همزمان با مخالفت اردن با پیشنهاد رییس‌جمهور امریکا ملك عبدالله از ايده جهان عرب رونمايي كرد
طرح ناقص‌الخلقه ترامپ
روزنو :گفتني است كرانه باختري مستقيما در مرز اردن قرار دارد و اقدام اسراييل براي تصرف زمين‌‌هاي بيشتر فلسطيني مي‌تواند منجر به خشونت و ناآرامي‌‌هايي شود كه ممكن است به اردن نيز سرايت كند.
حديث روشني
ديدار دونالد ترامپ، رييس‌جمهور امريكا با عبدالله دوم پادشاه اردن در شرايطي در كاخ سفيد انجام شد كه آينده آتش‌‌بس در غزه و همچنين سرنوشت اين باريكه همچنان در هاله‌اي از ابهام قرار دارد، بالاخص آنكه بنيامين نتانياهو، نخست‌وزير اسراييل مذاكرات مرحله دوم آتش‌‌بس را به تعويق انداخته است. ازسويي ترامپ نيز تصور مي‌كند كه بايد غزه را تصرف كرده و فلسطينيها را به كشورهاي نزديك، ازجمله اردن، منتقل كند. از همين رو او مدعي شده كه در صورت عدم پذيرش اين ديدگاه توسط پادشاه اردن، حمايت مالي امريكا از امان را قطع خواهد كرد. اين درحالي است كه اين پادشاهي همزمان در ديدار با همتاي امريكايي خود تاكيد كرد: بايد بررسي كنيم كه چگونه اين كار را به گونه‌اي اجرايي كنيم كه به نفع همه باشد. عبدالله دوم همچنين با ارايه پيشنهادي مدعي شد: كاري كه ما مي‌توانيم فورا انجام دهيم پذيرش 2 هزار كودك بيمار از غزه است و البته همزمان منتظر خواهيم ماند تا مصر برنامه خود را ارايه دهد. ايمن الصفدي، وزير خارجه اردن نيز پس از ديدار پادشاه با همتاي امريكايي‌اش مدعي شد: برنامه‌اي عربي-مصري براي بازسازي غزه بدون آواره كردن مردم تعريف شده؛ برنامه‌اي كه دونالد ترامپ نيز بدان نگاهي مثبت دارد. با اين همه رسانه‌هاي غربي و منطقه‌اي يك‌صدا تاكيد كردندكه رايزني‌هاي پادشاهي اردن و ترامپ در باب غزه بي‌نتيجه مانده و ملك عبدالله صراحتا با خواست رييس‌جمهوري امريكا مخالفت كرده است.
«نه» به پيشنهاد ترامپ
همزمان با ديدار مهم ميان رهبران امان و واشنگتن در كاخ سفيد و افزايش گمانه‌زني‌ها در باب سرنوشت آوارگان فلسطيني، نشريه واشنگتن پست با انتشار يادداشتي نوشته هر دو كشور اردن و مصر قاطعانه ايده اخير ترامپ مبني بر پذيرش فلسطينيان را رد كردند و به نظر مي‌رسد اين پيشنهاد به طور مشخص ملك عبدالله را در موقعيتي دشوارتر قرار داده است. در اين رابطه پل سالم، عضو موسسه خاورميانه مستقر در واشنگتن مي‌گويد: اردن به اين دليل نمي‌تواند با اين موضوع موافقت كند، چراكه اين مساله موجوديت دولتش را تهديد مي‌كند.
گفتني است كرانه باختري مستقيما در مرز اردن قرار دارد و اقدام اسراييل براي تصرف زمين‌‌هاي بيشتر فلسطيني مي‌تواند منجر به خشونت و ناآرامي‌‌هايي شود كه ممكن است به اردن نيز سرايت كند.
به گزارش واشنگتن پست، اردن هم‌اكنون ميزبان حدود 70 هزار پناهنده است كه بيشتر آنها سوري‌هايي هستند كه بعد از جنگ داخلي كشورشان فرار كرده‌اند. اين موضوع به چالش‌هاي انساني و اقتصادي اين كشور افزوده و بر فشارهاي اجتماعي موجود در جامعه اردن تاثيرات عميقي گذاشته است، چراكه پذيرش اين تعداد پناهنده، نياز به منابع و خدمات عمومي را افزايش داده و مي‌تواند بر ثبات داخلي اردن تاثيرگذار باشد. از طرفي امان برخلاف برخي از همسايگان خاورميانه‌اي خود كه در ثروت نفت غرق شده‌اند، به شدت به كمك‌هاي امريكايي وابسته است. به باور گروهي از ناظران حال اين پادشاهي در اين شرايط تلاش مي‌كند تا روابط مثبتي با دولت جديد ايالات‌متحده برقرار كند.
