مازوت همچنان می‌تازد؟

با وجود دستور مسعود پزشکیان رئیس‌جمهوری، سه نیروگاه اراک، البرز و اصفهان مجددا مازوت می‌‎سوزانند. مسئولیت این کارشکنی بر عهده کیست؟
مازوت همچنان می‌تازد؟

زینب رحیمی، خبرنگار محیط زیست: با وجود دستور مسعود پزشکیان رئیس‌جمهوری، سه نیروگاه اراک، البرز و اصفهان مجددا مازوت می‌‎سوزانند. مسئولیت این کارشکنی بر عهده کیست؟پ

هم‌زمان با پاس‌کاری وزارتخانه‌‎های نفت و نیرو بر سر مازوت‌سوزی و آلودگی هوا و با وجود مصوبه دولت چهاردهم و دستور رئیس‌جمهوری، سه نیروگاه اراک، البرز و اصفهان دوباره به سوزاندن مازوت روی آورده‌اند.

مازوت یا نفت‌کوره سوخت آلاینده‌‎ای است که مصرف آن باید در نیروگاه‌ها و صنایع ممنوع شود. بعد از تصویب قانون هوای پاک در سال 1396 هم وزارت نفت مکلف است که سوخت استاندارد تولید و توزیع کند. بنا بر شواهد و البته اظهارات سازمان حفاظت محیط زیست، مازوت مصرفی در نیروگاه‌ها در حد استاندارد نیست و مقدار سولفور یا گوگرد موجود در آن بالاتر از حد نرمال است.

مصوبه‌‎ای که یک ماه عمر نکرد

16 آبان امسال (1403) محمدجعفر قائم‌پناه، معاون اجرائی رئیس‌جمهور، از مصوبه دولت چهاردهم برای توقف مازوت‌سوزی در سه نیروگاه «شازند اراک»، «منتظر قائم البرز» و «شهید منتظری اصفهان» خبر داد. از تاریخ 20 آبان هم این مصوبه اجرا شد؛ هرچند هم‌زمان با توقف مازوت‌سوزی در این سه نیروگاه، خاموشی و قطعی برق دو یا چند‌ساعته در بسیاری از شهرهای ایران شروع شد. خبر جدید این است که با وجود دستور رئیس‌جمهور و مصوبه دولت، از دو یا سه روز پیش این سه نیروگاه مجددا به مصرف مازوت روی آورده‌اند. شهروندان اراک، البرز و اصفهان هم تصاویری برای خبرنگار «شرق» فرستادند که بیانگر سوزاندن مازوت در این سه نیروگاه است.

فشار نفت و نیرو؛ نادیده‌گرفتن مصوبه دولت چهاردهم

صدیقه ترابی، معاون محیط زیست انسانی سازمان حفاظت محیط زیست، در گفت‌‎وگو با «شرق» خبر بازگشت مجدد سه نیروگاه اراک، البرز و اصفهان به مازوت‌سوزی را تأیید کرد و گفت: «مصوبه دولت در زمینه ممنوعیت مازوت‌سوزی در سه نیروگاه نادیده گرفته شده است. ما در سازمان حفاظت محیط زیست همه تلاشمان را به کار گرفتیم تا حداقل همین سه نیروگاه مصرف مازوت را متوقف کنند، اما در اثر فشار بخش نفت و نیرو این امر محقق نشد».

پاس‌کاری نفت و نیرو درباره مازوت‌سوزی

وزارت نفت و وزارت نیرو که باید پاسخ‌گوی لغو اجرای مصوبه دولت باشند، از پاسخ به تماس‌ها و سؤالات خبرنگار طفره می‌روند و در صورت پاسخ به تماس‌های مکرر توپ را به زمین یکدیگر می‌‌اندازند. وزارت نفت مدعی است وزارت نیرو باید پاسخ‌گوی مازوت‌سوزی در نیروگاه‌ها باشد، مسئولان وزارتخانه نیرو هم معتقدند به دلیل کمبود گاز ناچار به استفاده از مازوت هستند پس وزارت نفت باید جوابگوی وضع موجود باشد.

فاطمه کاهی، سخنگوی شرکت ملی پالایش و پخش فراورده‌های نفتی، در گفت‎‌وگو با «شرق» تأکید دارد: «وزارت نیرو و توانیر باید به این سؤال پاسخ بدهند که آیا نیروگاه‌های اراک، اصفهان و البرز مجددا مازوت مصرف می‌کنند یا نه؟ چون سوخت نیروگاه‌ها منحصر به یک سوخت نیست و چند نوع سوخت برای شرایط مختلف عادی و اضطراری برای زمان قطعی گاز دریافت می‌کنند». او اظهاراتش را این‌طور ادامه می‌دهد: «اینکه در نیروگاه‌ها چه سوختی سوزانده می‌شود، وزارت نیرو و شرکت توانیر اطلاع دارند. وزارت نیرو چند نوع سوخت از وزارت نفت دریافت می‌کند و اینکه از کدام نوع سوخت استفاده کند، خود تصمیم‌گیر است. این موضوع در حیطه فعالیت ما نیست. تحویل سوخت‌های مختلف اعم از گاز، گازوئیل و مازوت بر عهده ماست، اما اینکه بر اساس مقتضیات کشور و نیروگاه‌ها و دستورالعمل‌های سازمان محیط زیست از کدام‌یک از این سوخت‌ها استفاده شود، در حوزه شرکت پخش و پالایش نیست و نیروگاه‌ها تصمیم‎‌گیر هستند».

