بلای قیمت دستوری

«سوخت ارزان سود گزافی به جیب عده‌ای سرازیر می‌کند و به نظر می‌رسد که کاسبان قاچاق سوخت مانع از واقعی‌شدن قیمت انرژی در ایران هستند»؛ این جملاتی است که هاشم اورعی، رئیس اتحادیه انجمن‌های علمی انرژی در میزگرد انرژی، آلاینده‌ها و صنعت گفت. میزگردی که در دانشکده مهندسی برق دانشگاه صنعتی شریف برگزار شد. او در ادامه تأکید می‌کند: «سود قاچاق سوخت مایع از کشور ۵۴۰ هزار میلیارد تومان بوده است. این عدد معادل کل کسری بودجه است و این حجم از قاچاق سوخت نمی‌تواند قاچاق معمولی و ساده باشد و به نظر می‌رسد که قاچاق سازمان‌یافته باشد».

‌نسیم مسیبی: «سوخت ارزان سود گزافی به جیب عده‌ای سرازیر می‌کند و به نظر می‌رسد که کاسبان قاچاق سوخت مانع از واقعی‌شدن قیمت انرژی در ایران هستند»؛ این جملاتی است که هاشم اورعی، رئیس اتحادیه انجمن‌های علمی انرژی در میزگرد انرژی، آلاینده‌ها و صنعت گفت. میزگردی که در دانشکده مهندسی برق دانشگاه صنعتی شریف برگزار شد. او در ادامه تأکید می‌کند: «سود قاچاق سوخت مایع از کشور ۵۴۰ هزار میلیارد تومان بوده است. این عدد معادل کل کسری بودجه است و این حجم از قاچاق سوخت نمی‌تواند قاچاق معمولی و ساده باشد و به نظر می‌رسد که قاچاق سازمان‌یافته باشد».

شینا انصاری، رئیس سازمان حفاظت از محیط زیست، هم در این نشست به آلودگی هوا ناشی از تولید سوخت غیراستاندارد اشاره کرد و گفت سیاست‌گذار حتما باید امنیت انرژی را با ملاحظات محیط‌زیستی در نظر بگیرد تا خروجی آن‌ سیاست‌ها به شکلی باشد که انرژی را تأمین کند، اما نه به قیمتی که به محیط زیست آسیب برسد و در میان‌مدت و بلندمدت سلامتی مردم را با آسیب مواجه کند.

همچنین محمد وصال، عضو هیئت‌علمی گروه اقتصاد و مدیریت دانشگاه صنعتی شریف، با بیان اینکه ترازنامه انرژی در ایران سال‌هاست که به‌روزرسانی نشده است، گفت: در جهان شدت انرژی رو به کاهش است ولی در کشور ما علاوه‌بر اینکه تولید ناخالص داخلی افت کرده، شدت مصرف برق، گاز و بنزین بالاتر رفته و ارزش حقیقی تولیدات کاهش پیدا کرده است.

سوخت تولیدی استاندارد نیست

شینا انصاری، رئیس سازمان حفاظت از محیط زیست، در این نشست با اشاره به بحران ناترازی انرژی در ایران گفت: اگر می‌خواهیم در مقوله امنیت انرژی، دسترسی بدون وقفه به انرژی داشته باشیم، سیاست‌گذار حتما باید امنیت انرژی را با ملاحظات محیط‌زیستی در نظر بگیرد تا خروجی آن‌ سیاست‌ها به شکلی باشد که انرژی را تأمین کند، اما نه به قیمتی که به محیط زیست آسیب برسد و در میان‌مدت و بلندمدت سلامتی مردم را با آسیب مواجه کند. بنابراین سیاست‌گذار باید در سند امنیت انرژی دید همه جانبه‌نگر داشته باشد.

