گفت وگو با نمایندگان درباره آنچه دیروز در مجلس گذشت/جلسه غیر علنی علیه FATF

روز گذشته جلسه غیرعلنی مجلس با موضوع FATF برگزار شد. پیوستن به FATF در دهمین دوره مجلس به تصویب رسید اما از سوی شورای نگهبان رد شد و اصرار نمایندگان مجلس دهم این مصوبه را به مجمع تشخیص مصلحت نظام کشاند و در نهایت مجمع نیز این مصوبه را رد کرد. حالا پس از سال‌ها و در ابتدای فعالیت دولت چهاردهم، با درخواست مسعود پزشکیان و دستور رهبری مقرر شده که بار دیگر پیوستن به FATF در دستور کار مجمع تشخیص مصلحت نظام قرار گرفته تا مجدداً بررسی شود. با وجود آنکه مجمع هنوز تصمیمی در این‌باره نگرفته و بررسی‌هایش ادامه دارد، برخی از نمایندگان به مخالفت با آن می‌پردازند.

محمدباقر قالیباف، رئیس مجلس در مقابل این مخالفان به صراحت و روشن اعلام کرد که این موضوع خارج از ید مجلس است اما اظهارنظرهای تند و تاختن به دولت توسط نمایندگان مخالف همچنان ادامه یافت، تا روز گذشته در جلسه‌ای‌ غیرعلنی، مجلس به این موضوع پرداخت و مرکز پژوهش‌های مجلس نیز گزارشی در این خصوص ارائه کرد. البته آنطور که برخی از نمایندگان اعلام کردند این گزارش در راستای نپیوستن به FATF قرائت شده است. از سوی دیگر اینطور به نظر می‌رسد که نمایندگان مجلس یک‌بار هم مصوبه  مجلس دهم را مرور نکرده‌اند و حتی نمی‌دانند با چه موضوعی مخالفند. حتی برخی از آنها مخالف هر مصوبه‌ای هستند که بتواند شرایط را برای ارتباط اقتصادی، سیاسی و اجتماعی با دیگر کشورهای جهان تسهیل کند. 

حالا مرکز پژوهش‌ها هم عملا با مخالفان همراه شده است. FATF در حالی در دستور کار مجلس قرار گرفته که به موضوعی پرداخته که در مجلس دهم کاملاً کارشناسی شده و موضوعاتی که مطرح شده و مخالفت‌ها و موافقت‌ها در 15 شرطی که آن زمان لحاظ شده و با یک مرور ساده بر مصوبه آن سال اکثر این موضوعات پاسخ داده می‌شد. با آن که جلسات مجلس هزینه‌های هنگفت و سرسام‌آوری به کشور تحمیل می‌کند، مجلسی‌ها ترجیح دادند به کاری بپردازند که هیچ سودی برای کشور ندارد.

 
مشکلات با FATF حل نمی‌شود

بهروز محبی نجم آبادی

بهروز محبی نجم‌آبادی، عضو کمیسیون برنامه و بودجه و محاسبات مجلس درباره جلسه غیرعلنی مجلس به هم‌میهن، گفت: «مرکز پژوهش‌ها، نمایندگان مخالف و موافق نظرات خود را مطرح کردند. می‌گویند CFT و پالرمو هیچ ربطی به FATF ندارد و FATF این دو کنوانسیون را به خود الحاق کرده است. این مباحثی که در مجلس مطرح شد بیشتر حول این مسئله بود که آیا تحفظ را می‌پذیرد؟ به‌عنوان مثل ما می‌توانیم تعاریف خود را از تروریسم داشته باشیم؟ برخی می‌گفتند این تحفظ پذیرفته می‌شود. در مقابل مخالفان با استدلال به برخی از مواد می‌گفتند این تحفظ پذیرفته نمی‌شود.»

او با اشاره به اجماعی بودن FATF، افزود: «رژیم صهیونیستی و کشورهای متخاصم عضو FATF هستند و اگر یکی از آنها اعتراض کند، به دلیل اجماعی بودن تصمیمات در FATF احتمال دارد که ایران از لیست سیاه خارج نشود. این موضوعات مطرح شده در مجلس است و قرار شد در جلسات آینده ادامه پیدا کند و نگاه کارشناسی دقیقی به آن شود و مزیت‌ها و معایب بررسی شود.»

