بیماری شقاق معقدی چیست و راه‌‌های درمان آن کدامند؟

انواع بیماری شقاق معقدی

بیماری شقاق معقدی را بر اساس یک سری فاکتور‌ها می‌توان دسته‌بندی کرد. به طور کلی شقاق را به دو دسته کلی شقاق حاد و مزمن تقسیم‌بندی می‌کنند. علاوه بر موارد ذکر شده، بیماری شقاق را بر اساس محل درگیری نیز می‌توان به دسته‌های زیر تقسیم‌بندی کرد:

1-     شقاق حاد

شقاق حاد نوعی شقاق است که کمتر از شش هفته طول می‌کشد. این نوع شقاق معمولاً با درد شدید، خونریزی و اسپاسم عضلات اسفنکتر مقعد همراه است و برای کنترل و درمان آن از پماد‌ها و دارو‌های مسکن مانند دیلتیازم یا دیلتیژل استفاده می‌شود.

2-     شقاق مزمن

شقاق مزمن نوعی شقاق است که بیش از شش هفته طول می‌کشد. این نوع شقاق معمولاً با درد کمتر، خونریزی و اسپاسم عضلات اسفنکتر مقعد همراه است. توجه داشته باشید که شقاق مزمن ممکن است به جراحی نیاز داشته باشد.

3-    شقاق خلفی

این نوع بیماری در قسمت خلفی (پشت) کانال مقعد رخ می‌دهد.

4-    شقاق قدامی

در نوع قدامی، علائم بیماری در قسمت قدامی (جلو) کانال مقعد دیده می‌شود.

5-    نوع جانبی

زخم‌های حاصل از شقاق جانبی در طرفین کانال مقعد مشاهده می‌شود.

6-     شعاعی

در شقاق شعاعی معمولاً خطی از پوست اطراف مقعد تا داخل کانال مقعد امتداد دارد.

دلایل شقاق مقعدی چیست؟

شقاق مقعدی اغلب در اثر آسیب به مجرای پشتی (مقعد) ایجاد می‌شود. کشش و پارگی زمانی می‌تواند اتفاق بیفتد که فرد مدفوع نسبتاً سختی دفع کند. در بیشتر افراد، این آسیب پوستی بدون هیچ مشکلی به‌سرعت بهبود می‌یابد. با این حال به نظر می‌رسد برخی از افراد دارای خاصیت انقباضی (فشار) بیشتر از حد نرمال در عضله اطراف مقعد هستند.  علائم و شقاق مقعدی معمولاً با توجه به شدت بیماری متفاوت است. اکثر افرادی که به شقاق مقعدی مبتلا می‌شوند، در زمان دفع مدفوع درد و خونریزی را تجربه می‌کنند. در ادامه می‌توانید با رایج‌ترین علائم شقاق مقعدی آشنا شوید.

·        درد در زمان اجابت مزاج

·        وجود خون روشن در سطح بیرونی مدفوع

·        مشاهده خون روی دستمال توالت

·        ایجاد ترک و پارگی قابل‌مشاهده در مقعد

·        سوزش و خارش مقعد

·        ناراحتی در زمان ادرار

·        تکرر ادرار

·        ایجاد ترشحات بدبو

·        ایجاد توده یا گوشت اضافه کوچک کنار پوست مقعد

علت ابتلا به شقاق مقعدی

پوست مقعد بسیار نازک و حساس است و از همین رو وارد شدن فشار بیش از حد به این ناحیه می‌تواند موجب پارگی پوست شود. این بیماری معمولاً در نوزادان شایع است و بسیاری از خانم‌ها نیز پس از زایمان به این بیماری مبتلا می‌شوند و یا:

·        یبوست مزمن

·        زور زدن در زمان اجابت مزاج

·        اسهال طولانی مدت

·        رابطه جنسی مقعدی

·        ابتلا به بیماری‌هایی نظیر کرون، کولیت، سرطان مقعد، سرطان خون و بیماری‌های عفونی و مقاربتی

·        کاهش جریان خون در ناحیه آنورکتال

·        ابتلا به بیماری التهابی روده مانند کرون

·        سفت بودن بیش از حد عضلات اسفنکتر

·        بارداری یا زایمان

درمان بیماری شقاق معقدی

پس از تشخیص شقاق مقعدی ضروری است که اقدامات لازم درمانی هر چه سریع‌تر آغاز شود. از مهم‌ترین راهکار‌ها برای درمان بیماری شقاق می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

1.     حمام آب گرم

نشستن در وان آب گرم به مدت ۱۰ تا ۲۰ دقیقه، چند بار در روز می‌تواند به شل شدن عضلات مقعد و کاهش درد کمک کند.

2.     صرف مسکن‌ها

دارو‌های مسکن بدون نسخه مانند استامینوفن یا ایبوپروفن می‌توانند موجب تسکین درد ناشی از شقاق مقعد شوند.

