نمی‌توان بدون مذاکره به بورس خوش‌بین بود

بورس مدتی دائم در حال صعود بود و حتی در آستانه ورود به کانال 3 میلیونی هم قرار گرفت. اما سه‌شنبه 23 بهمن بورس خونین شد و 93 درصد نمادها در محدوده منفی معامله شدند. سازمان بورس هم روز چهارشنبه را پیرو تعطیلی عمومی کشور به بهانه برودت هوا، تعطیل اعلام کرد. اما به اعتقاد برخی این تعطیلی برای جلوگیری از ریزش بیشتر بورس انجام شده است.

برای بررسی وضعیت بورس و آینده این بازار بدون افق مذاکره، «توسعه ایرانی» گفت‌وگویی با یکی از کارشناسان بازار سرمایه داشته است که مشروح آن را می‌خوانید.

سیاست‌های مثبت دولت ادامه‌دار نبود

یک کارشناس بازار سرمایه با اشاره به اینکه روز سه‌شنبه 93 درصد نمادها منفی بودند، درباره این ریزش بورس عنوان کرد: یک سلسله اتفاقات و یک سلسله گرفتاری‌ها برای بازار سرمایه وجود دارد.

هومن عمیدی درباره اولین مشکل بازار سرمایه، یادآور شد: با آمدن تیم فعلی، آقای صیدی در سازمان بورس و آقای همتی در وزارت اقتصاد، تلاش‌ها و وعده‌ها به این ترتیب بود که بازار سرمایه جزو اولویت‌ها بشود و سرفصل تیتر صحبت‌های همتی هم این بود که از بازار سرمایه حمایت شود. در نتیجه این اظهارات، خوشبینی‌هایی در بازار سرمایه بابت اقداماتی که آقای همتی شروع کرد، ایجاد شد ولی متاسفانه این اقدامات ادامه‌دار نبود و چند موضوع باعث شد که بازار سرمایه کم‌کم اعتمادش را از دست بدهد.

او درباره ادامه‌دار نبودن سیاست‌های دولت گفت: اولین نکته اینست که وقتی دلار مبادله‌ای رشد می‌یابد تا فاصله‌اش با دلار آزاد کم بشود، نباید دلار آزاد را رها کنیم زیرا هدف اینست که این فاصله کم شود اما دلار آزاد رها شد و به بالای ۹۰ هزار تومان رفت. این درحالی است که دلار مبادلاتی هنوز ۶۷ هزار تومان باقی مانده است.

این تحلیلگر ادامه داد: اگر به گفته دولت فاصله ۱۵ تا ۲۰ درصدی را منطقی بدانیم، که به نظر کارشناسان ۱۰ تا ۱۵ درصد است، عملا نرخ دلار آزاد باید ۷۲ هزار تومان باشد اما دلار اکنون بالای ۸۸ هزار تومان است و فاصله نرخ آزاد و مبادله‌ای به صورتی است که دیگر این قاعده رعایت نمی‌شود و این به معنای ایجاد مجدد همان رانتی است که قبلا وجود داشت یعنی بین نرخ دلار آزاد و مبادله‌ای 30 درصد فاصله است که اصلا منطقی نیست. او با اشاره به اینکه دقیقا روزی که در بازار آزاد قیمت دلار رشد می‌کرد، دلار مبادلاتی و نرخ حواله کاهش یافت، تصریح کرد که این اولین نکته‌ای است که بازار به آن اعتراض دارد.

    تحلیلگر بازار سرمایه: اکنون می‌بینیم که وزیر اقتصاد یکسری برنامه‌ها دارد ولی بانک مرکزی برنامه دیگری دارد و نرخ بهره همینطور بالاست و تورم مداوم افسارگسیخته رشد می‌کند. در این وضعیت دلار و سکه ته‌مانده سرمایه‌های خانگی مردم را هم می‌بلعند و می‌ماند دولتی که در ناترازی‌ها باقی مانده است

شوک دنبال نشدن مذاکرات به بازار سرمایه و   ارز

عمیدی درباره مشکل دیگر بازار سرمایه، اظهار کرد: یکسری خوش‌بینی‌ها به انجام مذاکرات بود و شعار آقای پزشکیان هم برای انتخابات ریاست‌جمهوری همین بود و به نظر من، مطالبات ۶۰ تا ۷۰ درصد کسانی که به ایشان رای دادند، توافقات در دنیا و رفع تحریم‌ها بود.

