محمد میرزایی

تنش میان دستگاه‌های اجرایی حالا همه ابعاد اقتصاد را تحت‌تاثیر قرار داده است. اختلاف شورای رقابت با دولت بر سر عرضه خودرو در بورس حالا نه فقط مصرف‌کنندگان که فروشندگان خودرو را نیز با ابهام بزرگی روبرو کرده است. ابهامی که روشن نمی‌کند آینده پیش روی صنعت و بازار خودرو چیست؟ حالا شورای عالی بورس از بازگشت خودرو به بورس خبر داده اما معلوم نیست شورای رقابت دست پیش را دارد یا شورای عالی بورس. بازار خودرو حالا گروگان تصمیمی است که شورای رقابت اعلام کرده است. تصمیم شورای رقابت علامت سئوال بزرگی را بر سر عرضه خودرو در بورس کالا قرار داده است.

هر چند عرضه خودرو در بورس کالا اقدامی است که تنها در ایران اتفاق می‌افتد و بورس‌ها هیچ گاه پذیرای کالای ساخته شده در جهان نیستند اما نکته اینجاست که نابسامانی بازار خودرو و زیان هنگفت کارخانه‌های تولیدکننده خودرو سبب شده است اقتصاد ایران در مسیری تاریک با پیچ‌وخم‌های بسیار قرار گیرد. در این میان راهکاری پیدا شده است بابت عرضه خودرو در بورس که نرخ سومی را برای خودرو ساخته است. نرخ کارخانه، نرخ بازار آزاد و البته نرخ عرضه خودرو در بورس که حد فاصل این دو نرخ است.

حالا تنها بازار خودرو نیست که در مسیر سکوت خزیده و سکون را بر تکاپو، آن هم در پر خرید و فروش‌ترین ماه سال برگزیده است.

قرمز پوشی بازار سرمایه نیز نمودی از اختلافات جدی میان دستگاه‌های اجرایی است.

عرضه خودرو موافقان و مخالفان جدی دارد. موافقان معتقدند که عرضه خودرو در بورس دلالان را حاشیه‌نشین می‌کند اما مخالفان می‌گویند خودروسازان می‌توانند حتی فرایند عرضه خودرو در بورس را مهندسی کنند و نفع خود را از سبد بورس بردارند.

شورای رقابت چه می‌گوید؟

در اطلاعیه شماره سه شورای رقابت آمده است: توجه به ضرورت تسهیل دسترسی عموم مصرف‌کنندگان واقعی به بازار خودرو، مقرر شده است ثبت نام و فروش خودروی سواری صرفاً از طریق سامانه یکپارچه فروش و در چارچوب مصوب شورا انجام شود. لازم به ذکر است وضعیت بازار خودرو به صورت مستمر توسط کارگروه خودرو پایش و حسب ضرورت تغییرات لازم در ساز و کار عرضه و فروش خودرو در شورای رقابت تصویب و اعمال خواهد شد. این بدان معناست که عرضه خودرو در بورس متوقف خواهد شد . این تصمیم البته بورس را با قرمزپوشی گسترده و ریزش شدید سهام خودرویی‌ها مواجه کرد.

کنایه معنادار رئیس سازمان بورس

رئیس سازمان بورس درباره انحصاری بودن خودرو در کشور، گفت: خودرو در تمام بخش‌های بازار انحصاری نیست اگر این‌گونه باشد در تمام دنیا خودرو کالایی انحصاری است، خودرو جزو صنایعی است که تولیدکنندگان آن همیشه محدود هستند.

عرضه خودرو در بورس موافقان و مخالفان جدی دارد. موافقان معتقدند که عرضه خودرو در بورس دلالان را حاشیه‌نشین می‌کند، اما مخالفان می‌گویند خودروسازان می‌توانند حتی فرایند عرضه خودرو در بورس را مهندسی کنند و نفع خود را از سبد بورس بردارند

وی افزود: ما تا سال گذشته موافق عرضه خودرو در بورس کالا نبودیم اما با توجه به شرایط فعلی این موضوع یکی از راهکارهای نجات صنعت، افزایش عرضه و در نهایت نفع مصرف‌کننده خواهد بود، راهی که شورای رقابت در پیش گرفته، مسیری است که طی هفت تا هشت سال گذشته رفته شده و به دیوار خوردیم در واقع تولید کاهش یافته، کیفیت خودرو افت داشته و مصرف‌کننده نیز زیان کرده است؛ ما معتقدیم این مسیری است که شکست می‌خورد و راهی درست است که هم تولیدکننده سود کند و هم کالای باکیفیت به دست مصرف‌کننده برسد.

