مهرنوش حیدری

 محمود خاقانی، کارشناس ارشد انرژی در گفت‌وگو با «توسعه ایرانی» تصریح کرد: «قرارداد 27 ساله قطر و چین به این معناست که قطر از همه نوع حمایت چین برخوردار خواهد بود، البته چین با این اقدام به آمریکا نیز چراغ قرمز می‌دهد تا با ایران توافق نکند.»

تاثیر تبعات ادامه‌دار تحریم‌ها در حالی در تجارت خارجی، اقتصاد و تولید داخلی نمایان است که قطر طولانی‌مدت‌ترین قرارداد فروش گاز را با چین به امضا رسانده است. امضای این قرارداد از میدان مشترک پارس جنوبی البته با حساسیت افکار عمومی در ایران همراه است. سال‌های طولانی است که تحریم‌ها سبب شده ایران نتواند نسبت به صادرات رسمی نفت و گاز اقدام کند .

این‌در حالی است که قطر با تکیه بر تکنولوژی غرب توانسته است به ثروتی بیکران از بزرگترین میدان مشترک گازی با ایران، دست پیدا کند.

ادامه تحریم‌ها سبب شده ریسک تجارت با ایران برای کشورهای دوست و همسایه افزوده شود تا جایی که حتی چین به عنوان شریک استراتژیک ایران، در روزهای اخیر نسبت به بستن طولانی‌ترین قرارداد تامین گاز با قطر برای مدت زمان 27 سال اقدام کرد .

به موجب این قرارداد مقرر است چین سالانه 4 میلیون تن گاز از قطر خریداری کند.

میدان گازی مشترک پارس جنوبی حدود 10 درصد از ذخایر گاز طبیعی جهان را در خود جای داده است.

پیش‌بینی شده است طرح توسعه میدان مشترک پارس جنوبی از سوی قطر در دو بخش شرقی و جنوبی ادامه یابد. هزینه این طرح حدود 29 میلیارد دلار اعلام شده و تولید در این میدان در سال 2026 آغاز می‎شود. به این ترتیب سالانه 48 میلیون تن به تولید و صادرات قطر اضافه خواهد شد.

 همان‌طور که ذکر شد در سال‌های اخیر سرمایه‌گذاری و توجه فراوانی در این میدان صورت گرفته و قطر از فرصت به دست آمده، ناشی از حمله روسیه به اوکراین به‌خوبی استفاده کرده و به دنبال تثبیت نقش خود در تامین ال‌ان‌جی مورد نیاز اروپا و حتی آسیاست. این کشور تحت تاثیر شرایط جهانی دریافته که سایر کشورها برای ممانعت از وقوع مجدد شرایط رخ داده ناشی از تنش‌های مسکو و کیف به سمت معاملات بلند‌مدت گرایش خواهند یافت به همین سبب امکانی را فراهم کرده تا حداقل برای چند دهه بتواند تامین‌کننده امن گاز مورد نیاز سایر کشورها به ویژه چین و اروپا باشد و هوشمندی اقتصادی آنها سبب شده تا بدور از هرگونه تنش بین‌المللی؛ قطر تبدیل به بزرگ‌ترین صادرکننده ال‌ان‌جی جهان شود و نه تنها بازارهای ایران را تسخیر کند بلکه روسیه را نیز در قازه سبز کنار بزند.

به گفته وزیر انرژی قطر؛ نوسان‌های اخیر خریداران را به درک اهمیت عرضه پایدار، بلندمدت و قیمت مناسب برای طولانی‌مدت سوق داده است.

وضعیت فعلی پارس‌جنوبی

این در حالی است براساس گزارش اوپک تا پایان سال ۲۰۲۱ میلادی، ایران با حدود ۳۴ تریلیون مترمکعب، در مجموع حدود ۱۶ درصد ذخایر اصلاح‌شده گاز طبیعی در جهان را در اختیار داشته و به عبارت بهتر دارنده دومین ذخایر گاز جهان محسوب می‌شده اما تحریم‌ها و نبود سرمایه کافی و تکنولوژی روز باعث شده که استخراج گاز از میادین گازی ایران با مشکلات فراوانی مواجه شود و میزان مصرف گاز در داخل کشور از تولید آن پیشی بگیرد و حتی میزان کسری گاز ایران به صورت تصاعدی افزایش یابد به طوری که این میزان کسری در زمستان ۹۹ حدود ۱۵۰ تا ۱۶۰ میلیون مترمکعب بوده و در زمستان ۱۴۰۰ به حدود ۲۰۰ میلیون مترمکعب رسیده و به نظر می‌رسد در زمستان 1401 میزان کسری گاز به رقمی بین ۲۳۰ تا ۲۵۰ میلیون مترمکعب افزایش یابد.

