ستاره لطفی- پایتخت ایران در یکی از بحرانی‌ترین زمان‌های خود به سر می‌برد، آلودگی هوا ازیک سو و خالی بودن سدها از سوی دیگر این شهر را در وضعیتی بغرنج و ابرچالشی زیست محیطی قرار داده است. 85 درصد ظرفیت مخازن سدهای تهران خالی است و کسری آب باعث شده که برداشت از ذخایر و مخازن زیرزمینی افزایش یابد.

شاخص آلودگی هوا نیز از یک هشدار همیشگی به یک زنگ خطر جدی تبدیل شده است، جوری که در 9ماه گذشته تهران فقط دو روز هوای پاک و سالم را تجربه کرده است.

اگرچه آلودگی هوا درتهران دیگر فصل و ماه نمی‌شناسد و این غول خاکستری در تمام فصل‌ها مهمان آسمان پایتخت است. اما در فصل پائیز آلودگی هوا روزهای بیشتری مهمان آسمان تهران بوده است. تهرانی‌ها این دو هفته است که به صورت پیاپی هوای آلوده و بالاتر از شاخص ۱۵۰ را تجربه می‌کنند. همین دیروز شرکت کنترل کیفیت هوای تهران، اعلام کرد شاخص آلودگی هوا روی عدد ۱۳۱ و کیفیت هوای پایتخت برای گروه‌های حساس ناسالم است. روز قبل از آن(یکشنبه) نیز میانگین نهایی ثبت شده شاخص آلاینده‌ها ۱۵۹ بوده است. قرار گرفتن وضعیت هوای تهران بر روی عدد 159 به این معناست که هوای تهران در روز یکشنبه 27 آذر، قرمز و ناسالم بوده است.

گفتنی است؛ شاخص آلایندگی هوا تا ۵۰ سبز و پاک، بین ۵۱ تا ۱۰۰ زرد و قابل قبول، ۱۰۱ تا ۱۵۰ نارنجی و ناسالم برای گروه‌های حساس، ۱۵۱ تا ۲۰۰ قرمز و ناسالم، ۲۰۱ تا ۳۰۰ بنفش و بسیار ناسالم، بیشتر از ۳۰۰ قهوه‌ای خطرناک است.

تهران در 9 ماه گذشته فقط دو روز هوای پاک را تجربه کرده است

البته آلودگی هوای تهران مختص به یکی دو روز نیست، از ابتدای پائیز تعداد روزهای آلوده تهران، کش آمده است و در آذرماه به اوج خود رسیده است، جوری که روزی نیست آلودگی هوای تهران تیتر رسانه‌ها نباشد. 

تهران از ابتدای سال تا دیروز فقط ۲ روز هوای پاک را به خود دیده است، پایتخت ایران در این 9ماه ۱۴۴ روز هوای قابل قبول، ۱۰۷ روز ناسالم برای گروه های حساس، ۱۶ روز ناسالم، ۲ روز بسیار ناسالم و ۲ روز خطرناک را تجربه کرده است.

بحث در مورد آلودگی هوا شاید به نظر تکراری و ملال‌آور باشد، اما آلودگی هوا با جان و مال مردم سر و کار دارد و هر ساله تعداد قابل توجهی از ایرانیان به دلیل همین آلودگی جان خود را از دست می‌دهند، شاید از نظر مسوولان مرگ 40 هزار نفر سالانه به دلیل آلودگی هوا در کشور رقم چندان قابل توجهی نباشد اما از نظر مردم این رقم هشدار جدی است.