وزارت نفت: مازوت استاندارد است/ محیط زیست: مازوت آلاینده است

کاهی در پاسخ به این پرسش «شرق» مبنی بر اینکه وضعیت سولفور موجود در مازوت تحویلی به نیروگاه‌ها چطور است؟ ادعا می‌کند‌ «مازوت، سوخت تولیدی پالایشگاه‌هاست و قطعا استانداردهای ملی را هم دارد»، اما سازمان حفاظت محیط زیست بارها اعلام کرده که مازوت تحویلی توسط وزارت نفت استاندارد نیست. طبق توافق‌ها و بر اساس استاندارد ملی گوگرد موجود در مازوت باید هشت‌دهم درصد باشد اما در مازوت توزیعی میزان گوگرد حداقل سه‌و‌نیم درصد و در نتیجه خارج از حد استاندارد است.

با اینکه همواره وزارت نفت از پاسخ شفاف درباره چرایی تحویل سوخت غیراستاندارد به نیروگاه‌ها طفره می‌رود، اما وزارت نیرو بارها اعلام کرده که به دلیل کمبود گاز و عدم توانایی وزارت نفت در تأمین این سوخت، مجبور به استفاده از سوخت نفت‌کوره یا  مازوت است.

وزارت نیرو: 3 نیروگاه اراک، البرز و اصفهان از اول سال یک قطره مازوت نسوزاندند

در این میان اظهارات ناصر اسکندری، معاون راهبری تولید شرکت برق حرارتی بسیار تعجب‌برانگیز است؛ چون او ادعا می‌کند که سه نیروگاه شازند اراک، منتظر قائم البرز و منتظری اصفهان از ابتدای سال 1403 یک قطره هم مازوت نسوزانده‌اند. بر اساس ادعاهای این مقام مسئول در شرکت برق حرارتی، توقف مازوت‌سوزی در این سه نیروگاه محدود به 20 آبان تا 15 آذرماه نیست بلکه از ابتدای سال مصرف مازوت این نیروگاه‌ها صفر بوده است.

3 نیروگاه روزانه 15 میلیون لیتر مازوت‌سوزی دارند

البته ناصر اسکندری در اظهارات دیگری تأکید کرد که سه نیروگاه شازند اراک، منتظر قائم البرز و منتظری اصفهان از دهم مرداد 1403 مازوت نمی‌سوزاندند. او می‌گوید: این سه نیروگاه در هر روز 15 میلیون متر لیتر در روز می‌‎توانند مازوت بسوزانند؛ یعنی در مدت چهار ماه، یک‌میلیارد‌و 800 میلیون لیتر مازوت مصرف می‌کنند و اگر مازوت سوزانده می‌شد، مقدار ذخیره گازوئیل یک‌میلیارد‌و 800 میلیون لیتر بیشتر بود.

نیروگاه‌ها کمبود گازوئیل هم دارند

معاون راهبری تولید شرکت برق حرارتی می‌گوید: در ابتدای سال 1403 در مقایسه با سال گذشته مقدار ذخایر گازوئیل نیروگاه‌ها، 900 میلیون متر لیتر کمتر بوده است و در حال حاضر موجودی مخازن گازوئیل نیروگاه‌ها نسبت به سال گذشته یک‌میلیارد‌و 800 میلیون لیتر پایین‌تر است.

این ادعای مسئولان وزارت نیرو در حالی مطرح می‌شود که اعداد و آمار روزهای آلوده و شاخص گوگرد دی‌اکسید منتشرشده در سه شهر اصفهان، البرز و اراک و اظهارات سازمان حفاظت محیط زیست و البته مشاهدات میدانی بیانگر این است که از ابتدای سال 1403 و تا قبل از 20 آبان 1403 این نیروگاه‌ها مازوت می‌سوزاندند.