کارشناس ارشد حوزه انرژی در گفت‌وگو با «توسعه ایرانی» درمورد تاثیر قرارداد 27 ساله چین و قطر در حوزه گاز: به نظر بنده چین و آمریکا در ارتباط با موضوع کنترل بازار انرژی به صورت جدی در حال مذاکره بوده و تاحدود زیادی در این مسیر با هم همراه هستند

در روزهای سرد سال میزان مصرف گاز در کشور به ۹۰۰ میلیون مترمکعب می‌رسد در حالی‌که در میدان گازی پارس جنوبی حداکثر به ۷۰۰ میلیون مترمکعب گاز تولید می‌شود و این یعنی کسری 200 میلیون مترمکعبی.

همراهی چین و آمریکا برای کنترل بازار انرژی جهان

محمود خاقانی؛ کارشناس ارشد حوزه انرژی در گفت‌وگو با «توسعه ایرانی» درمورد تاثیر قرارداد 27 ساله چین و قطر در حوزه گاز می‌گوید: به نظر بنده چین و آمریکا در ارتباط با موضوع کنترل بازار انرژی به صورت جدی در حال مذاکره بوده و تاحدود زیادی در این مسیر با هم همراه هستند. بعد از اینکه در عربستان بن‌سلمان در سال 2017 در راس حکومت قرار گرفت، دولت ترامپ رسما اعلام کرد که سیاست آمریکا کنترل بازار انرژی است.

وی می‌افزاید: در این زمینه چین تمهیداتی را برای مقابله با این سیاست آمریکا برنامه‌ریزی کرد که از جمله می‌توان به فعال کردن بورس انرژی شانگهای اشاره کرد و با پشتوانه قراردادن یوان برای معاملات بورس شانگهای با طلا اقداماتی انجام داد؛ بنابراین هنگامی که دولت عربستان اعلام می‌کند که روابط ما با چین راهبردی است و دولت عربستان 7.5 میلیارد دلار قرارداد فروش نفت با چین می‌بندند؛ یعنی اینکه کشورهای خلیج فارس در حال تغییر روابط راهبردی خود از غرب به شرق هستند و در همین راستا باید قبول کرد که قطر برای بلندمدت برنامه‌ریزی کرده است.

وی توضیح می‌دهد:‌ معنی قرارداد 27 سال این است که قطر از همه نوع حمایت چین برخوردار خواهد بود و چین سرمایه‌گذاری‌های فراوانی را در این کشور انجام خواهد داد؛ در ضمن باید توجه داشت چین در عربستان سرمایه‌گذاری کرده است. وی در توضیح این مطلب افزود: در همین حال عربستان اعلام می‌کند که دارای روابط ویژه با روسیه است. مجموع این شرایط بدان معناست که اگر آمریکا روابط خود را با ایران درست کند و برجام را بپذیرد و از امتیازهایی که از ایران طلب می‌کند؛ بگذرد تا روابط ایران با غرب بهتر شود؛ کشورهای عربی بیشتر به سمت شرق خواهند رفت.

محمود خاقانی: هنگامی که دولت عربستان اعلام می‌کند روابط ما با چین راهبردی است و دولت این کشور 7.5 میلیارد دلار قرارداد فروش نفت با چین می‌بندند؛ یعنی اینکه کشورهای خلیج فارس در حال تغییر روابط راهبردی خود از غرب به شرق هستند

چین به سمت سرمایه‌گذاری بیشتر در قطر پیش می‌رود

خاقانی بیان می‌کند: به نظر بنده این شرایط نوعی چراغ قرمز دادن به آمریکاست و سعی می‌کنند آمریکا را از هرگونه تفاهم و توافق با تهران منصرف کنند. جالب‌تر اینکه به نظر می‌رسد چین نیز همین سیاست را مدنظر قرار داده است.

وی تاکید کرد: قرارداد 27 ساله یعنی چین به سمت سرمایه‌گذاری بیشتر در قطر پیش می‌رود زیرا امنیت تامین گاز و به ویژه گاز مایع نیازمند سرمایه‌گذاری‌های کلان است و اگر کشوری مانند چین مایل به تامین امنیت انرژی خود باشد باید با قراردادهای بلند مدت این مهم را تضمین کند و چاره‌ای جز سرمایه‌گذاری در مبدا تولید گاز ندارد.

این کارشناس ارشد حوزه انرژی اظهار می‌کند: اگر دولت و مجلس تصمیم دارند تا نسبت به آینده به مردم ایران امیدواری بدهند باید برای توسعه اقتصاد انرژی برنامه‌ریزی کنند زیرا اکنون از توسعه دیپلماسی انرژی نفت و گاز سخنی به میان نمی‌آید در حالی که عربستان، قطر و ... با توجه به این نوع دیپلماسی در حال توسعه دادن کشورهای خود هستند.

خاقانی می‌گوید: اقتصاد انرژی دارای امتیازات فراوانی برای حاکمیت است و به همین دلیل کمیسیون انرژی مجلس، دولت، وزارت نفت، وزارت نیرو و ... باید یک برنامه مدون و منسجم برای توسعه اقتصاد انرژی کلان در ایران تعریف کرده و به مردم ارائه دهند.

وی تصریح می‌کند: متاسفانه اکنون هرچه گاز تولید می‌شود را در داخل مصرف می‌کنیم در حالی که این رویه صحیح نیست.