او افزود: تیم آقای پزشکیان متاسفانه تا الان نتوانسته است که به شعارهای اعلامی عمل کند به صورتی که در آخرین دقایق صحبت از مذاکره و ارسال نماینده بود که ناگهان تغییراتی در سیاست‌های کلی نظام ایجاد و موضوع مذاکره کان‌لم‌یکن شد.

این کارشناس تاکید کرد: این دنبال نشدن مذاکرات هم به بازار سرمایه و هم به بازار ارز شوک وارد کرد که آثار آن را هم دیدیم.

تورم بدون گرانی بنزین هم افزایش یافت

عمیدی گرفتاری سوم بازار سرمایه را ناترازی‌ها دانست و بیان کرد: حل این ناترازی‌ها با بی‌تدبیری پیش می‌رود. برای مثال دولت همه کار کرده است جز اینکه دست به قیمت بنزین بزند.

او ادامه داد: دولت بدون اینکه قیمت بنزین را افزایش دهد، همه‌ کالاها و خدمات را مشمول تورم و دلار ۹۰ هزار تومانی کرد. دولت ترسید که بنزین را گران کند که مبادا تورم ایجاد شود اما اکنون هم بنزین ارزان ماند و هم تورم ایجاد شد. اگر بنزین را گران می‌کردیم آثارش همین می‌شد که الان اتفاق افتاده است ولی حداقل ناترازی نداشتیم و درآمدهای دولت افزایش می‌یافت اما متاسفانه اکنون هم تورم را داریم و هم دلار ۹۰ هزار تومانی را و هم بنزین ارزان باقی مانده است! زمانی هست که بنزین گران نمی‌شود که دولت بتواند تورم را کنترل کند اما اکنون تورم افزایش یافته و بنزین هم ارزان مانده است. اکنون اگر بنزین بخواهد گران شود، یک دور دیگر بر تورم و قیمت ارز تاثیر می‌گذارد و واقعا فشار زیادی به مردم وارد می‌شود.

این تحلیلگر بازارهای مالی عنوان کرد: این ناترازی‌ها آمار تولید و مصرف شرکت‌ها را مشخصا پایین آورده است زیرا مجموعه‌هایی که انرژی مصرف می‌کردند در تعطیلی هستند، این آمار تولید را کاهش می‌دهد. متاسفانه ناترازی‌ها به بخش خانگی هم رسیده و قطعی برق را شاهد هستیم و این خاموشی‌ها برای صنایع به شکل بدتر اتفاق افتاده است.

فقط بورس نیست، کل مملکت تعطیل است!

عمیدی با طرح اینکه تولیدکننده با قطعی گاز و برق و بالا بودن هزینه‌ها، شب عید باید چه کار کند؟، اظهار کرد: راهکار آقایان هم فقط تعطیلی است. این تعطیلی‌ها هم مزید بر علت شده است و بسیاری در این تعطیلی‌ها فلج می‌شوند به صورتی که تعهدات مالی خود را نمی‌توانند انجام دهند زیرا بانک و بورس کار نمی‌کنند و قیمت‌ها نامشخص است.

او در پاسخ به اینکه «این تعطیلی بورس مربوط به تعطیلات عمومی است یا برای جلوگیری از ریزش آن تعطیل شده است؟»، تصریح کرد: اکنون فقط بورس تعطیل نیست و کل کشور تعطیل است. زمانیکه همه‌جا باز است اما بورس تعطیل می‌شود، می‌توانیم این نتیجه‌گیری را بکنیم. اما من میخواهم این سوال را تعمیم دهم و فقط بحث بورس نیست و امروز انگار برای کنترل همه‌ امور به تعطیلی روی آورده‌ایم.

این کارشناس اقتصادی افزود: سابقا حساب شده است که این تعطیلات هرروز چقدر برای مملکت هزینه دارد. باید دید این هزینه نسبت به آن صرفه‌جویی که میگویند اتفاق میافتد توجیه دارد یا خیر؟ ولی به نظرم می‌آید برعکس است و این تعطیلی‌ها نه تنها به نفع اقتصاد و کشور نیست بلکه کمک هم نمی‌کند.

