آنها از بخش خاصی از کمپانی‌های رانتی چه معنایی دارد؟
وی معتقد است، اگر قرار است که واقعا از داروهای اساسی حمایت شود بایستی حمایت خودشان را نشان دهند و بگویند فلان دارو به دلیل ظرفیت تولید و پیچیدگی‌های فنی و.... مورد استقبال سرمایه گذار قرار نگرفته است و ما برای اینکه استقبال سرمایه گذار را به دست بیاوریم برای او امتیازاتی در نظر میگیریم.این فعال حوزه دارو تاکید کرد: بخش خصوصی متناسب با منافع خاص خود فعالیت می‌کند و برای جذب سرمایه باید منافع این بخش در نظر گرفته شود. محرز است که برخی با تولید ملی زاویه دارند. سندیکای تولید مواد اولیه دارو بیش از 72 درصد از نیاز داخلی را تولید می‌کند و برای این ادعا مستندات وجود دارد. افرادی که آمارهای نامربوط وغلط ارائه می‌دهند رویه محاسبات خود را اعلام کنند. اختراعی در پایان ضمن تاکید بر دسترسی افراد حامی واردات بر گزارش‌های مرکز پژوهش‌های مجلس، گفت: گزارش ارائه شده از سوی مجلس توسط همین افراد نوشته شده است و در حالی که آمارنامه دارویی سال‌های مختلف منتشر شده و باید محاسبات بر اساس آن صورت گیرد.
> کمیسیون بهداشت مجلس سخنان اختراعی را رد کرد
اما همایون سامه یح نجف آبادی عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس در خصوص اظهارات اختراعی و بحث خودکفایی در حوزه تولید مواد اولیه دارو به آفتاب یزد گفت:سیاست وزارت بهداشت در دوران آقای روحانی و آقای رئیسی بر این بوده است که تا حد امکان از خروج ارز به هر نحوی که شده است به خاطر مشکلات ارزی کشور جلوگیری کند. بر همین اساس ترجیحا وزارت بهداشت تمایل دارد داروهایی که حتی واردات آنها به صرفه‌تر از تولید آن در داخل کشور است در داخل تولید شود. لذا در این خصوص به نظر من صحبت آقای اختراعی درست نیست و بحث فقط در خصوص خودکفایی نیست بلکه مسئله اصلی موضوع خروج ارز از کشور مطرح است.
وی ادامه داد: در خصوص تولید مواد اولیه دارو و حتی خود دارو باید بگویم صنعت در بخش خصوصی و دولتی تمایل به سودآوری بیشتر دارد و بالطع چیزی را تولید می‌کند که هم خیلی سریع‌تر به فروش برسد و هم به مقدار بیشتر و راحت‌تر بتواند خریدار را جذب کند. به همین دلیل تمایل تولید کننده به تولید برخی از داروهایی که در کشور کم مصرف هستند کمتر است. بنابراین آن چیزی که برای بخش خصوصی و صنعت بیشتر از همه اهمیت دارد سودآوری کارخانه است.وی در پاسخ به این سوال که آیا دولت باید از تولیدکنندگان حمایت کند؟ گفت: دولت چنین برنامه‌ای ندارد زیرا تمام تمرکز خود را بر موضوع دارویار گذاشته و بیشترین بودجه را برای آن در نظر گرفته است. به نظر من دولت بیشترین تلاش خودش را در بخش دارو گذاشته است و بیش از این منطقی و شدنی نیست همچین داروهایی که تولید آن در داخل تا این حد به صرفه نیست بهتر است که از خارج از کشور تهیه شود و مشکلی ایجاد نمی‌کند. در اینجا تناقض ایجاد نشود؛ مصرف برخی از داروها در ایران بسیار بالا است و دولت هم تمایل دارد ارز از کشور خارج نشود لذا مواد اولیه و دارو در داخل کشور تولید می‌شود. اما واردات داروهایی که مصرف زیادی ندارند و سرمایه گذار نیز تمایلی به سرمایه گذاری برای آن ندارد مشکلی ایجاد نمی‌کند.
> در بازار دارو چه خبر است؟
در حالی که تولیدکنندگان مواد اولیه دارو معتقدند که تولید مواد اولیه دارو با جدیت دنبال می‌شود و هیچ مشکلی در تامین آن وجود ندارد آمارهای مجلس چیز دیگری می‌گوید. نمایندگان مجلس به ویژه کمیسیون بهداشت و درمان معتقدند که در بازار مواد اولیه داروی کشور با کمبود برخی مولکول‌ها و همچنین قیمت نهایی بالا و غیراقتصادی برخی داروها به دلیل سواستفاده از روند بهره برداری از مولکول‌های تولیدی روبرو هستیم و این اتفاق خطرناکی در سطح سلامت و بهداشت جامعه است.
در این راستا، مرکز پژوهش‌های مجلس اعلام کرد که تامین مواد اولیه دارو با قیمت و کیفیت مناسب یکی از اساسی‌ترین چالش‌های تولیدکنندگان دارو است و ایران از زمان اجرای طرح ژنریک نیاز به مواد اولیه‌اش رشد قابل توجهی داشته اما به دلیل عدم وجود زیرساخت تولید مواد اولیه دارویی در کشور واردات از سایر کشورها صورت می‌گرفت.اما حالا به اسم حمایت از تولید داخلی روند واردات مواد اولیه دارو دچار اختلال شده و برخی از فعالان این صنعت اجازه فراهم شدن شرایط برای واردات مواد اولیه مورد نیاز کشور را نمی‌دهند و در بازار دارو اخلال ایجاد کرده اند. در این مدت بیشترین تمرکز صنعت تولید مواد موثره دارویی در ایران به ترتیب روی دسته دارویی آنتی بیوتیک‌های سیستمیک، داروهای قلبی‌عروقی و داروهای گوارشی بوده است. در حالی که تمرکز بر تولید داروهای حیاتی و ضروری از اهداف اساسی صنعت تولید دارو و مواد موثره دارویی به شمار می‌رود و همواره مورد تاکید سیاستگذاران و فعالان صنفی دارویی بوده است؛ اما صنعت تولید مواد اولیه داخلی بر مبنای ماهیت اقتصادی بازار بزرگ تر، گردش مالی بیشتر و سودآوری رشد پیدا کرده است به نحوی که 49 درصد از این مولکول‌ها در دسته اقلام دارویی با ارزش 70 درصد از کل بازار ریالی کشور قرار دارند.
در چنین شرایطی وضعیت تامین مواد موثره دارویی برای گروه‌های ضروری و مورد نیاز کشور کمتر از 55 درصد از مولکول‌های تولیدی در فهرست داروهای ضروری یا حیاتی است. در این گزارش تاکید شده است که عدم توجه تولیدکنندگان به تامین مولکول‌های حیاتی و ضروری علیرغم دریافت حمایتهای مالی و غیرمالی اما غیرهدفمند نشانه ضعف در سیاست گذاری تولید بوده است.
منبع:آفتاب یزد