عضو کمیسیون برنامه و بودجه و محاسبات مجلس با اشاره به اینکه این مصوبه به مجمع تشخیص مصلحت نظام رفته است، تاکید کرد: «تجربه گذشته وجود دارد که هنوز به بررسی آن نرسیده‌ایم. مرکز پژوهش‌های مجلس امروز تحقیقات خود را مطرح کرد و تقریباً مخالف FATF  بود و استنتاج آنها این بود که پیوستن به آن مشکلات کشور را حل نمی‌کند. چراکه بیشتر تحریم‌های ایران، تحریم‌های ثانوی است که ایالات متحده به ما تحمیل کرده و با FATF هم حل نمی‌شود.»

محبی نجم‌آبادی در پاسخ به این سوال که چرا جلسه غیرعلنی برگزار شد؟ گفت: «برای اینکه نمایندگان راحت به اظهارنظر بپردازند.»

 
ترجمه‌ درستی از FATF نداریم

علی آذری مجلس

علی آذری، عضو کمیسیون قضایی و حقوقی مجلس با نگاه حقوقی به این جلسه به هم‌میهن گفت: «تعیین تکلیف قراردادهای بین‌المللی و تاثیرگذاری آن در حوزه‌های اقتصاد و معیشت مردم یکی از مباحث مورد دغدغه عمده کثیری از طرفداران و مخالفان پیمان‌های بین‌المللی است. بررسی FATF بر عهده مجمع تشخیص مصلحت نظام است و مجلس به عنوان بازو و کمک‌حال مجمع به این موضوع ورود پیدا کرده. برخی با پیوستن به کنوانسیون‌هایی مانند CFT و پالرمو یا همان مقابله با تروریسم و پولشویی موافق بودند.» 

او با اشاره به اینکه البته اختلاف‌نظرهایی هم وجود دارد، افزود: «برخی معتقد بودند پیوستن به کنوانسیون‌های پالرمو و CFT ما را تحت تعهدات FATF قرار می‌دهد. برخی هم این دو کنوانسیون را مستقل می‌دانستند. یکی دیگر از مباحثی که امروز در کشور ما به لحاظ شرایط اقتصادی بی‌ثبات مطرح می‌شود، تعیین تکلیف روابط بین‌الملل است. با توجه به آنچه که در جلسه مطرح شد، برداشت‌های مختلفی از بند به بند و ترجمه‌های این بحث‌ها وجود داشت و شاهد اظهارنظرات متفاوتی بودیم. بعضی از نمایندگان فعال در حوزه وزارت خارجه معتقد بودند بحث CFT و پالرمو متصل به FATF نیست و برخی دیگر این کنوانسیون‌ها را مربوط به FATF می‌دانستند. این مناقشه و اختلاف حاکی از آن است که ما از ظرفیت‌هایمان درست استفاده نکرده‌ایم. به همین دلیل توصیه من به مجلس و مجمع تشخیص مصلحت نظام این است که از اساتید حقوق بین‌الملل بنام استفاده کنند. چرا باید ترجمه‌های مختلفی از FATF وجود داشته باشد که حتی در سطوح بالای مجلس شاهد این اختلافات باشیم؟»

آذری با اشاره به تحریم‌ها تاکید کرد: «آیا ما با الحاق به این پیمان‌ها می‌توانیم تحریم‌ها را به حداقل برسانیم؟ این سوال محل اختلاف بود و عده‌ای معتقد بودند که الحاق به این پیمان‌ها تاثیری در تحریم‌ها ندارد و عده‌ای می‌گفتند پیوستن به این کنوانسیون‌ها مقدمات کاهش تحریم‌هاست.»

عضو کمیسیون قضایی و حقوقی مجلس افزود: «پیمان‌های کوچکتری مانند شانگهای و بریکس را داشتیم. اگر پیوستن به پالرمو و CFT تحت تسلط بعضی از شفافیت‌ها قرار می‌گیریم در همان پیمان‌ها هم می‌توانیم شفافیت و تسلط را داشته باشیم. هر چند آن شفافیتی مدنظر ما است که به نفع مردم کشور شود. قرار شد مجلس جلسه‌ دیگری هم داشته باشد. اما من بر این باورم که مردم می‌خواهند این مناقشات تمام شود. یکی از دلایل وجود این مناقشات این است که هنوز یک ترجمه درست از FATF نداریم. بنابراین باید از ظرفیت کارشناسان استفاده کنیم.» 

او با اشاره به حوزه انتخابیه خود، بیان کرد: «من در  یک روز با 700 نفر ملاقات داشتم که نگران سفره متعارفی بودند که در معیشت نداشتند. اگر بهبود شرایط وابسته به FATF، پالرمو یا CFT است باید تعیین تکلیف و اگر هم از ضعف داخلی است نیز باید مشخص شود. مردم می‌خواهند وضعیت دلار هم تعیین تکلیف شده و مشخص شود که دلار باید سلطان باشد یا ریال. امروز هم دولت اصرار به تعیین تکلیف در مورد FATF دارد نه الزام به پیوستن.»

