چالش بیماران با کمبود و گرانی دارو

 شهریور امسال بود که محمدرضا ظفرقندی، وزیر بهداشتی که تازه بر صندلی این وزارتخانه تکیه زده بود از کمبود حدود ۳۰۰ قلم دارو خبرداد، موضوعی چالش برانگیز برای حوزه سلامت که مانند امنیت می‌تواند هر کشوری را با چالش مواجه کند. ظفرقندی برخلاف آمارها اعلام کرد که «ما حدود ۳۰۰ قلم دارو در بازار کمبود داریم و اگر یک حرکت فوری انجام نشود، در آینده نزدیک این تعداد بیشتر می‌شود.» این در حالی است که ۲۷ شهریور رئیس سازمان غذاودارو به صراحت با اعلام این که کمبود‌های دارویی هم اکنون کمتر از ۱۰۰ قلم است. دردهای دارو در کشور به ویژه در دو سال گذشته بر هیچ کس پوشیده نیست. پنج گزارش کمیسیون بهداشت و درمان مجلس قبل درباره بحران های حوزه درمان به ویژه دارو، حجم وسیعی از چالش های این بخش را پیش روی مردم و رسانه ها قرار داد. آن چه نمایندگان مجلس در این گزارش ها از وضعیت بغرنج دارو و درمان درج کرده بودند، به نوعی با ناکارآمدی های این وزارتخانه بیش از اندازه کنار آمدند و وزیر دولت سیزدهم را زیر تیغ استیضاح نبردند. در عین حال در کف بازار دارو و فهرست نیازمندی های دارویی مردم، گزارش های متعدد و گاه نگران کننده ای از وضعیت دارو به گوش می رسد.
از داروخانه به ناصرخسرو
آقای منصور، همسرش سرطان روده دارد، ندگی‌شان را حراج کرده‌اند تا بتواند او را نجات دهد. داروخانه‌های آشنا همان اول آب پاکی را روی دستش ریخته‌اند که به داروخانه‌ها امید نداشته باشد. چند دلال دارو پیدا کرده که هر بار قیمت متفاوتی برای دارویی مشابه ارائه می‌دهند. «یک دارو را ظرف یک ماه، با قیمت پنج، ۱۵ و ۲۷ میلیون تومان خریده‌ام. گاهی حتی برای یک سرم هم مجبورم به چندین داروخانه سر بزنم.» خانم فائزه چند ماهی است که در لیست انتظار داروخانه است تا گارداسیل بگیرد. او می‌گوید: «با وجود آن که می‌گویند داروخانه‌ها سهمیه مشخصی دارند، اما چندین داروخانه گفته‌اند تنها در صورتی که هزینه را کامل پرداخت کنم، آن را بعد از چند هفته می‌توانم دریافت کنم. قیمت هر کدام هم متفاوت است.» مجید ۲۳ ساله با اشاره به کمبود شدید و نبود بعضی فاکتورهای انعقادی مورد نیاز بیماران هموفیلی به‌ویژه فاکتور هشت اظهار می‌کند: زمستان پارسال نیز به‌دلیل کمبود فاکتور نوترکیب انعقادی، بیماران مجبور بودند درمان خود را با کم‌ترین میزان سهمیه پلاسمایی ادامه بدهند که این مشکلات تأثیر زیادی بر وضعیت روحی و جسمی بیماران خواهد داشت.»