علاوه بر خسارت‌های جانی، آلودگی هوا خسارت مالی را نیز به همراه دارد، اما چون معمولا به آن پرداخته نمی‌شود، این خسارت نادیده گرفته می‌شود. بر اساس اعلام مرکز پژوهش‌های مجلس هر خانواده 4 نفره سالانه 1200 دلار به دلیل آلودگی هوا متضرر می‌شوند. این رقم برای کشورهای که اقتصاد سالمی دارند، شاید رقم بالایی نباشد، اما برای کشوری که دلار 40هزار تومانی را به چشم دیده است، بدون تردید خسارت زیادی محسوب می‌شود. 1200 دلار با دلار 40هزارتومانی رقمی معادل 48 میلیون تومان می‌شود، این در حالی است که یک کارگر درآمد سالانه‌اش تنها 72 میلیون تومان است.

ذخایر سدهای ایران در پایین‌ترین سطح تاریخی قرار دارند

مشکل پایتخت ایران فقط هوای آلوده نیست. آب نیز چالش دیگری است که این شهر با آن روبروست. ذخایر سدهای ایران در پایین‌ترین سطح تاریخی قرار دارند. کسری ذخایر آب سدهای پایتخت تا جایی است که چندروز پیش شرکت آبفای استان تهران ناگزیر به ارسال پیامک هشدار به شهروندان تهرانی شد. 

شرکت آب و فاضلاب استان تهران با ارسال پیامکی نسبت به کاهش حجم آب سدهای استان تهران و لزوم مدیریت مصرف هشدار مجدد داد و اعلام کرد: ذخایر سدهای تهران به پایین‌ترین حد خود رسیده و باید بهینه مصرف کنیم.

شرکت آب و فاضلاب استان تهران در پیامک ارسالی خود آورده است: شهروند گرامی با وجود بارش‌های چند روز گذشته، حجم ذخایر آب سدهای تهران به پایین‌ترین میزان خود در نیم‌قرن گذشته رسیده است. این شرکت تأکید دارد: مصرفمان را تاحدامکان کاهش دهیم.

گفتنی است حجم آب موجود در سد لتیان 17 میلیون مترمکعب است و حجم آب موجود در سد امیرکبیر هم به 43 میلیون مترمکعب رسیده است. سد لار 18 میلیون مترمکعب آب دارد و سد ماملو 46 میلیون مترمکعب آب دارد. تنها سدی که اندکی بیشتر آب دارد سد طالقان با 159 میلیون مترمکعب است.

85 درصد ظرفیت مخازن سدهای تهران خالی است

کل حجم مخازن سدهای پنجگانه تهران در 23 آذرماه 1401، معادل 283 میلیون مترمکعب بوده در حالی که در روز مشابه سال 1400 این عدد معادل 359 میلیون مترمکعب ثبت شده است که اختلاف آن 76 میلیون مترمکعب کسری مخزن را نشان می دهد. به‌این‌ترتیب 85 درصد ظرفیت مخازن سدهای تهران خالی است. این اعداد گویای شرایط نامناسب منابع آبی تهران و به صدا در آمدن زنگ خطر است.

این کسری آب در سدهای تهران در حالی است که میزان مصرف آب در تهران به گفته «فیروز قاسم‌زاده» سخنگوی صنعت آب 40 هزار لیتر بر ثانیه است و همین امر ضرورت مدیریت مصرف را دوچندان می‌سازد.
برخی به بارش‌های پائیزی چند وقت اخیر دلخوش بودند و امید بسته بودند که این بارش‌ها بتواند ورودی سدها را افزایش دهد. اما به گفته کارشناسان این بارش‌ها حتی نسبت به سال گذشته نیز کاهش پیدا کرده است. این در حالی است که سال گذشته نیز بارش قابل قبول اتفاق نیفتاد و سال کم‌بارش و خشکی بود.

به گفته کارشناسان سهم تهران از بارش‌ها در ابتدای سال آبی امسال تاکنون 31.1 میلی متر بوده که در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته که معادل 47.5 میلی متر بوده حدود 16 میلی متر و نسبت به متوسط بلندمدت که معادل 68.9 میلی متر بوده، حدود 38 میلی متر کاهش داشته است. بارش ها در تهران نسبت به سال قبل حدود 35 درصد و نسبت به متوسط بلندمدت بیش از 55 درصد کاهش یافته است.