چـرا گـره FATF باز نمی شود؟

مجلس شورای اسلامی صبح دیروز وارد جلسه غیرعلنی با موضوع تشریح لوایح مربوط به FATF در مجمع تشخیص مصلحت نظام شد. روز گذشته جلسه غیرعلنی مجلس با موضوع FATF برگزار شد. پیوستن به FATF در دهمین دوره مجلس به تصویب رسید اما از سوی شورای نگهبان رد شد و اصرار نمایندگان مجلس دهم این مصوبه را به مجمع تشخیص مصلحت نظام کشاند و در نهایت مجمع نیز این مصوبه را رد کرد. حالا پس از سال‌ها و در ابتدای فعالیت دولت چهاردهم، با درخواست مسعود پزشکیان و دستور رهبری مقرر شده که بار دیگر پیوستن به FATF در دستور کار مجمع تشخیص مصلحت نظام قرار گرفته تا مجدداً بررسی شود. با وجود آنکه مجمع هنوز تصمیمی در این‌باره نگرفته و بررسی‌هایش ادامه دارد، برخی از نمایندگان به مخالفت با آن می‌پردازند.

آنگونکه هم میهن نوشته محمدباقر قالیباف، رئیس مجلس در مقابل این مخالفان به صراحت و روشن اعلام کرد که این موضوع خارج از ید مجلس است اما اظهارنظرهای تند و تاختن به دولت توسط نمایندگان مخالف همچنان ادامه یافت، تا روز گذشته در جلسه‌ای‌ غیرعلنی، مجلس به این موضوع پرداخت و مرکز پژوهش‌های مجلس نیز گزارشی در این خصوص ارائه کرد. البته آنطور که برخی از نمایندگان اعلام کردند این گزارش در راستای نپیوستن به FATF قرائت شده است.

برخی از نمایندگان نیز این جلسه غیرعلنی را تحلیل داخلی مجلس از FATA قلمداد کردند. عبدالوحید فیاضی، عضو کمیسیون آموزش، تحقیقات و فناوری مجلس از جمله این نمایندگان بود که به هم‌میهن گفت: «نماینده‌ای از دستگاه سیاست خارجی یا نهادهای دیگر در این جلسه حضور نداشت و تنها نمایندگان مجلس و مرکز پژوهش‌های مجلس در این جلسه حاضر شدند. موضوع این بود که پیوستن به FATF می‌تواند بخشی از مشکلات کشور را حل کند یا خیر؟ برخی نظرشان بر این بود که اگر بخواهیم پالرمو را حل کنیم، FATF باز پابرجا می‌ماند و با وجود امتیاز وتویی که کشورهای عضو آن در اختیار دارند، حتی یک کشور هم می‌تواند وتو کند و تحریم‌ها برداشته نخواهد شد.»

سیگنال‌های مثبت مجمع درباره FATF

به گزارش ایسنا، این ۲ موضوع از روز هفتم بهمن ماه در مجمع آغاز شده و گفته می‌شود در هفته جاری تعیین تکلیف خواهد شد؛ در حال حاضر با پیشنهاد رئیس‌جمهوری به رهبر انقلاب و توصیه ایشان به مجمع تشخیص مصلحت نظام، بررسی مجدد FATF در دستور کار مجمع است.

اکنون مجمع تشخیص مصلحت نظام در بررسی لوایح سی‌اف‌تی و پالرمو در آستانه تصمیمی بزرگ قرار گرفته است. برداشتن این ۲ مانع که زمینه خروج ایران از لیست سیاه FATF را فراهم می‌کند و به خودتحریمی پایان می‌دهد. به باور بسیاری از کارشناسان، پیوستن به FATF که در حال حاضر فقط ایران، کره‌شمالی و میانمار، خارج از این سیستم قرار دارند می‌تواند مبادلات تجاری ایران با سایر کشورها را بهبود ببخشد.

گذشته از نگاه افراطی و بعضا سنگ‌اندازی برخی افراد در خصوص بررسی منطقی عضویت ایران در FATF بسیاری از فعالان اقتصادی، تولیدکنندگان، بازرگانان و صادرکنندگان که مشکلات و مصائب عدم عضویت در FATF را با گوشت و پوست خود لمس کرده‌اند، معتقدند که حل مناقشه سی‌اف‌تی و پالرمو و خروج ایران از لیست سیاه FATF می‌تواند در حوزه‌های مختلف تحول ایجاد کند.