مثل همیشه مردم مقصرند

گرچه مدیران دولتی شفافیت و صداقت لازم را ندارند و هر یک از نهادهای دولتی حرفی می‌زند که با حرف دیگری همخوانی ندارد، اما کمبود گاز موضوع غیر‌قابل انکاری است. البته مسئولان وزارت نفت انگشت اتهام را به سمت شهروندان گرفته و افزایش مصارف خانگی را مقصر اصلی کمبود گاز عنوان می‌کنند. محسن پاک‌نژاد وزیر نفت دهم آذرماه امسال گفت به ازای هر یک درجه کاهش دما ۲۵ میلیون مترمکعب افزایش مصرف گاز در بخش خانگی و تجاری داریم و با توجه به اینکه خط قرمز ما ایجاد محدودیت در مقدار گاز تحویلی به بخش خانگی است، طبیعتا باید در بخش صنایع و بخش نیروگاهی محدودیت گازرسانی وضع کنیم. در این صورت هم مصرف نفت‌گاز (گازوئیل) نیروگاه‌ها افزایش می‌یابد.

سعید توکلی معاون وزیر نفت در امور گاز هم اعلام کرده است که با کاهش فراگیر دما در کشور و تداوم آن در هفته پیش‌رو، مصرف گاز در بخش خانگی، تجاری، صنایع جزء و حمل‌ونقل به مرز ۵۰۰‌ میلیون مترمکعب رسیده ‌که نسبت به مدت مشابه پارسال، افزایشی ۵۰‌ میلیون مترمکعبی را نشان می‌دهد. او تأکید کرده است که مصارف بخش خانگی، تجاری و صنایع جزء بیش از ۶۰‌ درصد از گاز تحویلی به شبکه انتقال کشور را به خود اختصاص می‌دهد.

14 نیروگاه مازوت می‌سوزانند

دقت داشته باشید که به‌جز سه نیروگاه شازند اراک، منتظر قائم البرز و شهید محمد منتظری اصفهان که وعده توقف مازوت در آنها عملی نشد، 11 نیروگاه دیگر هم مازوت می‌سوزانند که عبارت‌اند از شهید رجایی قزوین، شهید سلیمی شهرستان نکا واقع در استان مازندران، نیروگاه رامین اهواز، نیروگاه ایران‎شهر سیستان‌و‌بلوچستان، نیروگاه سهند بناب و نیروگاه تبریز، نیروگاه زرند کرمان، نیروگاه بندرعباس، نیروگاه طوس، نیروگاه شهید مفتح همدان و نیروگاه بیستون کرمانشاه.

آلودگی هوا مدارس را به تعطیلی کشاند

به گزارش «شرق» روز گذشته شنبه (17 آذرماه) در بیشتر ایستگاه‌های سنجش آلاینده‌های تهران نشانگر وضعیت ناسالم و بسیار ناسالم بود. عباس شاهسونی، رئیس گروه سلامت هوا و تغییر اقلیم وزارت بهداشت نیز درباره آلودگی‌های تهران و البرز هشدار داده و شرایط هوای این شهرها را اضطراری ارزیابی کرده است. به دنبال تشدید آلودگی هوا، دیروز و امروز (17 و 18 آذرماه 1403) مدارس ابتدایی تهران و البرز غیرحضوری و مهدهای کودک، پیش‌دبستانی‌ها و مدارس استثنائی تعطیل شدند. همچنین در 16 آذرماه معاون درمان دانشگاه علوم پزشکی جندی‌شاپور اعلام کرد در 24 ساعت گذشته بر اثر آلودگی هوا 700 نفر با علائم تنفسی و قلبی به بیمارستان‌های تابعه این دانشگاه مراجعه کرده‌اند.

عوارض استنشاق گوگرد

باید بدانید که سوزاندن مازوت باعث انتشار ذرات معلق و دی‌اکسید گوگرد در هوا‎ می‌شود، ضمن اینکه دی‌اکسید گوگرد منتشرشده با قرارگرفتن در جو می‌تواند منجر به انتشار آلاینده ثانویه و مجددا تبدیل به ذرات معلق شود. بنابراین وزارت بهداشت تأکید دارد که دی‌اکسید گوگرد منجر به تنگی نفس، خس‌خس سینه، تشدید بیماری‌های قلبی، عروقی و ریوی می‌شود. آلودگی هوا بحران مهم کلان‌شهرهای ایران است. هیچ‌یک از وزارتخانه‎‌ها و دستگاه‌های دولتی قصد ندارند سهم خود را در انتشار آلاینده‌ها و کنترل آن بر عهده بگیرند. صرفا سعی می‌کنند با بلوکه‌کردن آمارهای واقعی، نداشتن شفافیت و حتی داده‌سازی سهم خود را در آلودگی هوا ناچیز بشمارند و برای مدتی از فشار افکار عمومی خلاص شوند. آنچه اهمیت ندارد سلامت  شهروندان است.

با وجود تبلیغات گسترده برای توقف مازوت‌سوزی در سه نیروگاه اراک، البرز و اصفهان تنها 25 روز پس از مصوبه دولت و دستور رئیس‌جمهور مبنی بر توقف مازوت‌سوزی، این سه نیروگاه به نقطه قبلی برگشتند و مصرف مازوت را از سر گرفتند و این یعنی مردم ایران هم آلودگی هوا را باید تحمل کنند هم قطعی برق و خاموشی سراسری را.