حميد شجاعي: شايد زماني که ماه‌ها پيش صحبت از زمستان سخت مي‌شد بسياري به اين فکر نبودند که احتمالا اين زمستان در روابط ايران و اروپا خواهد بود و روابط طرفين از گذشته بدتر خواهد شد. هر چند که اروپايي‌ها در مقاطع مختلف طي ساليان دور نيز در شرايط مشابه رويکرد‌هاي غيرسازنده عليه کشورمان اتخاذ کرده‌اند و اين براي اولين بار نيست که اين اتفاق رخ مي‌دهد. اتفاقات و تحولات چند ماه گذشته نيز جرقه و محملي بود براي اينکه آنها برجام و مذاکرات را کنار گذاشته و به تحولات داخلي ايران و حمايت از آن چشم بدوزند و حتي در اين ميان به تحريم‌ها نيز متوسل شدند اما روند امور طوري پيش رفت که اروپايي‌ها چندان طرفي از آن نبستند. با اين حال در شرايطي که امروز ثبات و آرامش در ايران برقرار است اما شاهديم که فرانسه و آلمان در راس کشورهاي اروپايي، به‌طور مداوم هشدارهايي را به تهران ارسال مي‌کنند که تهران هم خشم خود را متوجه اين دو کشور و بريتانيا کرده است. اختلافات تا جايي بالا گرفته که آلمان به عنوان جدي‌ترين شريک تجاري ايران در اروپا ضمانتنامه اقتصادي خود با کشورمان را به حالت تعليق درآورده و فرانسه نيز مواضع غيرسازنده‌اي را مطرح مي‌کند و هر از چندي همگام با ساير کشورها تحريم‌هاي جديدي را عليه ايران مطرح مي‌کند. انگليس نيز در همين راستا موضع خصمانه عليه ايران گرفته و از لزوم تجديدي نظر در برجام سخن گفته است. لذا رصد مجموع رويکردهاي اروپايي‌ها نشان مي‌دهد که موضع‌گيري آنها طي چند وقت اخير بسيار سخت‌تر از آمريکا بوده است. حال پرسش اينجاست که تکليف برجام چه مي‌شود؟ در پاسخ بايد گفت که گرچه ايران در تلاش براي احياي برجام و از سرگيري مذاکرات است اما نوع موضع‌گيري غربي‌ها نشاني از تلاش براي توافق ندارد. چنانکه اين بار ديگر اين آمريکايي‌ها نيستند که پاي خود را از توافق هسته‌اي کنار کشيده‌اند. بلکه اروپا نيز همين رويکرد را با دوز شديدتري پي گرفته است. بايد ديد برجامي که مسئولان بين‌المللي آن را جايگزين ناپذير مي‌خوانند در نهايت چه فرجام و سرانجامي خواهد داشت.

مواضع خصمانه اروپا

تروئيکاي اروپايي که تا پيش از اين تلاش مي‌کردند که به هر نحو ممکن شرايط را براي احياي برجام آماده کنند و در اين راستا حتي ميانجي‌گري ميان ايران و آمريکا در مذاکرات را پذيرفته بودند و سعي مي‌کردند به هر نحو ممکن با رسيدن به يک اشتراک نظر طرفيني برجام را از نو احيا کنند طي چند ماهه اخير رويکرد بر خلاف آنچه که تا پيش از اين داشتند اتخاذ کرده‌اند. تحولات چند ماهه اخير در ايران باعث شد تا اروپايي‌ها به حمايت از معترضين بپردازند و به جاي مذاکرات روي مسائل داخلي ايران سرمايه‌گذاري کنند و طبعا مواضع خصمانه و مداخله‌جويانه‌اي را عليه کشورمان مطرح کنند. گويي اينکه اعدام عليرضا اکبري به جرم جاسوسي براي انگليس اروپايي‌‌ها را بيشتر آشفته کرده است. چه اينکه هرکدام از اعضاي تروئيکا به‌طور جداگانه‌اي به اين مساله واکنش نشان داده‌اند. چنانکه وزارت امور خارجه فرانسه در اعتراض به اجراي حکم عليرضا اکبري، کاردار ايران در پاريس را احضار کرده است. النا بربوک، وزير خارجه آلمان نيز طي مواضعي مداخله‌جويانه، اعدام «عليرضا اکبري» معاون پيشين وزارت دفاع ايران که به جاسوسي براي انگليس متهم بود را محکوم کرد. اما موضع شديد‌تر در اين ميان واکنش انگليسي‌ها بود که در اين راستا روز شنبه 24 دي ماه وزير امور خارجه انگليس در پي اجراي حکم عليرضا اکبري، در پيامي اعلام کرد که سفير اين کشور در تهران را موقتا براي مشورت فراخوانده است. انگليس ديروز دادستان کل ايران را تحريم و کاردار ايران در لندن را احضار کرد و موقتا سفير انگليس در ايران را براي رايزني فراخواند. کلورلي در ادامه گفت: پاسخ ما به ايران به امروز محدود نمي‌شود. در حال بررسي اقدامات بيشتر هستيم. اين در حالي است که يک رسانه انگليسي نيز به نقل از منابع ارشد دولتي مدعي شد که دولت اين کشور در حال بازنگري رويکرد خود درقبال برجام است. ساندي تلگراف در ادعاي خود نوشت؛ در پي اعدام عليرضا اکبري، معاون سابق وزير دفاع ايران که تابعيت ايراني - انگليسي داشت و به جاسوسي محکوم شده بود، ممکن است بريتانيا از حمايت خود از برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) دست بردارد. به گفته اين منابع، از آنجا که از زمان آغاز روند مذاکرات احياي هسته‌اي، شرايط به‌طور قابل توجهي تغيير کرده است، لندن در حال بررسي موضع خود درخصوص اين توافق و مشارکتش در آن است.

از اشتراک تا تفاوت در موضع‌گيري

يک کارشناس مسائل بين‌الملل در خصوص نوع موضع‌گيري اروپا در قبال ايران اظهار داشت: سياست هميشه ثابت نمي‌ماند و متغيرهاي دخيل وضعيت‌ها را تغيير مي‌دهد و متناسب با تغيير وضعيت‌ها مواضع دولت‌ها نيز در روابط بين‌الملل نسبت به يکديگر تغيير مي‌کند. يوسف مولايي به «آرمان‌ملي» گفت: فشار افکار عمومي کشورهاي اروپايي باعث شد تا مقامات اين کشورها مواضع سختگيرانه‌تري عليه ايران اتخاذ کنند و به نظر مي‌رسد اين مواضع به سياست ثابت و پايداري تبديل مي‌شود و اجماعي روي سخت‌گيري شکل مي‌گيرد و ايران بايد منتظر سخت‌گيري‌هاي بيشتري باشد. مولايي در خصوص تفاوت موضع‌گيري کشورهاي تروئيکاي اروپا تصريح کرد: آلماني‌ها خيلي زود سخت‌گيري را شروع کردند، فرانسوي‌ها منتظر بودند که سير تحولات به کدام سمت حرکت مي‌کند. انگليس هم اخيرا مواضع تندتري اتخاذ کرده. اروپايي‌ها ضمن اشتراک نظر بنا به اقتضاي منافع ملي خود متفاوت رفتار مي‌کنند که فعلا به نظر مي‌رسد در مسير اجماع حرکت مي‌کنند.

منبع:آرمان ملی