عمیدی با اشاره به اینکه کسانی که تعهد مالی داشتند همه گرفتار شدند، تصریح کرد: سیاست‌گذاری‌ها مشکل دارد و به همین خاطر برنامه‌پذیری کارها زیر سوال رفته و از دستور کار خارج شده است. اینکه افراد ندانند فردا بانک‌ها باز هستند یا نه، برنامه‌هایشان را مختل می‌کند.

ابزار مالی کار دست بازارهای

 بدون عمق می‌دهد

او همچنین عنوان کرد: ما بدون اینکه به بازارهای مالی خود عمق ببخشیم، ابزار مالی آورده‌ایم.

این تحلیلگر بورس توضیح داد: کسی اصلا مخالف توسعه بازار و ابزارهای بازار نیست ولی اینها برای بازارهای عمیق و کارآ تعریف می‌شود. در بازار کارآ می‌توانیم به قیمت آپشن‌ها با فرمول‌های مهندسی مالی برسیم اما در بازار غیرکارآ، بازارهایی که عمق ندارند، بازارهایی که نقدشوندگی ندارند، بازارهایی که اصطلاحا منفعت سهامداران خرد و عمده یکجا و در یک خط و موازی هم دیده نمی‌شود، این آپشن‌ها کار دست بازار می‌دهند.

به گفته عمیدی، بارها نمونه این گرفتاری‌ها دیده شده است و عده‌ای به دلیل این ابزارها جریمه می‌شوند اما اکنون کسانی که در بورس کالا مشمول جریمه شده‌اند، جریمه بیشتری باید پرداخت کنند زیرا تعطیلی ناخواسته‌ای رخ داده است.

او تاکید کرد: این تعطیلی‌ها همه هزینه است و تبعات دارد و باید دید این تبعات در مقابل آن صرفه‌جویی‌ها به صلاح است یا نه؟ به شخصه اعتقاد دارم که بازارها نیاید تعطیل شوند و اگر این تعطیلی هدف خاصی مانند کنترل قیمت طلا و دلار داشته یا برای به عقب انداختن تعهدات مالی بوده، در انتهای سال برای تولید آزاردهنده است. تولیدکنندگان همین الان با گرفتاری‌های ناشی از تعطیلات واحد‌های شخصی و کاری خود به دلیل قطعی برق و گاز و انرژی روبه‌رو هستند، این تعطیلی‌ها را هم اضافه کنیم هزینه‌ها برای تولیدکننده بیشتر می‌شود.

چالش واگذاری ایران‌خودرو

این کارشناس بازار سرمایه درباره عوامل دیگر تاثیرگذار بر بازار سرمایه، گفت: از بحث مهم ایران‌خودرو و اتفاقاتی که در مجمع این خودروساز افتاد و داستان‌هایی هم که شورای رقابت ایجاد کرد، نگذریم. افرادی زیر حکم شورای رقابت را امضا کردند که ادعای تمایل به خصوصی‌سازی واقعی داشتند اما به هرحال رویکردشان متفاوت بود. عمیدی عنوان کرد: واحد حقوقی سازمان بورس اعلام کرد که مجمع ایران‌خودرو بدون هیچ مشکلی برگزار شده و مصوباتش مورد تایید سازمان بورس است، اما این چالش‌ها اکنون وجود دارد. پیش‌بینی می‌شد که ایران‌خودرو یک خرید سنگین بدون عرضه را در روز بازگشایی داشته باشد اما با این اخبار متاسفانه این امید هم به یاس تبدیل شد.

سیاست‌گذاری واحدی برای اقتصاد 

وجود ندارد

این تحلیلگر در ادامه، تصریح کرد که از هر حیث که نگاه کنیم، شرایط واقعا خوب نیست و حال و روز بورس ما منبعث و نشات گرفته از همین وضعیت فعلی جامعه و اقتصاد است.

عمیدی اضافه کرد: متاسفانه این اتفاقات افتاده است و قیمت‌ها بسیار پایین است و ارزش‌گذاری دلاری بازار سرمایه در پایین‌ترین حد خود قرار دارد. اگر مسئولین علاقه‌مندند پول مردم به سمت طلا، دلار و این موارد برود، هرروز بازار سرمایه را ضعیف کنند اما هرروز کنترل آنها از طرف دیگر سخت‌تر می‌شود. اما اگر به سمت تقویب بازار بروند، ممکن است پول‌ها اعتماد کنند و به بازار بیایند و آن طرف مشکلات کمتر شود.

