فعالیت سیاسی چشمگیر محمود احمدی نژاد در این روزها بازتاب فراوانی در رسانه ها داشته است. او قبل از اعلام نظر شورای نگهبان شروع به تبلیغات میدانی کرده است.

بازدید از بازار تهران و امامزاده صالح در تجریش و همچنین، سفر به چند شهر مختلف بخشی از تبلیغات میدانی رئیس جمهور اسبق بوده است. بسیاری معتقدند احمدی نژاد با این سفرها قصد نوعی «مارش قدرت» را دارد و سعی می کند به شورای نگهبان و حاکمیت نشان دهد که تنها او است که می تواند به انتخابات شور دهد و به همین دلیل، رد صلاحیتش اشتباهی استراتژیک خواهد بود.

آنچه در مشی سیاسی احمدی نژاد بارز است عشق روزافزون او به پاستور است. او بیش از هر سیاستمداری دوست دارد حلقه قدرت را در دستش ببیند و مجددا مرد اول قوه مجریه شود.

احمدی نژاد در همان سال 92 نیز که آماده ترک پاستور بعد از 8 سال می شد، از تداوم دولت سخن گفت. زمانی که فهمید قانون به هیچ وجه اجازه حضور مجدد او در انتخابات را نمی دهد سعی کرد مدل «پوتین – مدودف» را با کمک یار غارش، اسفندیار رحیمی مشایی اجرا کند. او دست در دست مشایی به وزارت کشور آمد و مشایی به نمایندگی از او برای انتخابات ریاست جمهوری 1392 ثبت نام کرد.

با رد صلاحیت رحیمی مشایی تمام نقشه های احمدی نژاد نقش بر آب شد. او بعد از ترک پاستور به عضویت مجمع تشخیص مصلحت نظام درآمد اما سقف این نهاد برای سر پر سودا و آرزوی او کوتاه بود. احمدی نژاد بعد از سال 92 چند بار نامزد ریاست جمهوری شد اما هر بار رد صلاحیت شد و نتوانست به دور پایانی انتخابات راه یابد.

او بعد از مشاهده رفتار وزارت کشور تغییر رویه داد و خیلی زود به یکی از منتقدان جدی سیاست های کلی نظام تبدیل شد. اختلافات و درگیری های احمدی نژاد و حاکمیت تا سال 1400 به اوج خود رسید اما این کشمکش و اختلافات بعد از سال 1400 ناگهان کاهش یافت. احمدی نژاد از مصاحبه ها و سخنرانی های تند و تیزش کاست و آرام آرام به گوشه ای رفت و منتظر فرصت عرض اندام شد.

بعد از وقوع حادثه بالگرد رئیس جمهور و شهادت ابراهیم رئیسی، محمود احمدی نژاد بار دیگر فرصت را غنیمت شمرد و وارد گود انتخابات شد. او این بار امید زیادی دارد که با توجه به شرایط کشور و اصلاح  رفتار سیاسی اش تایید صلاحیت شود. طبق برخی خبرهای تایید نشده، او به شورای نگهبان نامه نوشته و تاکید کرده است در صورت تایید صلاحیت شدن، دور به اصطلاح «دوستان نابابش» را خط بکشد و دیگر به اسفندیار رحیمی مشایی و حمید بقایی نزدیک نشود.

هنوز مشخص نیست احمدی نژاد ردصلاحیت می شود یا نه. آنچه مشخص است این است که شوق او برای بازگشت به پاستور بیش از پیش شده است. تبلیغات فراوان او قبل از اعلام نظر شورای نگهبان در مورد نامزدهای نهایی انتخابات، این مساله را به خوبی نشان می دهد. از این جهت می توان محمود احمدی نژاد را یک نمونه استثنایی دانست. هیچ یک از روسای جمهور سابق ایران به اندازه او برای بازگشت به مقر دولت تلاش نکرده اند. برای اثبات این مدعا کافی است مروری بر مشی سیاسی روسای جمهور سابق ایران بعد از ترک ساختمان پاستور داشته باشیم.

از بین روسای جمهور ایران، دو رئیس‌جمهور (شهید رئیسی و شهید رجایی) در میانه راه شهید شدند. یک نفر (ابوالحسن بنی صدر) از ریاست جمهوری کنار رفته و به خارج از کشور فرار کرد. یک نفر (آیت الله خامنه ای) هم به عنوان رهبر انقلاب برگزیده شد. مابقی روسای جمهور (اکبر هاشمی رفسنجانی، محمد خاتمی، محمود احمدی نژاد، حسن روحانی) 8 سال ریاست جمهوری خود را تکمیل کرده و بعد از ترک پاستور، با ماندن در داخل ایران، شروع به سیاست ورزی کردند.