3.     استفاده از پماد‌ها

پماد‌های موضعی مانند پماد هیدروکورتیزون یا پماد لیدوکائین می‌توانند به منظور کاهش درد و التهاب در این عارضه مورد استفاده قرار گیرند.

4.     اصلاح رژیم غذایی

با اصلاح رژیم غذایی و مصرف فیبر و سبزیجات و همچنین نوشیدن آب کافی می‌توانید به نرم شدن مدفوع کمک شایانی کنید.

5.     دارو‌های تجویز

پزشک ممکن است دارو‌های تجویزی مانند نیتروگلیسیرین یا دیلتیازم را برای شل شدن عضلات مقعد و بهبود جریان خون تجویز کند.

6.     بوتاکس

گاهی متخصصان از تزریق بوتاکس برای درمان شقاق استفاده می‌کنند. در واقع می‌توان گفت تزریق بوتاکس به شل شدن عضلات مقعد و تسکین درد کمک خواهد کرد.

7.     جراحی

در موارد شدید، ممکن است برای ترمیم شقاق نیاز به جراحی باشد. این روش درمانی معمولاً زمانی مورد استفاده قرار می‌گیرد که روش‌های کم تهاجمی نمی‌توانند به رفع این عارضه کمک کنند.

تفاوت بواسیر با شقاق مقعدی چیست؟

·        بواسیر و شقاق دو مورد از شایع‌ترین بیماری‌های مقعدی هستند که علی‌رغم شباهت در یکسری علائم تفاوت‌هایی کلی با یکدیگر دارند و ممکن است با یکدیگر اشتباه گرفته شود که باید تشخیص آن را به پزشک بسپارید.

·        زمانی که بر اثر وارد شدن فشار بیش از حد عروق ناحیه مقعد متورم یا واریسی شوند به آن بواسیر یا هموروئید گفته می‌شود، در حالی که شقاق به ترک‌های عمیقی که در دیواره خارجی ایجاد شده است گفته می‌شود.

·        بواسیر و شقاق مقعدی از نظر علائم، ظاهر و نحوه درمان با یکدیگر متفاوت است.

·        تشخیص قطعی این دو عارضه را به عهده پزشک بگذارید.

درمان خانگی شقاق مقعدی

شقاق مقعدی تا حدی جزو بیماری‌های دردناک است، زیرا افرادی که این زخم را دارند باید برای تقویت حرکت روده‌های خود هر روز رژیم غذایی مناسبی داشته باشند. مهم است که مدفوع خود را نرم نگه داشته که بتوانید دفع راحت تری داشته باشید؛ بنابراین شقاق در اثر حجیم شدن یا زور زدن بیشتر تحریک می‌شود.  روش‌های ساده‌ای وجود دارند که می‌توانید در خانه با رعایت آنها وضعیت خود را ثابت نگه داشته یا بهبود بخشید.

·        درمان شقاق مقعدی با عسل

از آنجا که عسل به عنوان یک داروی بسیار مفید خوراکی و ضد التهابی به شمار می‌آید، می‌تواند برای درمان شقاق هم موثر باشد. عسل می‌تواند با ضد عفونی کردن زخم به ترمیم آن کمک کند. بهترین روش اعمال برای مالیدن عسل به این صورت است که آن را با روغن زیتون به مقدار مساوی مخلوط کرده و دو یا سه مرتبه در روز روی زخم بمالید. یکی دیگر از روش‌های استفاده، مخلوط آن با دمنوش‌های ضد التهابی دیگر بوده که به صورت نوشیدنی مصرف می‌شود. اگر زخم شقاق کوچک باشد، معمولاً مالیدن عسل روی آن بازدهی بهتری دارد.

·        درمان شقاق با کپسول ویتامین E

طبق آزمایشات پزشکی نتیجه‌گیری شده که اعمال کپسول ویتامین E بین سه تا شش هفته می‌تواند زخم شقاق را بهبود بخشد. علاوه بر روغن ویتامینE، مواد مغذی دارای ویتامین سی C نیز برای التیام شقاق موثر هستند. کپسول‌های ویتامین E که به دلیل خواص مرطوب کنندگی خود شناخته شده هستند، می‌توانند به عنوان ژل‌های ضد التهابی عمل کنند. این ویتامین به شکل قرص و پماد قابل تهیه از داروخانه‌ها است. اگر برای درمان شقاق خود کپسول ویتامین  Eرا انتخاب کردید، یک عدد کپسول را با قیچی بریده و روی زخم دو بار در روز بمالید.

·        درمان شقاق با روغن حیوانی در خانه

از آنجایی که روغن حیوانی به تمیز شدن روده‌ها کمک کرده و حاوی بوتیرات است، این روغن منجر به مهار کرده التهاب در قسمت‌های مختلف روده می‌شود. در نتیجه روغن حیوانی برای درمان شقاق، بیماری‌های التهابی روده، سندروم روده تحریک‌پذیر و... است.