مصاحبه با شهروندان قطری درباره جام جهانی روحیه‌ای همراه با اشتیاق، اضطراب و عصبانیت را در آنان نشان می‌دهد.

«محمد الکواری» به کار بردن جمله «جنجالی‌ترین جام جهانی تاریخ» را رد می‌کند و بدبینی بین المللی نسبت به میزبانی قطر را امری ناپسند می‌داند. این شهروند قطری از دفتر کارش در میان آسمان خراش‌های درخشان ساحل غربی دوحه می‌گوید: «ما چندان به این صحبت‌ها اهمیتی نمی‌دهیم». او می‌افزاید: «می گویند اگر دشمن نداشته باشی موفق نیستی. هر فرد موفقی اطراف‌اش افرادی را می بیند که به او حسادت می‌کنند وضعیت قطر نیز این گونه است».

قطر شاهد رویداد باشکوهی است: جاده‌های جدید، رستوران‌ها، استادیوم‌ها و پارک‌های موضوعی به‌علاوه یک شهر کاملا جدید به نام «لوسائیل» که به موقع برای میزبانی فینال جام جهانی ساخته شده است. «محمد القصابی» ۲۲ساله که اخیرا از دانشگاه فارغ التحصیل شده می‌گوید: «پیش‌تر مراکز خرید داشتیم، اما اکنون مراکز خرید زیادی داریم حتی مراکزی که من هنوز به آنجا نرفته ام».

خبرنگار «گاردین» بیش از دوازده مصاحبه با قطری‌ها در هفته گذشته انجام داده است. الکواری می‌گوید افراد حاضر در جام جهانی می‌بینند که ما واقعا مردم خوبی هستیم. با این وجود، او از حضور آنان مضطرب است و می‌گوید این نگرانی را دارد که فرزندان‌اش در معرض مسائلی که پیش‌تر با آن ناآشنا بوده‌اند و درباره آن چیزی نشنیده و ندیده بودند قرار خواهند گرفت.

«ریم البادر» که در بخش مراقبت‌های بهداشتی کار می‌کند اشاره می‌کند که افرادی که همیشه در خارج از قطر دیده‌ایم را اکنون در داخل قطر می‌بینیم. او می‌گوید: «ما به مسابقات خواهیم رفت شاید چند نفر کنار شما بنشینند. اگر می‌بینید که آنان کار‌های عجیبی انجام می‌دهند تنها نادیده بگیرید. سر آنان فریاد نزنید و به کسی بی‌احترامی نکنید. آنان مهمان ما هستند. این چیزی است که به فرزندان‌ام گفته‌ام».

با این وجود، مهم‌تر از همه آن است که قطری‌ها می‌گویند از این که چگونه یکی از مهم‌ترین لحظات تاریخ ۵۱ساله کشورشان توسط برخی از دولت‌ها و رسانه‌های غربی به تصویر کشیده شده خشمگین هستند. «شیخه المری» یک گرافیست ساکن دوحه می‌گوید: «این من را آزار می‌دهد و آن چه که بیش از همه من را اذیت می‌کند این است که آنان (غربی‌ها) خود را چگونه تصور می‌کنند. آنان خود را کشور‌های توسعه یافته نامیده‌اند کشور‌هایی که به دنیا درباره مدارا و صلح موعظه می‌کنند».

یکی از تاجران صنعت گاز که نخواسته نام‌اش فاش شود می‌گوید: «کار‌هایی که غرب مجاز است انجام دهد ما اجازه انجام آن را نداریم. ما اجازه نداریم از آنان ثروتمندتر باشیم اجازه نداریم باهوش‌تر از آنان باشیم اجازه نداریم پیشرفته‌تر باشیم. این دیدگاه آنان است».

«نورا فخرو» که در مخابرات کار می‌کنند می‌گوید: «این دیگر مربوط به قطری‌ها نیست. اگر ما متحمل شکست شویم جهان عرب متحمل شکست خواهد شد و اگر ما موفق شویم این یک داستان موفقیت برای همگان است. اکنون معادله همین طور است به خصوص با حملات لفظی و تبلیغاتی‌ای که علیه ما صورت می‌گیرد».