آذری تاکید کرد: «بعضی از علما معتقدند که پیوستن به FATF ما را زیر نفوذ کشورهای دیگر قرار می‌دهد و حوزه اقتدار ملی را ضعیف می‌کنند. برخی معتقدند که ما در حوزه ملی، اقتصاد و سیاست خارجی نیز مقتدر می‌شویم. بنابراین نیاز است که سران سه قوه با خط مشی‌ای که رهبر انقلاب تعیین کرده‌اند، تصمیم واحدی بگیرند و وحدت رویه در حکمرانی کشور را ایجاد کنند. بنابراین سران قوا مشخص کنند که ورود به FATF، پالرمو و CFT، کاهش یا تعدیل تحریم‌ها برای کشور مفید است یا خیر. امروز برخی می‌گویند تا کی باید تحریم‌ها را تحمل کنیم؟ باید این موضوع تعیین‌تکلیف شود. شعب ابی‌طالب هم زمانی داشت که تمام شد. این مناقشه برای یک‌بار باید حل شود. اگر برای برجام اقدام می‌کنیم مانند بریکس و شانگهای باشد. تعهدات درجا به نفع کشور مشخص شود.»

 
تحریم‌ها به راحتی برداشته نمی‌شود

عبدالوحید فیاضی مجلس

برخی از نمایندگان نیز این جلسه غیرعلنی را تحلیل داخلی مجلس از FATA قلمداد کردند. عبدالوحید فیاضی، عضو کمیسیون آموزش، تحقیقات و فناوری مجلس از جمله این نمایندگان بود که به هم‌میهن گفت: «نماینده‌ای از دستگاه سیاست خارجی یا نهادهای دیگر در این جلسه حضور نداشت و تنها نمایندگان مجلس و مرکز پژوهش‌های مجلس در این جلسه حاضر شدند. موضوع این بود که پیوستن به FATF می‌تواند بخشی از مشکلات کشور را حل کند یا خیر؟ برخی نظرشان بر این بود که اگر بخواهیم پالرمو را حل کنیم، FATF باز پابرجا می‌ماند و با وجود امتیاز وتویی که کشورهای عضو آن در اختیار دارند، حتی یک کشور هم می‌تواند وتو کند و تحریم‌ها برداشته نخواهد شد.»

او افزود: «آقایان قشقایی، طاهری و نبویان (نمایندگان مجلس) اعلام کردند که ما حاضر هستیم در مورد این موضوع مناظره کنیم. اما بحث‌های صورت گرفته جسته و گریخته بود و به نتیجه نرسید.»

عضو کمیسیون آموزش، تحقیقات و فناوری مجلس با اشاره به اینکه گفته شده الزام رفع تحریم‌ها پیوستن به FATF است، تاکید کرد: «این یک تحلیل است اما احتمال دارد واقعیت چیز دیگری باشد و شاید تحریم‌ها به راحتی برداشته نشود. کنوانسیون‌های متعددی وجود دارد که هر کدام از آنها بند و قید خاص خود را دارد که هر کدام مشکلات خاص خود را دارند. در مجموع تحریم یک بسته و پکیج است که خروجی آن را ما تجربه می‌کنیم.»

او درباره باز شدن حداقل‌های نقل و انتقال بانکی در سطح بین‌الملل با پیوستن به FATF، گفت: «نظر برخی از دوستان و مرکز پژوهش‌ها این بود که از 11 سپتامبر به بعد موضوعات برای مبارزه با پولشویی، جرایم سازمان‌یافته و... مطرح شد و در حال حاضر سازمان یافته شده است. باز کردن یک بند این پیمان بین‌المللی نمی‌تواند مشکلات را حل کند. اگر پالرمو را قبول کنیم در کلان موضوع اثرگذار نیست اما به نتیجه هم نرسیدیم.» فیاضی در پاسخ به این سوال که وقتی از حیطه اختیارات مجلس خارج است دنبال چه نتیجه‌ای بودید؟ تاکید کرد: «برخی از نمایندگان در مجمع تشخیص مصلحت نظام حضور دارند. آقای قالیباف که به عنوان رئیس مجلس عضو مجمع است و آقایان نبویان (نایب‌رئیس دوم کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی)، حسینی (رئیس کمیسیون اقتصادی) و فکر می‌کنم ابراهیم عزیزی شیراز (رئیس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی) نیز در جلسات مجمع حضور دارند.»