گفتني است پيش‌تر اردن به نيروهاي امريكايي اجازه دسترسي به پايگاه‌هاي نظامي خود را داده و به مدت چندين دهه ميليون‌ها دلار از سازمان سيا براي حمايت از خدمات اطلاعاتي خود دريافت كرده است. بروس ريدل، تحليلگر سابق ارشد خاورميانه در سازمان سيا، در اين باره مدعي شد كه پادشاه اردن احتمالا از روابط قوي خود با پنتاگون، سيا و كنگره استفاده خواهد كرد تا به دونالد ترامپ توصيه كند تصاحب نوار غزه و خروج اجباري فلسطينيها ايده بدي است. گفتني است اردن حاميان زيادي در كنگره دارد، ازجمله بسياري از اعضاي جمهوري‌خواه، به گونه‌اي كه ملك عبدالله پيش از ديدار با همتاي امريكايي خود در روز يكشنبه با پيت هگست، وزير دفاع، ديدار كرد. با اين حال اما اگر ترامپ درنهايت تصميم بگيرد كه به دليل عدم همكاري اردن با برنامه‌اش براي غزه، بودجه اين كشور را كاهش دهد، اين پادشاهي ممكن است نياز به حاميان جديدي داشته باشد. به گزارش واشنگتن‌پست در اين صورت، عبدالله ممكن است حاميان جديد خود را از ميان دول ثروتمند خليج‌فارس مانند عربستان و امارات متحده عربي بيابد، چراكه اين كشورها نيز با پيشنهاد اخير رييس‌جمهور امريكا براي تصاحب غزه و كوچاندن فلسطينيها از سرزمين‌شان مخالفت كرده‌اند.
اهرم‌هاي ملك عبدالله!
پل سالم اما در ادامه گفت‌وگوي خود با اين نشريه بر اين باور است كه اكنون نيز بزرگ‌ترين هدف ترامپ در خاورميانه همچنان دستيابي به يك توافق بزرگ يا همان پروژه عادي‌سازي 2 است؛ پروژه‌اي كه در قابش عادي‌سازي روابط اسراييل با عربستان تعريف شده اما طرح غزه مي‌تواند اجرايش را غيرمحتمل كند.
سعودي‌ها پيش‌تر از اين صراحتا اعلام كرده بودند كه هرگونه گامي در مسير عادي‌سازي رابطه با اسراييل به تشكيل كشور فلسطيني منوط است، به همين دليل ملك عبدالله ممكن است اهرم‌هاي بيشتري براي فشار به ترامپ دراختيار داشته باشد.
به باور تحليلگران، او مي‌تواند رييس‌جمهور امريكا را متقاعد كند تا روي هدفي بزرگ‌تر متمركز شود و همزمان رييس‌جمهوري را در باب ضرورت نقش‌آفريني امان متقاعد كند. اين استراتژي مي‌تواند به عبدالله كمك كند تا همزمان از حمايت‌هاي مالي و سياسي ايالات‌متحده برخوردار شود و در عين حال بر اهميت نقش اردن در ثبات منطقه تاكيد كند.
در اين ميان شوراي آتلانتيك با انتشار يادداشتي مدعي است، دلايل مختلفي وجود دارد كه اردن و مردمان اين سرزمين با پيشنهاد ترامپ مخالفت كنند. يكي از نگراني‌هاي گروه‌هاي مختلف اين است كه چنين انتقالي اساسا به معناي پايان (ادعايي) آرمان فلسطين است. اما دلايل ديگري نيز وجود دارد. به گفته مروان معشر، وزير خارجه سابق اردن، مخالفت اردن با پذيرش مردم غزه «يك مساله اقتصادي يا امنيتي» نيست، بلكه «يك مساله هويتي» است. نگراني مشابهي توسط شيخ طراد الفايز، رهبر يكي از قبايل اردن تكرار شد. به باور او، پيشنهاد ترامپ، اردن را به سمت تبديل شدن به يك كشور فلسطيني سوق دهد. بنابراين، 7فوريه، اردني‌ها -ازجمله رهبران قبايل و گروه‌هاي سياسي طرفدار سلطنت- در امان عليه مواضع ترامپ به خيابان آمده و شعار دادند. در همين حال، اردني‌هاي فلسطيني‌تبار (كه اكثريت جمعيت اردن را تشكيل مي‌دهند) از تبديل پادشاهي به سرزمين فلسطيني خسته شده‌اند، زيرا مي‌ترسند كه اين امر منجر به سلب «حق بازگشت» فلسطينيها به مناطقي شود كه در سال‌هاي 1948 و 1967 از آن خارج شده‌اند. همزمان پارلمان اردن هفته گذشته لايحه‌اي را در باب ممنوعيت اسكان مجدد فلسطينيان در اين كشور ارايه كرد.
طبق متن پيش‌نويس، اردن با هرگونه طرحي براي جابه‌جايي فلسطينيها به اين كشور به عنوان سرزمين جايگزين مخالفت كرده و تاكيد دارد كه اردن براي اردني‌ها است و فلسطين براي فلسطينيها.ملك عبدالله در طول سفر خود احتمالا به ترامپ هشدار داده كه ايده اسكان مجدد فلسطينيها خاورميانه را بي‌ثبات مي‌كند، صلح اردن با اسراييل را به خطر مي‌اندازد و حتي ثبات پادشاهي را تهديد مي‌كند.
اسراييل كه طولاني‌ترين مرز را با پادشاهي هاشمي دارد نيز بايد نگران باشد، چراكه طرح ترامپ مي‌تواند اردن را بي‌ثبات كند. از اكتبر 2023، امان شاهد افزايش اعتراضات عليه جنگ اسراييل در غزه و حمايت از حماس بوده است. چنين حمايتي عمدتا توسط اردني‌هاي فلسطيني‌تبار و جبهه اقدام اسلامي (شاخه سياسي اخوان‌المسلمين) ابراز شده است. هجوم فلسطيني‌هاي همدرد با حماس مي‌تواند به تشديد تنش‌ها دامن بزند، به‌ويژه در بحبوحه اعتراض‌هايي كه براي لغو معاهده صلح اسراييل و اردن در سال 1994 انجام مي‌شود.