قطر خواستار نگاه و توجه جهان بود. در عوض، در قالب پوشش رسانه‌ای انتقادی از قوانین و هنجار‌های اجتماعی محافظه‌کارانه آن کشور و شرایط غیر استاندارد برای کارگران با دستمزد پایین و شرایط پیرامون رقابت موفقیت‌آمیز آن کشور در جام جهانی با انتقاد مواجه شده است. قطر دومین ذخایر بزرگ گاز طبیعی اثبات شده در جهان را به خود اختصاص داده است، اما کسانی که تنها ثروت افسانه‌ای آن کشور را می‌بینند قادر به درک احساس عمیق ناامنی آن کشور نخواهند بود.

تعداد شهروندان قطر کم‌تر از ۳۵۰ هزار نفر است. عربستان سعودی کشور همسایه قطر مدت‌هاست که دوحه را به عنوان بخشی از قلمروی خود قلمداد می‌کند و معتقد است که قطر باید یک کشور دست نشانده باشد و از رویکرد و دستورات عربستان سعودی پیروی کند. این تهدید در قبال قطر نه انتزاعی است و نه مربوط به گذشته‌های دور.

در سال ۲۰۱۷ میلادی ریاض رهبری کارزار کشور‌های متحد خود در حوزه خلیج فارس به منظور منزوی کردن قطر و معرفی آن کشور به عنوان حامی تروریسم را برعهده گرفت و محاصره حریم هوایی و بنادر دریایی آن کشور را هدایت کرد و این شرط را پیش روی دوحه قرار داد که تنها در صورتی که قطر با مجموعه‌ای از خواسته‌های ریاض موافقت کند و تسلیم شود فشار‌ها کاهش خواهند یافت.

قطر به لطف استراتژی چند دهه‌ای برای ایجاد روابط انرژی و امنیت با کشور‌های بزرگتر از جمله بریتانیا با تقویت وجهه بین المللی خود به عنوان مقصدی جهانی برای پایان دادن به جنگ‌ها، تماشای هنر و تماشای ورزش توانست موقعیت‌اش را ارتقا دهد.

برای کشور‌های کوچکی مانند قطر بزرگترین مانع در مقابل آنان نامرئی بودن و بقاست و این که تمایل دارند با یکدیگر مرتبط باشند. جام جهانی در وهله نخست نمایشی از استقلال قطر و جدایی نمادین آن کشور از عربستان سعودی بود.

به نظر می‌رسد اکنون چنان مهم نباشد که جهان تا چه میزان دیدگاهی منفی نسبت به قطر دارد، زیرا در پشت صحنه میزبانی جام جهانی کاری به غایت مهم را برای قطر انجام داد که بدون آن نمی‌توانست به اهداف خود دست یابد. «مبارکه المری» ۵۴ساله تاجر و فعال اجتماعی در قطر می‌گوید: «زمانی که جوان بودم جامعه بسیار کوچک بود، همه یکدیگر را می‌شناختند و زندگی بسیار آرام بود».

زنان قطری مشمول قوانین قیمومیت هستند که به مردان خانواده زن اجازه می‌دهد تصمیم بگیرند که او با چه کسی ازدواج کند، آیا حق کار و تحصیل را خواهد داشت و آیا می‌تواند کشور را ترک کند یا خیر. با این وجود، بسیاری از زنان قطری مشتاق هستند که به این نکته اشاره کنند که میزان مشارکت آنان در نیروی کار به بالاترین میزان مشارکت زنان در نیروی کار در کل منطقه تبدیل شده و اکنون آنان از بهترین دانشگاه‌های قطر با نرخ‌های بسیار بالاتری نسبت به مردان فارغ التحصیل می‌شوند.

فخرو می‌گوید: «ما جنبه‌های قبیله‌ای داشتیم که بر نحوه رفتار با زنان و بر حقوق آنان تاثیر گذاشته بود. با این وجود، اکنون زمانی که وارد محل کار می‌شوید می‌بینید که در آنجا اکثرا زنانی حضور دارند که کار می‌کنند و بخشی از مدیریت هستند. آنان بخشی از وزارتخانه‌ها هستند و موفق بوده‌اند».