احمد بیگدلی مجلس

احمد بیگدلی، عضو کمیسیون اجتماعی مجلس نیز در این باره تاکید کرد: «دولت اجازه‌ای از مقام معظم رهبری برای بررسی مجدد FATF و کنوانسیون‌های مربوطه در مجمع تشخیص مصلحت نظام گرفته است. وقتی FATF در مجلس تصویب شد و توسط شورای نگهبان رد شد، در مجمع مسکوت ماند و بررسی نشد که رد یا تایید شود. اعتقاد دولت و عده‌ای از کارشناسان سیاسی و اقتصادی این است که با تایید FATF در مجمع تشخیص مصلحت بسیاری از مشکلات اقتصادی کشور راحت‌تر حل می‌شود.»

او با اشاره به اینکه ما در حال حاضر تمام محصولات خود را به دنیا ارزان می‌فروشیم و گران می‌خریم، افزود: «چون مسیر مستقیم را نمی‌رویم و بانک‌های کشور ارتباطی با بانک‌های دنیا ندارند. یک دانشجو، تاجر یا سرمایه‌گذار برای انتقال پول معمولی با مشکل روبه‌روست. طبق بررسی کارشناسان در مباحث فروش و خرید کشور 30درصد ضرر اقتصادی می‌کند. وقتی ناچاریم برای دور زدن تحریم‌ها مشکلات را حل کنیم این اتفاقات می‌افتد. دولت معتقد است که اگر این موضوع رفع شود، مشکلات اقتصادی کاهش می‌یابد. البته مقام معظم رهبری هم در جایی فرمودند: «30 تا 40 درصد مشکلات اقتصادی کشور به دلیل تحریم‌هاست و مابقی به دلیل مدیریت است.» اگر مدیریت درست شود تحریم‌ها تاثیرات کمی را ایفا خواهند کرد. اعتقاد دولت این است و ما منتظر تصمیم‌گیری مجمع تشخیص مصلحت نظامیم.»

عضو کمیسیون اجتماعی مجلس در پاسخ به این سوال که چرا گزارش مرکز‌ پژوهش‌های مجلس مخالف این موضوع بود؟ تاکید کرد: «مرکز پژوهش‌ها نظر تحقیقی خود را می‌دهد. امیدوارم دولت و وزیر اقتصاد و... توضیحات خود را بدهند. مجلس هم تنها می‌تواند نظر مشاورتی بدهد، نه نظر قانونگذاری.»

بیگدلی در پاسخ به این سوال که نگاه سیاسی هم در این مخالفت‌ها دخیل است؟ گفت: «حتماً. شک نکنید. متاسفانه نگاه‌های سیاسی بعضی گاهی اوقات بر نگاه‌های فنی می‌چربد. این نگاه باعث می‌شود که بررسی‌ها و ارزیابی‌هایشان براساس دیدگاه سیاسی‌شان انجام شود. به نظر من موضوع FATF باید به صورت فنی بررسی شود نه نگاه سیاسی.»

 
مجلس باید در رأس امور باشد

حاکم ممکان مجلس

حاکم ممکان، عضو کمیسیون اقتصادی مجلس نیز درباره FATF به هم‌میهن گفت: «FATF را مجلس دهم با شرط و شروطی مصوب کرد که با توجه به مخالفت شورای نگهبان و نظر اصراری مجلس به مجمع تشخیص مصلحت نظام رفت و رد شد. از نظر قانونی پرونده این مصوبه بسته شده است. اما رئیس‌جمهور از مقام معظم رهبری بررسی مجدد آن را درخواست کرد و مقام معظم رهبری هم این اجازه را داد که مجمع ورود پیدا کند.»

او با اشاره به اینکه بنابراین این بررسی در اختیارات مجمع تشخیص است، افزود: «مجلس قانوناً نمی‌تواند به آن ورود پیدا کند. به همین دلیل از نظر قانونی یک جلسه غیرعلنی برگزار کردیم و دغدغه نمایندگان در راستای FATF که یک موضوع امنیتی، فنی و حقوقی است، برطرف شود. نمایندگان نمی‌توانند در مقابل تصمیماتی که در کشور اتخاذ می‌شود، بی‌تفاوت باشند. همچنان که امام(ره) فرمودند: «مجلس در رأس امور است.» و ما این را قبول داریم و نمایندگان نیاز دیدند که جلسه‌ای برگزار شود. جلسه‌ دیگری هم برای قناعت وجدان نمایندگان برای رسیدن به مسائل فنی، حقوقی و امنیتی FATF، حتماً تشکیل خواهد شد. شنبه این هفته هم کمیسیون اقتصادی یک جلسه بیش از 4 ساعت با 5 دستگاه داشتیم که برآورد و نتیجه را بررسی کند. در هر حال منتظر تصمیم مجمع تشخیص مصلحت نظام هستیم.»