واشنگتن چه پیامی برای تهران فرستاد؟
آزادسازی پولهای بلوکه شده که سرنوشت نامعلومی را در قطر سپری میکند، سطح غنیسازی 60 درصدی که بعد از بحران در غزه با انتقادهای آژانس بینالمللی رو به رو شد و کاهش تحریمهای نفتی که به فراموشی سپرده شد، نشان داد دیپلماسی مدیریت تنش جایگزین دیپلماسی مبادلات مسالمتآمیز گذشته شده است. تصویب تحریمهای جدید در زمینه مبادلات نفت ایران و پیش کشیدن موضوع پهپادهای ادعایی غرب که در جنگ روسیه و اوکراین به کار گرفته شده از داغ شدن تنشهای سیاسی و گروکشیهایی حکایت دارد که میتواند به فشارهای بیشتر غرب در ماههای آینده و همزمان، تبادل پیامهایی با محتوای مورد پسند آنها در مسئله غزه منتهی شود. خبرهای جدیدتر هم نشان میدهد ذائقه ایران و غرب بعد از موضوع غزه با تغییرات گستردهای مواجه شده و آنگونه سفیر ایران در سوریه تائید کرد اخیراً آمریکاییها به واسطه هیئتی از یکی از کشورهای عربی خلیج فارس پیامی برای حل فراگیر بحران منطقه ارسال کرده بودند.
آنچه سفیر گفت
«حسین اکبری» سفیر جمهوری اسلامی ایران در دمشق، در گفتوگو با پایگاه خبری «العهد» گفت آمریکا هیئتهایی به ایران فرستاد و خواستار عدم گسترش دایره جنگ شد؛ تقریبا 10 روز پیش پیامی از سوی یکی از کشورهای عربی خلیج فارس دریافت کردیم که هیئت خود را به تهران فرستاده بود و حامل پیام آمریکاییها بود، آنها در این پیام خواستار حل بحران تمام منطقه شده بودند.
وی تاکید کرد: پاسخ ایران این بود که همپیمانان تهران حق تعیین سرنوشت خود و آزادی مردم و استقلال سیاسی خود را دارند و ما جایگزین آنها در این امر نیستیم.
گرچه سفیر ایران در سوریه به مفاد این پیام و راهحلهای آمریکایی برای عبور از بحران غزه اشاره نکرد، اما این گمانه وجود دارد که این موضوع به پیشنهادهای غرب و اسرائیل برای غزه، پس از جنگ اشاره دارد. در همین حال روزهای گذشته رسانهها از طرحی رونمایی کردند که از آن به عنوان طرح گالانت یاد میشود.
طرح گالانت
در این زمینه، رسانههای عبری طرحی را منتشر کردند که توسط «یوآو گالانت» وزیر جنگ اسرائیل در مورد آینده نوار غزه تهیه شده که شامل «آزادی عملیاتی» ارتش اشغالگر در نوار غزه است و پیشنهاد میکند که نوار غزه به صورت غیرنظامی توسط «طرفهای فلسطینی که با اسرائیل خصومت ندارند» تحت نظارت یک نیروی بینالمللی چند ملیتی مدیریت شود.
طرح گالانت تصریح میکند که «به جنگ در داخل نوار غزه تا رسیدن به اهداف جنگی، یعنی بازگشت اسیران صهیونیست، سلب قابلیتهای نظامی و دولتی حماس و رفع هرگونه تهدید نظامی از نوار غزه، ادامه میدهد.» این طرح همچنین اشاره دارد که «حماس بر غزه حکومت نخواهد کرد و اسرائیل نیز از نظر مدنی غزه را اداره نخواهد کرد.» مسئولیت زندگی مدنی در نوار غزه به طرفهای فلسطینی واگذار میشود که با اسرائیل دشمنی ندارند و نمیتوانند علیه آن اقدام کنند.
