تغییر در آداب و رسوم ایرانیان با یلدای قسطی

چیزی تا شب یلدای ۱۴۰۳ نمانده، اما مانند هر سال خبری از ارقام مصوب و اعلام اتحادیه‌ها مبنی بر چارچوب‌های قیمتی برای فروش اقلام به مردم نیست. اعلام نرخ‌های مصوب، چند سالیست که توسط اتحادیه‌ها جهت جلوگیری از تعدد قیمتی در بازار و رشد ناگهانی قیمت کالا‌ها انجام می‌شود، اما امسال با وجود آنکه حدود ده روز به شب یلدا مانده و برخی از بازارها، فروش اقلام مرتبط با یلدا را آغاز کرده‌اند، صنوف نظر خود را درباره ارقام امسال اعلام نکرده و مردم باید با نرخ‌های فروشندگان راه بیایند.

تورم شدیدی که به‌ویژه طی چند ماه اخیر بر بازار‌ها حاکم شد، نگرانی مردم را برای خرید اقلام مناسب یلدا افزایش داده است. البته چندسالی است که کارگران، حقوق بگیران و بازنشستگان با آیین ایرانی یلدا خداحافظی کرده اند. به این منظور سری به بازار زدیم تا به مقایسه نرخ‌های مصوب و قیمت‌های جاری در بازار بپردازد. بخشی از مردم نیز با توجه به تورم بالا و کاهش قدرت خرید سعی می کنند با خریدهای قسطی هر طور شده جشنی کوچک را در کنار خانواده های خود داشته باشند.

ناتوانی در خرید میوه کیلویی

یکی از ویژگی‌های اصلی شب یلدا، مصرف میوه‌هایی چون انار، هندوانه و سایر میوه‌های فصل است. با افزایش تورم، قیمت این میوه‌ها به شدت افزایش یافته و این امر ممکن است باعث کاهش مصرف آنها شود. خانواده‌ها ممکن است به جای خرید میوه‌های گران‌قیمت، به گزینه‌های ارزان‌تر روی آورند.
سبد میوه متشکل از انار و هندوانه، پایه ثابت سفره‌های یلداست. امروز یک کیلو انار که در نهایت ۲ الی ۳ عدد انار شود، بسته به منطقه و کیفیت بین ۵۰ تا ۷۰ هزار تومان قیمت دارد؛ به عبارتی برای یک عدد انار باید حداقل۲۰ هزار تومان بپردازید. هندوانه هم که به نظر می‌رسد برخلاف سال‌های پیش، امسال کم‌یاب‌تر از پارسال باشد. در مناطقی که هندوانه فروخته می‌شود، هر کیلو از این میوه بین ۳۰ تا ۴۰ هزار تومان قیمت دارد. هنوز هم از قیمت‌های مصوب شیرینی خبری نیست و اگر بخواهیم یک جعبه یک کیلویی شیرینی خشک به عنوان مثال شیرینی نخودچی را برای سفره شب یلدا در نظر بگیریم، باید حدود ۲۵۰ هزار تومان برای آن کنار بگذاریم. اگر هم خواهان شیرینی دانمارکی باشیم، باید برای یک کیلوی آن بیش از ۳۰۰ هزار تومان هزینه کنیم. جام افتخار گران‌ترین کالای سفره یلدا هم همیشه به آجیل می‌رسد؛ آجیل بسته به کیفیت، تعداد مغز و سایر جزئیات قیمت‌های متفاوتی دارد. یک کیلو آجیل شیرین که وجود اقلامی مانند باسلوق و برگه‌های آلو آن را ارزان‌تر از سایرین می‌کند، حدود ۸۰۰ هزار تومان قیمت دارد. این رقم برای آجیل چهارمغز رویال که جزو دسته‌های گران محسوب می‌شود، تا یک و نیم میلیون تومان هم می‌رسد. هیچ مصوبه و یا حتی چارچوبی هم برای رشد قیمت آجیل وجود ندارد و مردم همان‌گونه که با گرانی و ناتوانی در خرید سایر اقلام کنار می‌آیند، باید حذف آجیل از سفره‌های خود را هم تحمل کنند. مشکل تنها نادیده گرفتن مردم یا رعایت نکردن بازاریان از چارچوب‌های قیمتی نیست، ایراد اصلی دولت است که درد مردم را ناچیز می‌داند.

تغییر در آداب و رسوم
با افزایش قیمت‌ها و کاهش قدرت خرید، بسیاری از خانواده‌ها ممکن است نتوانند به طور کامل به آداب شب یلدا پایبند بمانند. این موضوع می‌تواند به کاهش خرید هدایا و تنقلات ویژه این شب منجر شود. شب یلدا معمولاً فرصتی برای سفر و دید و بازدید خانواده‌ها است. اما هزینه‌های بالای سفر و مهمانی‌ها می‌تواند مانع از برگزاری مهمانی‌های بزرگ و سفرهای خانوادگی شود. این امر ممکن است به کاهش جمعیت خانواده‌ها در این شب منجر شود. با توجه به محدودیت‌های مالی، ممکن است خانواده‌ها به سمت برگزاری جشن‌های ساده‌تر و کم‌هزینه‌تر حرکت کنند. این تغییر می‌تواند به کاهش استفاده از عناصر سنتی مانند تزیینات خاص، مهمانی‌های بزرگ و خریدهای ویژه منجر شود. شرایط اقتصادی و فشارهای مالی می‌تواند بر روحیه خانواده‌ها تأثیر منفی بگذارد. این موضوع ممکن است به کاهش شادی و نشاط در شب یلدا منجر شود و افراد را از لذت بردن از این شب دور کند. نکته اصلی و مهم آن است که در سال‌های گذشته نرخ‌ها از ابتدای آذرماه اعلام می‌شد، اما باز هم بازار حرف‌شنوی از هیچ چارچوب و قاعده‌ای نداشت. هر سال مردم با دست‌هایی خالی‌تر از بازار برگشته و در بسیاری از مواقع توان محدود مالی آنها، جوابگوی نیازشان نبود. حال که هنوز خبری از اصناف برای ورود به بازار نیست و تمام دغدغه‌ها به قیمت بنزین، احتمال گرانی نان و کمبود اقلام اساسی مانند لبنیات باز می‌گردد، هیچ کس از جمله دولتمردان نگاهی به بازار شب یلدا ندارد. سال‌های گذشته هیچ وقت مردم نتوانستند براساس قیمت‌های اعلام شده در اخبار، برای خرید مایحتاج خود در شب یلدا برنامه‌ریزی کنند؛ امسال که به نظر می‌رسد شرایط بغرنج‌تر از گذشته باشد؛ برگزاری شب یلدا با دستان خالی آن هم زیر حجم سنگین آلودگی هوا. شب یلدا به عنوان یک جشن فرهنگی و اجتماعی مهم در ایران، تحت تأثیر مستقیم شرایط اقتصادی و تورم قرار دارد. افزایش قیمت‌ها و کاهش قدرت خرید خانواده‌ها می‌تواند منجر به تغییرات اساسی در نحوه برگزاری این جشن شود. برای حفظ روحیه و آداب و رسوم این شب، نیاز به برنامه‌ریزی و مدیریت مالی مناسب وجود دارد تا خانواده‌ها بتوانند با وجود چالش‌های اقتصادی، از زیبایی‌های شب یلدا بهره‌مند شوند.