انصاری با تأکید بر لزوم حکمرانی یکپارچه در صنعت، انرژی و محیط زیست، تأکید کرد: سیاست‌های حمایتی دولت‌ها در دهه‌های گذشته جهت حفظ سطح تولید صنعتی به هر قیمتی باعث انباشت مسائل و بروز مشکلاتی از جمله تشدید آلاینده‌ها و از جمله آلودگی هوا در حوزه محیط زیست شده است.

رئیس سازمان حفاظت از محیط زیست با اشاره به نقش مهم صنایع در بروز ناترازی انرژی و به دنبال آن آلودگی هوا توضیح داد: وقتی صنایع به استفاده از سوخت‌های سنگین نظیر نفت کوره روی می‌آورند، باعث ایجاد گاز‌های آلاینده در هوا می‌شوند.

رئیس سازمان حفاظت از محیط زیست در این نشست به ناترازی بنزین نیز اشاره کرد و گفت: بخشی از بنزین مصرفی منابع متحرک از جمله خودروها با استانداردهای مصوب ملی در سازمان ملی استاندارد، مطابقت ندارد.

شینا انصاری با تأکید بر اینکه «سازمان حفاظت محیط زیست یک‌تنه نمی‌تواند مشکلات را حل کند»، اضافه کرد: یکی از مشکلات موجود، مهاجرت مردم از شهرهای کوچک به حاشیه و اطراف تهران و‌ شهرهای بزرگ است که باعث ایجاد مشکلات محیط‌زیستی شده است. بنابراین با انبوه مشکلاتی در حوزه محیط زیست، انرژی، پسماندها و آب مواجه هستیم که حل آنها نیازمند همکاری بین‌بخشی دستگاه‌ها و وزارتخانه‌هاست.

کاسبان قاچاق سوخت

هاشم اورعی، کارشناس انرژی و رئیس اتحادیه انجمن‌های علمی انرژی، به موضوع قاچاق سوخت اشاره کرد و گفت: آقای قالیباف، رئیس محترم مجلس، در روزهای اخیر فرمودند که روزانه ۲۵ تا ۳۰ میلیون لیتر سوخت مایع از کشور قاچاق می‌شود و تردید نکنید که این قاچاق سازمان‌یافته است. دکتر نیکزاد، نایب‌رئیس مجلس، نیز در زمان دیگری فرمودند که بنزین یکی از ابزارهای استکبار برای ملت ایران است و اجازه گران‌شدن بنزین را به دولت نمی‌دهیم، در صورتی که بعد از این گفته شد که اجازه قیمت بنزین در دست دولت است.

اورعی در ادامه گفت: در‌حال‌حاضر قیمت گازوئیل افغانستان ۱۷۰ برابر ایران و در سوریه قیمت بنزین ۶۳ هزار تومان است. با یک حساب سرانگشتی می‌توان فهمید که همین امسال که حدود۲۷۰ روز از سال گذشته است، سود قاچاق سوخت مایع از کشور ۵۴۰ هزار میلیارد تومان بوده است. این عدد معادل کل کسری بودجه است که ساعتی ۶۰ هزار میلیارد تومان و دقیقه‌ای دو میلیارد تومان می‌شود.

این کارشناس تأکید کرد: این اعداد و ارقام به گونه‌ای است که نمی‌تواند قاچاق ساده و معمولی باشد و اعداد در حد قاچاق سازمان‌یافته است. درواقع باید گفت که سوخت ارزان ظاهرا منافع بزرگی برای گروهی دارد. در نتیجه تلاش بر این است که سوخت ارزان نگه داشته شود.

اورعی در ادامه صحبت‌های خود به موضوع امنیت انرژی پرداخت و گفت: در سال ۱۳۶4 حدود ۳۵ درصد از برق کشور وابسته به گاز بود درحالی‌که در آن زمان در دنیا فقط ۱۴ درصد از برق به گاز وابسته بوده و در بحث انرژی‌های تجدیدپذیر هم ایران و هم سایر نقاط از جهان صفر درصد وابستگی انرژی داشته‌ایم.