مبارکه المری می‌گوید: «قطری‌ها از تغییر نمی‌ترسند بلکه از تهدید شدن هویت‌شان می‌ترسند. ما ارزش‌ها و سنت‌هایی داریم». او به برگزاری نمایشگاه‌های هنری در دوحه اشاره می‌کند که برخی از اعتراض‌ها را برانگیخته است از جمله نمایش تازه‌ای با حضور «دنیل لیزمور» هنرمند بریتانیایی با لباس‌های پر زرق و برق و در این میان بسیاری از قطری‌ها از خود می‌پرسند چرا چنین افراد عجیب و غریبی را به قطر دعوت می‌کنیم؟ و در این میان برخی می‌ترسند که پذیرش گسترده زبان انگلیسی باعث کمرنگ‌تر شدن کیفیت زبان عربی جوانان قطری شود.

او می‌گوید: «ما باید مراقب مواردی باشیم که به جامعه ما وارد می‌شوند. دلیلی ندارد هر آن چه غربی‌ها می‌پذیرند را ما نیز بپذیریم. چرا آنان (غربی ها) می‌خواهند ما از روی‌شان نسخه برداری کنیم؟»

جام جهانی کاتالیزوری برای تغییرات سریع‌تر و عمیق‌تر از جمله در بخش بدنام عملکرد قطر بوده است: برای دست کم ۶۵۰۰ کارگر مهاجر جنوب آسیا که تخمین زده می‌شود در دهه گذشته در آن کشور جان‌باختند هرگونه چاره اندیشی‌ای بسیار دیر است. برای بسیاری از قطری‌ها مسئله کارگران مبهم و بحث برانگیز است. چندین نفر به آمار رسمی فیفا اشاره کردند که تنها سه نفر در سایت‌های ساخت و ساز استادیوم‌های جام جهانی کشته شدند.

«عایشه المعادید» ۲۸ساله فعال محیط زیست در قطر می‌گوید: «اگر صادقانه به شما بگویم نمی‌دانم تعداد زیادی کشته یا مجروح شده‌اند یا خیر. زیرا شما هیچ چیزی را در رسانه‌های اجتماعی، در رسانه‌ها یا اخبار باور نمی‌کنید».

علیرغم انتقاداتی که از وضعیت کارگران مهاجر در قطر مطرح شده آن کشور گام‌هایی را در جهت بهبود سیستم خود در قبال کارگران تحت نظارت سازمان بین المللی کار برداشته و فضای قابل توجهی برای پیشرفت فراهم کرده است. «الکواری» می‌گوید: «در ۱۵ سال گذشته اوضاع بسیار تغییر کرده و اکنون هر کارگری این آزادی را دارد که شغل خود را تغییر دهد. تصور کنید فردی را می‌آورید برای شما کار می‌کند اصول کار را به او یاد می‌دهید و او به راحتی می‌گذارد و می‌رود. پیش‌تر اگر فردی قصد تغییر شغل‌اش را داشت به دریافت نامه‌عدم اعتراض کارفرما نیاز داشت. با این وجود، اکنون او می‌تواند براحتی شما را ترک کند و برود».

چشم‌انداز افراد متفاوت از نظر جنسیتی در قطر وضعیت بغرنج‌تری را نشان می‌دهد. «محمد الدوسری» یک شخصیت محبوب قطری در ویدئویی در پاسخ به نارضایتی‌های بیان شده در این باره می‌گوید: «مدت زیادی است که چنین افرادی در قطر بوده اند. از قبل هم بین دختران و هم پسران اینجا بوده اند. آیا این چیزی را تغییر می‌دهد؟ در قطر آن چه اهمیت دارد مراقبت از خود، افراد اطراف‌تان و تمرکز بر روی خانواده‌تان می‌باشد تا سعی کنید مطمئن شوید که این گونه مسائل به آنان نمی‌رسد و آنان را تحت تاثیر قرار نمی‌دهد».

او می‌افزاید: «به این فکر کنید که چگونه می‌توانید کسانی را که می‌آیند تغییر دهید. این که آنان سنت‌های ما و نحوه زندگی ما را ببینند و شاید چیزی در آنان تغییر کند. با این وجود، در غیر این صورت آنان را مجبور خواهید کرد که از شما متنفر شوند از دین شما نفرت پیدا کنند و از کشورتان متنفر شوند. باید سعی کنید آنان را با نشان دادن سبک زندگی خود تغییر دهید و اگر نمی‌توانید آنان را تغییر دهید بهتر است سکوت کنید».

