بیوگرافی اسماعیل قاآنی

اسماعیل قاآنی در تاریخ 17 مرداد ماه سال 1336 در مشهد متولد شده است. در اواخر سال 1358 به عضویت سپاه پاسداران انقلاب اسلامی درآمد و در اوایل سال 1359 با هدف آموزش راهی تهران شد. او در دوران آموزش با شهید خادم الشریعه موسس تیپ 21 امام رضا (ع) و شهید چراغچی فرمانده تیپ امام رضا (ع) در پادگان سعدآباد (پادگان امام علی(ع) کنونی) در یک کلاس آموزشی حضور داشت. پس از پایان دوران آموزشی به مشهد بازگشت و فعالیت خود را در مرکز آموزش سپاه پاسداران به عنوان نیروی کادر آغاز کرد و با وقوع حوادث کردستان راهی آن منطقه شد.

حضور اسماعیل قاآنی در نظام

سردار قاآنی بعد از طی دوره‌های آموزشی به مشهد بازگشت و در مرکز آموزش سپاه به عنوان کادر مشغول به فعالیت شد. ایشان با وقوع حوادث کردستان، اواسط سال ۵۹ راهی آن منطقه شد و در جریان مقابله با نیروهای متجاوزگر از خود رشادت‌های فراوانی به نمایش گذاشت. او از سال ۶۰ تا پایان جنگ در جبهه فعالیت کرد و در دوران دفاع مقدس فرماندهی یگان‌های ۵ نصر و ۲۱ امام رضا (ع) را برعهده داشت. سردار قاآنی تا سال ۶۶ فرمانده تیپ امام رضا (ع) بود و پس از آن فرماندهی لشکر ۵ نصر را برعهده گرفت.

پس از پایان جنگ ایران و عراق سردار قاآنی مدتی به خراسان بازگشت و بعد از تأسیس نیروی قدس سپاه در آن مشغول به خدمت شد. دوستی و همکاری قاآنی با شهید سلیمانی از سال ۶۱ و در جلسات مناطق علمیاتی شروع شد و تا امروز استمرار یافته بود.

پس از شهادت سردار قاسم سلیمانی در تاریخ ۱۳ دی ۱۳۹۸، از سوی مقام معظم رهبری سردار قاآنی به عنوان فرمانده سپاه قدس معرفی شد.

مقایسه شخصیت سردار قاآنی و شهید سلیمانی

موسسه امریکن انترپرایز در ابتدای سال ۲۰۱۲ در گزارشی سردار قاآنی را به عنوان فرمانده بعدی سپاه قدس معرفی کرده است. امریکن انترپرایز گفته اگرچه شخصیت قاآنی به اندازه قاسم سلیمانی کاریزماتیک نیست، اما سابقه طولانی عملیاتی در جبهه‌های نبرد، شبکه روابط در سپاه و سابقه طولانی آشنایی و نزدیکی با رهبری او را به گزینه‌ای مناسب برای جانشینی سردار سلیمانی تبدیل کرده است. در این گزارش ادعا شده اگرچه شبکه روابط سردار سلیمانی و سردار قاآنی مشابه است، اما سردار قاآنی با مقام معظم رهبری رابطه قدیمی‌تری دارد.

در این گزارش به تفاوت شیوه بیان این دو سردار سپاه قدس نیز اشاره شده است. به ادعای این گزارش بر خلاف سردار سلیمانی که معمولا با لحنی صریح سخن می‌گوید شیوه بیان قاآنی به‌گونه‌ای است که شناخت او از خلال سخنرانی‌هایش دشوار است. در گزارش امریکن انترپرایز ادعا شده از پایان جنگ ایران و عراق تا سال ۱۳۹۰ سردار سلیمانی و سردار قاآنی تنها در یک مراسم به‌طور هم زمان حضور داشتند. او تنها حضور مشترک این دو سردار در بازه مذکور را مراسم روز قدس در شهریور ماه سال ۸۸ در شهر کرمان می‌دانند. به نظر می‌رسد دلیل اجتناب فرمانده وقت سپاه قدس و جانشینش از حضور هم زمان عمومی دلایل امنیتی باشد. در شرایطی که فرمانده سپاه قدس و جانشین او در مراسم مختلف هم‌زمان با یکدیگر حضور داشته باشند اگر طرح تروری اجرا شود جان هر دو سردار به خطر می‌افتد. امریکن انترپرایز این رویکرد را نشانه‌‌ای از اهمیت موقعیت سردار قاآنی در سپاه قدس می‌داند که تاکنون هم ادامه یافته است.