وی درباره برخی اظهارنظرها مبنی بر اینکه مابه‌التفاوت قیمت خودرو در بورس و بهای تمام شده آن به همراه سود معقول نباید نصیب خودروسازان شود تا خودروسازان نتوانند عرضه خودرو در بورس را مهندسی کنند، گفت: معتقدیم با روش‌های دیگر نیز می‌توان شرایطی تنظیم کرد که خودروساز نتواند مهندسی کند، اگر کف عرضه تعیین و ضوابطی برای عرضه در نظر گرفته شود، خودروساز نمی‌تواند مهندسی کند ما معتقدیم اگر قیمت پایه منطقی تعیین شود، این مابه‌التفاوت می‌تواند ظرف چند ماه کاهش پیدا کند و به صفر میل کند و رقابتی آن‌چنانی نباشد.

از سوی دیگر وزیر امور اقتصادی و دارایی نیز در مورد ورود شورای رقابت به بازار خودرو گفت: اگرچه شورای رقابت وظیفه تشخیص انحصار در بازارها را دارد اما جزئیاتی که در دستورالعمل این شورا اعلام شد، مباحث کامل نبود و این دستورالعمل می‌توانست کمک‌کننده‌تر به اقتصاد کشور باشد.

احسان خاندوزی افزود: دولت در حال رایزنی با مراجع قانونی همچون مجلس است تا مشابه رویه‌ای که کمیسیون تلفیق مجلس در مورد عرضه خودروها در بورس کالا تصویب کرد، به عنوان رویکرد قانونی در دستور کار قرار گیرد.

بازار به کدام سو می‌رود؟

فعالان بازار معتقدند که در شرایط کنونی خرید و فروش در بازار به صفر رسیده است. این روزها قیمت‌ها چنان بالاست که حتی عقب‌نشینی پنج میلیونی و 10 میلیونی در بازار نیز نمی‌تواند کسی را به خرید ترغیب کند.

افزایش شدید قیمت خودرو از یک سو قدرت خرید مصرف‌کننده را نشانه گرفته و از سوی دیگر بلاتکلیفی و سردرگمی در بازار سبب شده است قیمت‌ها دچار نوسان چشمگیر باشند. در این فضا این مصرف‌‌کنندگان نیستند که با عدم ورود به بازار رکودی شدید را بدان تحمیل می‌کنند بلکه فروشندگان نیز خروج از بازار را به ماندن ترجیح داده و معتقدند این فضا فضای مناسبی برای فروش خودرو نیست .

رشد قیمت ارز در ماه‌های اخیر از یک سو آتش تورم را به جان بازار انداخته است و از سوی دیگر چشم‌انداز تیره پیش رو این گمانه را تقویت می‌کند که ممکن است فروش خودرو، فروشنده را متضرر کند چرا که قیمت فردا بسیار بالاتر از امروز است.

در این فضا رکود توام با تورم بازار خودرو، قدرت نقدشوندگی را کاهش داده و سبب می‌شود سرمایه‌های سرگردان از گزند تورم به سایر بازارهایی که نقدشوندگی بالاتر دارند پنا ببرند. این چنین است که قیمت دلار و سکه طلا نیز در اثر رکود بازار خودرو روندی افزایشی را تجربه می‌کنند و در نتیجه این اتفاق گرانی بیشتر ارز و طلا و سکه، تورمی تازه را به بازار خودرو و سایر بازارها تحمیل می‌کند. اقتصاد ایران در وضعیت عجیبی گرفتار آمده است. مخلص کلام اینکه تنش در روابط دستگاه‌های اجرایی با یکدیگر سبب شده است اقتصاد ایران در موقعیت بغرنج‌تری گرفتار آید.