در رابطه با بازسازی نوار غزه، طبق طرح گالانت، نیرویی به رهبری آمریکا با مشارکت اروپاییها و سایر کشورهای عربی مسئولیت بازسازی و آماده سازی نوار غزه را بر عهده میگیرد. این طرح تشکیل یک «گروه ضربت چند ملیتی به رهبری ایالات متحده با مشارکت کشورهای اروپایی و کشورهای عربی میانهرو» را تصریح میکند که این نیرو برای «بازسازی غزه از دو منظر اقتصادی و شهری» تلاش خواهد کرد. بر اساس این طرح، «این نیروی چندملیتی عنوان اصلی نهادهای بینالمللی مرتبط با مشارکت در بازسازی غزه خواهد بود» . همچنین «موجودیتی که کنترل (مدنی) نوار غزه را در دست خواهد گرفت، روی دستگاه اداری موجود در غزه تکیه خواهد کرد و کمیتههای محلی تشکیل میشوند که پس از تأیید شدنشان توسط اسرائیل زیر چتر نیروهای چندملیتی فعالیت خواهند کرد.
طرحی که آمریکائیان دنبال میکنند
با این وجود به نظر میرسد طرح جدیدی که آمریکاییها نیز آن را دنبال میکنند باید مرتبط با همین پیشنهاد باشد که بعد از ورود انگلیس به ماجرای غزه و دریای سرخ پررنگتر از گذشته مطرح شده است. ماه گذشته نیز اخباری منتشر شده بود که با آمدن دیوید کامرون به صحنه سیاست خارجی انگلیس، نقش این کشور در آینده غزه افزایش مییابد.
از سوی دیگر «طرفی که نظم را در نوار غزه برقرار خواهد کرد»، طبق این طرح، «هنوز در حال بحث است و مشخص نشدهاست». در این طرح تصریح شدهاست که مرحله «روز بعد» پس از بازگشت ساکنان شمال نوار غزه به منازلشان و در پی بازگشت اسیران صهیونیست و بازگشت ساکنان غلاف غزه به شهرهای خود آغاز خواهد شد.
در همین حال بحثهایی درباره کوچاندن ساکنان غزه به کشورهای دیگر مطرح شده است که با تکذیب کشورهای مقصد مواجه شد.
البته هفته گذشته جمهوری دموکراتیک کنگو نیز بعد از چاد و رواندا، هرگونه مذاکره با رژیم صهیونیستی درباره کوچ اجباری مردم غزه به این کشور آفریقایی را تکذیب کرد.
چنانکه روزنامه «تایمز اسرائیل» گزارش داد «پاتریک مویایا» سخنگوی دولت جمهوری دموکراتیک کنگو با رد اظهارات مقامات رژیم صهیونیستی درباره انتقال مردم غزه به این کشور، گفت: هرگز، هیچ شکلی از مذاکره یا بحث بین کینشازا و تل آویو درباره پذیرش مهاجران فلسطینی در خاک کنگو انجام نشده است.
وزارت اطلاع رسانی دولت چاد نیز جمعه شب، ادعای رسانه های رژیم صهیونیستی درباره گفت وگو با این کشور آفریقایی برای اسکان هزاران فلسطینی ساکن غزه را قاطعانه رد کرد و آن را دروغ محض دانست.
به نظر میرسد رایزنیهای فشرده آمریکا، انگلیس و اسرائیل برای تعیین وضعیت غزه پس از فروکش کردن جنگ مخالفان زیادی دارد، مخالفانی که شاید دز شرایط جنگی سکوت اختیار کردهاند اما در معادلات نهایی میتوانند تاثیرگذار باشند. گرچه عادی سازی روابط زیر پوست بحران منطقهای در خفا جریان دارد و کشورهای عربی از ادامه این روند در آینده خبر میدهند اما به نظر میآید اسکان ساکنان غزه و روش اداره این منطقه میتواند تبدیل به چالشی بزرگتر از جنگ فعلی شود،چالشی که از یکسو غربیها را رو به روی خاستگاه حامی فلسطینیان در دنیا قرار میدهد و از سوی دیگر به نتیجه رسیدن طرحهای اسرائیلی را با مخالفت شدید کشورهای تاثیرگذار منطقهای مواجه خواهد کرد.