در سال ۱۴۰۱ وابستگی به گاز در آمار جهانی، از ۱۴ درصد به ۲۳ درصد رسید و این افزایش با توجه به کم‌آلاینده‌بودن گاز، طبیعی است اما این آمار در ایران به ۸۶ درصد و در‌حال‌حاضر به ۹۰ درصد رسیده است.

اورعی تأکید کرد: وابستگی به انرژی‌های تجدیدپذیر در جهان امروزه حدود ۱۴ درصد است اما در ایران همانند دهه‌های گذشته این آمار صفر است.

اورعی با بیان اینکه در ایران امنیت انرژی و اساسا سند انرژی وجود ندارد، موضوع ناترازی انرژی را بحران توصیف کرد و گفت: در فاصله سال ۱۴۰۱ تا ۱۴۰۲ حدود هفت هزار مگاوات افزایش تقاضا در برق را شاهد بوده‌ایم درحالی‌که کل افزایش ظرفیت منصوب ۲۳۵ مگاوات بوده است و این یعنی ما فقط برای یک‌سوم از افزایش تقاضا ظرفیت ایجاد کرده‌ایم.

ردپای انرژی ارزان در کاهش راندمان نیروگاهی

محمد وصال، عضو هیئت‌علمی گروه اقتصاد و مدیریت دانشگاه صنعتی شریف، با بیان اینکه ترازنامه انرژی در ایران سال‌هاست که به‌روزرسانی نشده است، گفت: در جهان شدت انرژی رو به کاهش است ولی در کشور ما علاوه‌بر اینکه تولید ناخالص داخلی افت کرده، شدت مصرف برق، گاز و بنزین بالاتر رفته و ارزش حقیقی تولیدات کاهش پیدا کرده است.

وصال با بیان اینکه اصلاح قیمت انرژی از الزاماتی‌ است که باید هرچه سریع‌تر انجام شود، ادامه داد: هرچقدر که اصلاح قیمت دیرتر انحام شود، پیامدهای غیر‌قابل جبرانی برای کشور خواهد داشت. وصال با اشاره به موضوع جمع‌آوری گازهای فلر در صنعت نفت و پتروشیمی اظهار کرد: از دهه‌های گذشته تاکنون جمع‌آوری گاز فلر در دستور کار بوده ولی سؤال اینجاست که این هزینه‌ای که بابت جمع‌آوری فلر، پایپینگ و شیرین‌سازی انجام می‌شود چه ارزشی دارد؟ اگر می‌توانستیم آن را صادر کنیم کار ارزشمندی بود؛ چراکه پروژه فلرینگ به نوع خود دارای ارزش تجاری است اما چون قیمت گاز ارزان است، این موضوع به‌درستی مدیریت و ارزش‌گذاری نشده است.

استاد گروه مدیریت و اقتصاد دانشگاه صنعتی شریف با گلایه نسبت به پایین‌بودن راندمان نیروگاه‌ها، تصریح کرد: در کشورهای اروپایی هر سال استانداردها به‌روزرسانی می‌شود و به دلیل گران‌بودن انرژی، همه ملزم‌ به رعایت آن هستند. اما در ایران بهینه‌سازی نیروگاه‌ها صرفه اقتصادی ندارد؛ چراکه قیمت انرژی ارزان است.

او در پایان صحبت‌های خود یکی از اصلی‌ترین راه‌‌حل‌ها را معطوف به شفاف‌سازی دولت در مقابل مردم دانست و گفت: سامانه پایش آلودگی هوای کشور چند سال است که راه‌اندازی شده است اما قابلیت استناد ندارد، مگر می‌توان روی آمار آن حساب کرد؟ بهتر است گزارشات سازمان حفاظت از محیط زیست در اختیار عموم قرار گیرد تا بتوانیم از راه درست ضمن تشخیص مشکلات، به راه‌حل درست برسیم.