قطری‌ها به طور گسترده به خارج از کشور سفر می‌کنند، اما چشم‌انداز مواجهه با هواداران فوتبال در داخل قطر که به دلیل نوشیدن مشروبات الکلی احتمالا مست می‌شوند جایی که پلیس به شدت در این باره حساسیت دارد تا حدی از موضوعات چالش برانگیز بوده است. فخرو می‌گوید: «نگران هستم، اما انتظار مواجهه با چنین مسائلی را دارم. با خود می‌گویم نورا واقع بین باش. این اتفاق رخ خواهد داد. تنها نگرانی‌ام این است که بچه‌هایم که در برخی از مسابقات تماشاگر خواهند بود این صحنه‌ها را ببینند. سعی می‌کنم آنان را از پیش آگاه سازم که برخی از این موارد ممکن است جلوی چشمان‌شان رخ دهند تا ناگهان شوکه نشوند».

او می‌گوید با پسرش بزرگترش که ۹ سال سن دارد و دیوانه فوتبال است در این باره صحبت کرده است. او می‌گوید پسرش می‌داند که چه چیزی از نظر اسلام قابل قبول است و چه چیزی قابل قبول نیست. او می‌افزاید: «پسرم در مورد مست شدن و مسائلی از این قبیل می‌داند. او هم چنین درباره افرادی متفاوت از نظر جنسیتی و این که چگونه ما تحت تاثیرشان قرار نمی‌گیریم آگاه است».

برای برخی دیگر ورود طرفداران فوتبال از سراسر جهان به قطر به معنای سازگاری عملی‌تر با شرایطی متفاوت خواهد بود. «القصابی» می‌گوید: «پیش از جام جهانی ما به راحتی می‌توانستیم در خودروهای‌مان را قفل نکنیم وبه فروشگاه برویم و برگردیم یا لپ تاپ های‌مان را در یک فودکورت یا رستوران بگذاریم و برویم و بازگردیم یا در‌های ورودی را باز بگذاریم. با این وجود، در طول جام جهانی ما انتظار داریم افراد با پیشینه مختلف رفتار‌های متفاوتی داشته باشند. بنابراین، باید بیش‌تر به امنیت خود و اطرافیان‌مان توجه کنیم».

بیش‌تر آنان می‌گویند از آن چه در کشورشان در جریان است احساس راحتی می‌کنند با این باور که در نهایت برگزاری مسابقات جام جهانی و وضعیت ایجاد شده ناشی از آن موقتی است. «مبارکه المری» می‌گوید: «شبیه زمانی است که مهمانی دارید. آن زمان وضعیت خانه شما متفاوت از قبل است، زیرا افرادی در داخل خانه هستند. با این وجود، هنگامی که مهمانان می‌روند شما دوباره همان گونه که دوست دارید خانه را مدیریت و سازماندهی می‌کنید».

«شیخه» دخترش با نظر او موافق است و می‌گوید: «فکر می‌کنم ژانویه ۲۰۲۳ میلادی قوانین دوباره باز خواهند گشت شاید حتی در مورد نوشیدن مشروبات الکلی قوانین سخت گیرانه‌تر شوند. من دوستان اروپایی‌ای را می‌شناسم که به نوشیدن مشروبات الکلی در مناطق تعیین شده عادت کرده‌اند و با این موضوع مشکلی ندارند».

با این وجود، برای کسانی که به منظور آرام ماندن قطر و حفظ ارزش‌های سنتی آن تلاش می‌کنند ممکن است پاک کردن خاطره آن چه در هفته‌های پیش رو رخ می‌دهد چندان آسان نباشد پاک کردن خاطره چادر‌های آبجو و یا ممنوعیت نمایش عمومی محبت و اظهار عشق و علاقه.

«المعادید» می‌گوید: «آنان دیوید بکهام را به عنوان چهره جام جهانی فوتبال به کار گرفته اند. بنابراین، پس از جام جهانی اگر یک مرد قطری بیاید و خالکوبی‌های خود در معرض دید عموم قرار دهد هیچ کس نمی‌تواند چیزی بگوید. اگر یک خانم قطری خالکوبی‌هایش را نشان دهد دیگر هیچ کس نباید حرفی بزند، زیرا دو یا سه ماه پیش از آن شما در حال تبلیغ این مرد بودید که خالکوبی‌هایش نمایان بود. این یک چالش خواهد بود».