هاشمی رفسنجانی؛ یک دنیا فراز و فرود

از میان این 4 رئیس جمهور فوق الذکر، اکبر هاشمی رفسنجانی بعد از ترک پاستور تلاش کرد بار دیگر به مجلس شورای اسلامی بازگردد. او در انتخابات مجلس ششم شرکت کرد اما در کمال ناباوری نفر سی ام لیست تهران شد. این شکست آنقدر سنگین بود که هاشمی ترجیح داد قید مجلس را زده و انصراف دهد. هاشمی در نیمه دوم دهه 70 مورد هجمه شدید اصلاح طلبان و اصولگرایان قرار گرفت اما از آنجا که سیاستمداری خبره بود، صبر کرد و بعد از کاهش فشارها و انتقادت در انتخابات ریاست جمهوری سال 84 شرکت کرد. دومین شکست بزرگ هاشمی در آن انتخابات رقم خورد. او که خود را بی رقیب می دید، در رقابت با شهردار تازه کار و نسبتا ناشناخته تهران یعنی محمود احمدی نژاد شکست خورد و نتوانست به قدرت بازگردد.

مرحوم هاشمی رفسنجانی در سال ۱۳۹۲، برای چهارمین بار در انتخابات ریاست جمهوری نامزد شد که صلاحیت وی از سوی شورای نگهبان احراز نشد. هاشمی از آن پس سعی کرد در پشت پرده فعالیت داشته باشد. دیگر سودای پاستور را نداشت اما در انتخابات های 88 و 92 از موسوی و روحانی حمایت کرد و بدین ترتیب، تلاش کرد به مرد پشت پرده جریان اصلاحات – اعتدالگرایی بدل شود. مرگ نابهنگام او در سال 95 پروژه سیاسی او را ناتمام گذاشت.

خاتمی؛ پدر معنوی جریان اصلاحات

محمد خاتمی بعد از ترک ساختمان پاستور در سال 1384 دیگر تلاشی برای بازگشت به سطح اول قدرت نکرد. فشارهای سیاسی بر روی او به مراتب بیشتر از هاشمی رفسنجانی بود. به همین دلیل، خیلی زود ترجیح داد به جای سودای بازگشت به قدرت به پدر معنوی جریان اصلاحات تبدیل شود. او در انتخابات سال 1388 با تمام قدرت از میرحسین موسوی حمایت کرد اما اتفاقات بعد از انتخابات، باعث افزایش محدودیت های سیاسی و اجتماعی او شد. مشی سیاسی محافظه کارانه او باعث فاصله گرفتن بخشی از اصلاح طلبان از او شد.

در عین حال، جریان اصولگرا نیز همیشه او را دشمن اصلی جریان انقلابی معرفی کرده  و حاضر به مصالحه با او نبوده است. به همین دلیل، محمد خاتمی در سال های اخیر نوعی افول قدرت و اعتبار سیاسی را تجربه می کند و در حال از دست دادن جایگاه خود در جریان اصلاح طلب است.

روحانی؛ تلاش های نافرجام

زمانی که روحانی ساختمان پاستور را ترک می کرد یکی از منفورترین روسای جمهور ایران بود. اصولگراها به شدت به او می تاختند و اصلاح طلبان از او ناامید شده بودند. او با محبوبیتی حداقلی پاستور را ترک کرد. مدتی صبر کرد تا از فشارها بر او کم شود. بعد از آن، در انتخابات مجلس خبرگان نامزد شد اما نتوانست تایید صلاحیت شود. او بعد از این، چند بار تلاش کرد با جریان «اعتدال گرایی – اصول گرایی» علی لاریجانی ائتلاف تشکیل دهد و در انتخابات مجلس شرکت کرده یا از یک لیست واحد حمایت کند اما تلاش هایش به ثمر ننشستند و او مجبور شد به طور کامل قید سیاست ورزی در سطح اول قدرت را بزند.

احمدی نژاد و رویای بازگشت به پاستور

در این میان، فقط احمدی نژاد است که در تمام سال های بعد از ترک پاستور، سودای بازگشت به این ساختمان را داشته است. او در طول حیاتش 5 بار در انتخابات ریاست جمهوری نامزد شده است. این در حالی است که اکبر هاشمی رفسنجانی، با وجود سابقه سیاسی بیشتر، 4 بار نامزد ریاست جمهوری شده بود. همچنین، هاشمی رفسنجانی تلاش هایی برای ورود به قوه مقننه داشت اما احمدی نژاد هرگز علاقه ای به بهارستان نشان نداد. زمانی که انتخابات مجلس یازدهم برگزار شد، بیشتر طرفداران و وزرای سابق او پیروز شدند. این پیروزی چنان چشمگیر بود که برخی تحلیلگران مانند صادق زیباکلام، احمدی نژاد را رئیس جمهور بعدی ایران خواندند. اما احمدی نژاد حاضر نشد با یاران مجلسی اش ائتلاف تشکیل دهد. او علاقه ای به مجلس و قوه مقننه نداشت و ترجیح می داد همچنان شانس خود را برای ورود به پاستور امتحان کند.

احمدی نژاد همچنان به تلاش خود ادامه می دهد. او بدون احساس خستگی به دنبال زنده کردن خاطرات ریاست جمهوری اش است و از این جهت، در میان روسای جمهور سابق کشور یک نمونه استثنایی است.