همدلی| مهدی فیضی صفت: نان به‌عنوان یکی از مواد غذایی اساسی در سفره‌های مردم ایران، نقش مهمی در تأمین نیازهای روزمره ایفا می‌کند. با این حال، افزایش قیمت‌ها و مشکلات ناشی از خرید و فروش این کالا باعث شده نگرانی‌ها و نارضایتی‌های زیادی میان مصرف‌کنندگان و نانوایان شکل گیرد. از زمانی که قیمت نان به‌طور رسمی در ۱۹ شهریورماه سال جاری ۶۰ درصد افزایش یافت، شاهد بروز مشکلاتی در کیفیت و قیمت نان‌های تولیدی بوده‌ایم. براساس گزارش‌ها، قیمت نان لواش با آرد نوع یک از ۵۰۰ تومان به ۷۰۰ تومان و نان بربری با آرد نوع یک از هزار و ۸۰۰ تومان به 2 هزار و ۵۰۰ تومان رسیده است. قیمت نان‌های دیگر مانند نان سنگک و تافتون نیز با افزایش چشمگیری مواجه شده و به ۵ هزار تومان و هزار و ۲۶۰ تومان رسیده است. این افزایش قیمت‌ها در حالی صورت می‌گیرد که بازرسان و نهادهای نظارتی نتوانسته‌اند به‌طور مؤثر بر روند توزیع و قیمت‌گذاری نظارت کنند.

گران‌فروشی و کم‌فروشی

تحقیقات میدانی نشان می‌دهد در بسیاری از نانوایی‌ها هنوز هم قیمت‌های جدید به درستی اجرا نمی‌شود و برخی نانوایان، قیمت‌ها را بالاتر از نرخ‌های مصوب به فروش می‌رسانند. در یکی از نانوایی‌ها، نان بربری کنجدی به جای قیمت مصوب 3 هزار و ۵۰۰ تومان، به قیمت ۱۰ هزار تومان به فروش می‌رسد. علاوه بر این، برخی نانوایان از کارت‌های عابربانک مشتریان برای محاسبه قیمت نان استفاده کرده و قبضی نیز به آن‌ها تحویل نمی‌دهند که خود نشانه‌ای از نبود نظارت کافی بر عملکرد نانوایی‌ها است. کیفیت نان‌ها نیز تحت تأثیر این وضعیت قرار گرفته است. بسیاری از مشتریان از کوچک‌تر شدن و کاهش کیفیت نان‌ها انتقاد دارند و می‌گویند نان‌ها به‌صورت خمیری و نیم‌پز تحویل داده می‌شوند. این مسائل، همگی نشان‌دهنده وجود نارضایتی عمیق میان مردم و نیاز به اصلاحات اساسی در فرایند تولید و توزیع نان است. دولت تلاش کرده با اجرای طرح هوشمندسازی آرد و نان، وضعیت توزیع آرد و نان را بهبود بخشد و هدررفت نان را کاهش دهد. با این حال، بررسی‌ها نشان می‌دهد این طرح به تنهایی نتوانسته مشکلات را به‌طور کامل حل کند. به گفته معصومه رضایی، مدیرکل دفتر هماهنگی امور اقتصادی استانداری تهران، تعدادی از نانوایان همچنان به گران‌فروشی و کم‌فروشی ادامه می‌دهند. او تأکید کرده نظارت‌ها باید تشدید شده و در صورت تخلف، سهمیه آرد نانوایان متخلف قطع شود.

نارضایتی نانوایان

نانوایان نیز از افزایش قیمت مواد اولیه و هزینه‌های تولید خود گلایه دارند. یکی از نانوایان اشاره کرده قیمت خمیر مایه و دیگر مواد اولیه به‌شدت افزایش یافته و این مسئله بر فعالیت‌های آن‌ها تأثیر گذاشته است. این نارضایتی‌ها، حاکی از نیاز به توجه بیشتر به وضعیت نانوایان و چالش‌های آن‌ها در تولید نان است. در نهایت، وضعیت کنونی نان در ایران به‌خوبی نشان‌دهنده نیاز به اصلاحات اساسی در فرایند تولید، توزیع و نظارت بر قیمت‌هاست. اگرچه دولت تلاش‌هایی را برای مدیریت این وضعیت انجام داده، اما بروز نارضایتی‌های عمومی و مشکلات موجود در کیفیت نان نشان می‌دهد نیاز به اقداماتی جدی‌تر و مؤثرتر وجود دارد. با توجه به اهمیت نان در زندگی روزمره مردم، توجه به این موضوع ضروری است. به منظور بهبود وضعیت نان و جلوگیری از تکرار مشکلات جاری، نیاز به برنامه‌ریزی جامع و همکاری میان نهادهای دولتی، نانوایان و مصرف‌کنندگان احساس می‌شود. این برنامه باید شامل اصلاح ساختارهای توزیع و نظارت باشد تا امکان دسترسی به نان با کیفیت و قیمت مناسب برای تمامی اقشار جامعه فراهم شود.