این‌که فضای کلی مجمع چه دیدگاهی در این زمینه دارد هنوز کاملا مشخص نیست؛ اما سه واکنش نسبتا مثبت این برداشت را ایجاد کرده که آرای مجمع به نفع تصویب این لوایح سنگینی می‌کند. شورای نگهبان در مقاطع قبلی هیچ ایرادی نسبت به پالرمو نداشت و با توجه به ایرادات هیات عالی مجمع تشخیص مصلحت نظام موضوع به صحن مجمع تشخیص ارجاع شد. درباره اما CFT هم شورای نگهبان و هیات عالی مجمع ایراد داشتند.

وحدت شهبازی، عضو اتحادیه صادرکنندگان فرآورده‌های نفت، گاز و پتروشیمی در این خصوص می‌گوید که سیاست ما ایجاد بازارهای جدید صادراتی است که ارتباطات خوبی در حوزه بین‌الملل برقرار شده و قصد داریم از این ارتباطات در حوزه روغن موتور استفاده کنیم. اگر مساله اف‌ای‌تی‌اف حل شود به شدت بازار متحول می‌شود و این فقط مربوط به روغن موتور نیست و در تمام حوزه‌ها این تحول اتفاق می‌افتد.

اهمیت FATF چیست؟
اف‌ای‌تی‌اف مجموعه‌ای از قوانین و مقررات است که بسیاری از آن‌ها در کشور در حال اجراست و بحث آن این روزها صرفاً درباره دو لایحه پالرما و سی‌اف‌تی است.
کنوانسیون مبارزه با جرائم سازمان یافته فراملی موسوم به پالرمو از ۱۸۰ کشور متعهد می‌خواهد تا درخصوص جلوگیری از قاچاق انسان و جلوگیری از ساخت و قاچاق سلاح گرم و اجزای آن تلاش کنند. کنوانسیون مبارزه با تامین مالی تروریسم موسوم به سی اف تی(CFT) نیز یک کنوانسیون بین‌المللی است که به منظور مقابله با تأمین مالی تروریسم توسط سازمان ملل متحد تصویب شده است. تصویب این لایحه از جمله شرایط حذف دائم ایران از لیست سیاه FATF یا گروه ویژه اقدام مالی علیه پول‌شویی است.

از نگاه مخالفان، خروج ایران از لیست سیاه FATF تحقق این موضوع برای ایران که در تحریم قرار دارد و نفت خود را از مجاری غیررسمی می‌فروشد می‌تواند باعث ایجاد دردسر شود. اما موافقان چنین نظریه‌ای را رد می‌کنند؛ از جمله علی قنبری، اقتصاددان که در این زمینه به ایسنا گفت: مخالفان FATF کاسبان انزوای ایران هستند. این شائبه نیز که برخی افراد مطرح می‌کنند پیوستن به FATF باعث می‌شود دیگر نتوانیم نفت بفروشیم توجیه نادرستی است؛ زیرا همه دنیا می‌دانند خریداران نفت ما چه کسانی هستند.

برعکس، نپیوستن به FATF و فروش نفت از مجاری غیررسمی باعث می‌شود حدود ۳۰ درصد پول حاصل از صادرات به جیب واسطه‌ها برود.
هادی خانی، دبیر شورای‌عالی پیشگیری و مقابله با جرایم پولشویی و تأمین مالی تروریسم نیز در این زمینه تصریح کرد که عدم مدیریت فرصت‌ها و تهدیدهای توصیه‌های FATF در کشور و مشمول زمان کردن تصمیم‌گیری‌های کلیدی درخصوص استانداردهای بین‌المللی، عملاً این فضا را در اختیار کشورهای دشمن ما قرار می‌دهد که رفتارهای خصمانه علیه منافع ملی ما را به‌راحتی توجیه و سایر کشورها را در همراهی با خود قانع و شبکه‌سازی‌های منطقه‌ای و بین‌المللی علیه ایران را تشدید کنند.