دارو گرانتر می شود
در این شرایط اکبر عبداللهی اصل، مدیرکل دارو و مواد تحت کنترل سازمان غذا و دارو در برنامه کشیک سلامت، گفت: «دارو از سال ۱۴۰۱، ارز ۴۲۰۰ تومانی نمی‌گیرد و برای بیش از ۸۰ درصد مواد اولیه دارویی، ارز ۲۸۵۰۰ داده می‌شود. اگر قرار باشد ارز ۲۸۵۰۰ به ۳۸۵۰۰ برسد، فقط بر روی قیمت مواد اولیه تأثیرگذار خواهد بود که بیش از ۲۰ درصد رشد نخواهیم داشت. اگر قرار باشد ارز ۲۸۵۰۰ برای دارو به طور کلی حذف شود، قیمت مواد اولیه دارویی ۳ برابر خواهد شد و حداکثر افزایش ۴۰ درصدی را در این قسمت خواهیم داشت.» مجتبی سرکندی، یکی از تولید‌کنندگان دارو در گفت‌و‌گو با «آرمان امروز» در توضیح آخرین وضعیت تامین دارو در کشور می‌گوید: «بعضی از داروخانه‌ها به دلیل کمبود نقدینگی ناشی از انباشت مطالبات‌شان از سازمان‌های بیمه‌گر و ناتوانی در پرداخت بدهی شرکت‌های پخش دارو به مرز ورشکستگی رسیده‌اند و در سال جدید حتما این وضعیت تشدید خواهد شد. به دنبال این وضع شرکت‌های پخش دارو هم که طلبکاران داروخانه‌ها محسوب می‌شوند، قادر به پرداخت بدهی شرکت‌های تولید دارو نیستند. مصداق واضح از این وضع را من روز ۲۸ اسفند پارسال شاهد بودم که چک شرکت پخش […] برگشت خورد در حالی که قرار بود با وصول این چک، حقوق بهمن ماه کارکنان‌مان را پرداخت کنیم. طبق محاسبه‌ای که چند روز قبل و پیش از اعلام سهمیه‌بندی گازوییل و قطع سهمیه بنزین تاکسی‌های اینترنتی داشتم، هزینه تولید در بازه ۲۰ روزه فروردین امسال نسبت به مدت مشابه پارسال حدود ۴۵ درصد افزایش یافته در حالی که همچنان با مشکل قیمت‌گذاری دستوری داروها مواجهیم و در چنین شرایطی تولید دارو برای تولید کننده مقرون به‌صرفه نیست و در صورت تداوم این وضع امسال باید شاهد ورشکستگی تعدادی از شرکت‌های تولید کننده دارو هم باشیم.»

چه داروهایی کمبود داریم؟
عمده داروهایی که در کشور کمیاب است، شامل آمپول‌ها، شیاف‌ها و داروهای تزریقی، آنتی‌بیوتیک و برخی داروهای خوراکی است و با انباشت مطالبات داروخانه‌ها و عدم پرداخت به موقع آنها از سوی سازمان‌های بیمه‌گر، توان تولید نیز مختل می‌شود. بنا گزارش مجلس که اخیرا اعلام شد، در حال حاضر تأمین قریب به۱۵۰ قلم داروی پرمصرف دارای محدودیت جدی بوده که در این میان نزدیک به ۶۵ قلم در شرایط کمبود حاد قرار دارد؛ همچنین ۳۱ قلم که مشتمل بر برخی اقلام تحریمی است، نیازمند تخصیص و تأمین فوری ارز با منشأ اروپاست. به این غصه ها، غصه های بیماران خاص را هم باید افزود. ایسنا اول شهریور در گزارشی به کمبودهای دارویی بیماران خاص پرداخته و به نقل از یونس عرب، مدیرعامل انجمن بیماران تالاسمی نوشته است: «بیش از هزار و ۱۲۰ بیمار تالاسمی بعد از بازگشت تحریم‌ها فوت کرده‌اند. این آمار نشان می‌دهد، بیش از ۵ ‌درصد جامعه تالاسمی را از دست داده‌ایم که دلیل آن هم فقط مشکلاتی است که در چرخه دارویی و دسترسی نداشتن به دارو در طول سال‌های اخیر رخ داده است.» روزنامه اعتماد از کمبود دارو در شهرهای مختلف و بیمارستان‌های دولتی خبر داده است. سرم در یک بیمارستان دولتی اصفهان به دلیل کمبود، سهمیه‌بندی شده است. کمبود داروهای مخدر و افت کیفیت داروها و نبود تیغ و دستکش جراحی از دیگر نکاتی است که در این گزارش به آن اشاره شده است .