پسر سردار اسماعیل قاآنی دستگیر شد؟

در گزارش امریکن پرایز ادعا شده علی قاآنی، فرزند سرتیپ قاآنی، در جریان اعتراضات سال ۸۸ بازداشت شده است. بر اساس این گزارش علی قاآنی در آن زمان دانشجوی مهندسی برق در دانشگاه آزاد مشهد بوده است. اسفند سال ۸۸ خبرگزاری فارس خبر بازداشت فرزند سردار قاآنی را تکذیب کرد و نوشت: «فرزندان اين سردار دفاع مقدس در سن خردسالي و نوجواني بوده و هيچ‌يک حتي دوره دبيرستان را نيز به پايان نرسانده‌اند. فرزندان نوجوان و خردسال ايشان از حفاظ قرآن و دلبسته به نظام اسلامي هستند».

تحولات افغانستان و اسماعیل قاآنی

پس از اشغال مجدد افغانستان توسط طالبان، اسماعیل قاآنی برای پاسخگویی به سوالات نمایندگان مجلس در زمینه موضع ایران در مورد افغانستان به مجلس رفت. از این دیدار بخشی از سخنان قاآنی منتشر شد:

آنچه برای ما در افغانستان اهمیت دارد، این است که امنیت جمهوری اسلامی مخدوش نشود. نقشه آمریکا این است که ایران را با جهان اهل سنت درگیر کند، بنابراین جمهوری اسلامی باید به گونه‌ای عمل کند که امنیت ایران مخدوش نشده و آمریکا به اهداف خود دست نیابد. شیعیان افغانستان برای جمهوری اسلامی اهمیت زیادی دارند و ایران تلاش دارد حل موضوع افغانستان از طریق جنگ نباشد و همه اقوام افغانستان در اداره کشور سهیم باشند.

فعالیت و دیدگاه سیاسی اسماعیل قاآنی

• قاآنی یکی از امضا کنندگان نامه تهدیدآمیز فرماندهان سپاه در جریان وقایع ۱۸ تیر ۱۳۷۸ به سید محمد خاتمی، رئیس‌جمهور وقت بود.
• اسماعیل قاآنی در ژوئیه سال ۲۰۱۸ تحت عنوان معاون سفیر ایران به دیدار استاندار بامیان در مرکز افغانستان رفته بود و گفته شده علت این دیدار ساختن بیمارستان ۲۰۰ تختخوابی در شهر بامیان بود.
• اسماعیل قاآنی در ۲۶ دی ۱۳۹۳ در سخنرانی علیه آمریکا و اسرائیل گفت: «آمریکا و اسرائیل کوچک‌تر از آن هستند که خود را همتراز با قدرت نظامی ایران بدانند. این قدرت اکنون خود را در کنار مردم مظلوم فلسطین و غزه در قالب موشک و سلاح به منصه ظهور رسانیده است.»
• وی همچنین در ۱۸ فروردین ۱۳۹۶ بیان داشت: «ما وقتی برای دفاع از مسلمانان کشورهای اسلامی گام برداشتیم، هدفمان انجام وظیفه الهی بود و اولین نتیجه‌اش متوجه خود نظام شد. به برکت دستگیری از مسلمانان، خداوند خطراتی را از این کشور دفع کرد و باعث شد تا ایران اسلامی به یک مرکز امنیت و ایجاد امنیت برای دیگر کشورها، تبدیل شود.»
• قاآنی روز ۲۸ آبان ۱۳۹۹ به‌صورت محرمانه به عراق رفت، ولی سعید خطیب‌زاده؛ سخنگوی وزارت خارجه ایران گفت که این اخبار «تأیید نمی‌شود» و آن را «گمانه‌زنی رسانه‌ای» خواند. اما ایرج مسجدی؛ سفیر ایران در عراق، سفر وی را تأیید کرد و گفت این سفر با «هماهنگی مسئولان عراقی» انجام شده و موضوع آن «تقویت روابط امنیتی» ایران و عراق و «پیگیری بعضی از پرونده‌های اقتصادی» بوده است.
• وال استریت ژورنال خبر داده است که ۵۰۰ نفر از شبه‌نظامیان حماس و جهاد اسلامی در تهران زیر نظر نیروی قدس و با حضور اسماعیل قاآنی فرمانده این نیرو آموزش‌های تخصصی و نظامی دیده‌اند.

تکذیب ادعای شهادت اسماعیل قاآنی

طی حملات متعدد رژیم اسرائیل به مواضع حزب‌الله لبنان در مهرماه ۱۴۰۳، چندین تن از نیروهای حزب‌الله از جمله سیدحسن نصرالله به شهادت رسیدند. از چندی پیش اخباری غیررسمی از شهادت اسماعیل قاآنی سپاه قدس به گوش می‌رسد. این در حالی است که خبرگزاری مهر با تکذیب این خبر تاکید کرد: «سردار قاآنی در سلامت کامل است.»