آموزش نانوایان درباره تکنیک‌های بهبود کیفیت نان و استفاده بهینه از مواد اولیه هم می‌تواند به افزایش کیفیت نان کمک کند. همچنین آگاهی‌بخشی به مصرف‌کنندگان درباره حقوق خود و نحوه برخورد با تخلفات نانوایان، می‌تواند در کاهش مشکلات گران‌فروشی مؤثر باشد. توسعه سیستم‌های نظارتی مدرن و ایجاد کانال‌های ارتباطی مؤثر میان مردم و نهادهای نظارتی، می‌تواند به شناسایی سریع‌تر تخلفات و اجرای صحیح قوانین کمک کند. این سیستم‌ها باید به گونه‌ای طراحی شوند که بتوانند نظارت‌های مؤثری بر کیفیت نان و قیمت‌گذاری آن داشته باشند.

تأمین نیازهای اولیه نانوایان

دولت باید به تأمین نیازهای اولیه نانوایان، از جمله مواد اولیه و تجهیزات لازم برای تولید نان با کیفیت، توجه بیشتری داشته باشد. با ارائه یارانه‌های مناسب و تسهیلات مالی به نانوایان، می‌توان زمینه‌های افزایش کیفیت و کاهش هزینه‌های تولید را فراهم کرد. تشویق رقابت میان نانوایی‌ها و جلوگیری از انحصار در بازار می‌تواند به بهبود کیفیت و کاهش قیمت‌ها منجر شود. در این راستا، ایجاد نانوایی‌های جدید و تنوع در ارائه محصولات نانوایی می‌تواند به تأمین بهتر نیازهای مصرف‌کنندگان کمک کند. در مجموع، چالش‌های فعلی در زمینه نان نیازمند همکاری میان تمامی ذینفعان است. از یک سو، دولت باید با اتخاذ تدابیر مناسب، شرایط را برای تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان بهبود بخشد و از سوی دیگر، نانوایان نیز باید به کیفیت و قیمت‌گذاری منصفانه توجه داشته باشند. تنها در این صورت است که می‌توان به یک نظام توزیع نان سالم و کارآمد در کشور دست یافت که ضمن تأمین نیازهای اولیه مردم، به کیفیت زندگی آنان نیز کمک کند. برای رسیدن به یک نظام توزیع و تولید نان کارآمد و بدون نارضایتی، چند اقدام ضروری باید در دستور کار قرار گیرد. تعیین قیمت نان باید با در نظر گرفتن هزینه‌های واقعی تولید و قیمت مواد اولیه باشد. دولت باید از طریق کارگروه‌های تخصصی، به تحلیل دقیق هزینه‌ها بپردازد و قیمت‌گذاری را بر اساس این تحلیل انجام دهد. این امر باعث کاهش گران‌فروشی و ایجاد شفافیت در بازار خواهد شد.

گسترش نظارت‌های میدانی

نظارت میدانی بر نانوایی‌ها باید افزایش یابد. مسئولان باید به‌صورت دوره‌ای از نانوایی‌ها بازدید کرده و بر اساس داده‌های واقعی، گزارش‌های دقیق تهیه کنند. همچنین، ایجاد سامانه‌ای برای ثبت شکایات و گزارش تخلفات می‌تواند به بهبود وضعیت نظارت کمک کند. تأسیس واحدهای بازرسی مستقل برای بررسی و نظارت بر فعالیت‌های نانوایی‌ها و قیمت‌گذاری، می‌تواند به افزایش شفافیت و جلوگیری از فساد یاری برساند. این واحدها باید توانایی برخورد با تخلفات و اخذ تصمیمات سریع را داشته باشند. دولت باید با تشویق ایجاد نانوایی‌های جدید و حمایت از نانوایان محلی، شرایط رقابتی سالم را فراهم کند. این اقدام می‌تواند به افزایش کیفیت نان و کاهش قیمت‌ها کمک کند و به نفع مصرف‌کنندگان باشد. برگزاری دوره‌های آموزشی برای نانوایان در زمینه‌های مدیریت کسب‌وکار، بهبود کیفیت تولید و استفاده بهینه از مواد اولیه هم می‌تواند زمینه‌ساز ارتقای کیفیت نان و کاهش ضایعات شود. همچنین، فراهم کردن تسهیلات مالی برای نانوایان در حال توسعه، می‌تواند انگیزه‌های لازم برای ارتقای کیفیت و خدمات را به همراه داشته باشد.

استفاده از فناوری‌های نوین

استفاده از فناوری‌های نوین در تولید و توزیع نان، می‌تواند به بهبود کیفیت و کاهش هدررفت نان کمک کند. به‌عنوان مثال، تجهیز نانوایی‌ها به سیستم‌های مدرن پخت و توزیع می‌تواند کارایی را افزایش دهد و نیازهای روزافزون مصرف‌کنندگان را برآورده سازد. برای حل مشکلات موجود در بازار نان، باید رویکردی جامع و هماهنگ اتخاذ شود که شامل تمامی ذینفعان، از دولت و نهادهای نظارتی گرفته تا نانوایان و مصرف‌کنندگان باشد. با اجرای اقدامات ذکر شده و نظارت‌های مؤثر، می‌توان به کیفیت بهتری در تولید نان دست یافت و رضایت مردم را جلب کرد. نان به عنوان یکی از اصلی‌ترین کالاهای اساسی، نیازمند توجه ویژه است تا از هدررفت و نارضایتی‌های عمومی جلوگیری شده و ضمن تأمین نیازهای مردم، بر کیفیت زندگی آنان نیز افزوده شود.