     اکنون فقط بورس تعطیل نیست و کل کشور تعطیل است. اگر این تعطیلی هدف خاصی مانند کنترل قیمت طلا و دلار داشته یا برای به عقب انداختن تعهدات مالی بوده، در انتهای سال برای تولید آزاردهنده است. تولیدکنندگان همین الان با گرفتاری‌های ناشی از تعطیلات واحد‌های شخصی و کاری خود به خاطر قطعی برق و گاز و انرژی روبه‌رو هستند، این تعطیلی‌ها را هم اضافه کنیم هزینه‌ها برای تولیدکننده بیشتر می‌شود

به اعتقاد او، مسئولین هنوز انتخاب نکردند که چه باید بکنند. این ناهماهنگی‌ها نشان می‌دهد که مجلس و دولت با هم هماهنگ نیستند و سیاستگذاری واحد اقتصادی برای کشور وجود ندارد.

این کارشناس اقتصادی اذعان کرد: اکنون می‌بینیم که وزیر اقتصاد یکسری برنامه‌ها دارد ولی بانک مرکزی برنامه دیگری دارد و نرخ بهره همینطور بالاست و تورم مداوم افسارگسیخته رشد می‌کند. در این وضعیت دلار و سکه ته‌مانده سرمایه‌های خانگی مردم را هم می‌بلعند و می‌ماند دولتی که در ناترازی‌ها باقی مانده است. عمیدی تاکید کرد: برای خروج از این همه معادله دولت باید چه اقدامات مثبتی انجام دهد که ناترازی‌ها درست شود، تورم کنترل‌پذیر شود، سرمایه‌های اقتصادی در تولید بیایند و بهره پایین بیاید؟ خیلی کار هست که باید انجام شود اما متاسفانه ناهماهنگی می‌بینیم. آقای پزشکیان دائم بر وفاق تاکید دارد اما عده‌ای در کنارش هستند که وفاق را به نفاق تبدیل کرده‌اند و برعکس رفتار می‌کنند و در جهت سیاست‌های دولت نیستند.

صد گره دیگر در کار افتاده است

او بیان کرد: افق روشنی برای مذاکره و روزنه‌ای به سمت اینکه راه را برای تامین مالی ارزان در دنیا باز کنیم، وجود ندارد. FATF و پالرمو کماکان در مجمع تشخیص معطل است و به این ترتیب احتمالی هم برای توافق نیست.

به گفته این تحلیلگر بازار سرمایه، ناترازی‌ها، مقابله و مقاومت در برابر خصوصی‌سازی‌ها، رانت بین دلار مبادلاتی و آزاد، خروج سرمایه‌ها از بازارهای مولد تولیدی به سمت بازارهای سفته‌بازانه و ده‌ها دلیل دیگر بورس را به وضعیت امروزی انداخته است و نمی‌توان انتظار نتیجه مثبت داشت. عمیدی درباره آینده بورس بدون افق روشن تعاملات جهانی، گفت: از یک جایی باید حل مشکل را شروع می‌کردند که نکردند و گره بر گره افزودند؛ به جای اینکه یک گره باز کنند صد گره دیگر در کار افتاده است.

به هیچ‌چیز نمی‌توان خوشبین بود

عمیدی ادامه داد: امیدوارم وضعیت از این شرایط بد خارج شود. نمی‌خواهم بدبینانه صحبت کنم ولی نمی‌توان به چیزی هم خوشبین بود زیرا مولفه‌های اقتصادی همه فضای بدی را برای سرمایه‎‌گذاری نشان می‌دهند؛ تشکیل سرمایه اتفاق نمی‌افتد، سرمایه‌ها در قسمت‌های مولد نمی‌آیند و بخش‌‌های دلالی در حال رشد است.

او درباره رشد دلالی اظهار کرد: اکنون صندوق‌های طلا نقدینگی جذب می‌کنند.  سرمایه مولد جامعه به شدت در بخش سفته‌بازانه و غیرمولد رفته است. اعلام شده است که حدود 70 میلیارد ارزش دلار، طلا، ارز و سکه خانگی است؛ این عدد وحشتناکی است. جامعه‌ای که به این اعتقاد داشته باشد که ارزش پولش از دست می‌رود، چنین پدیده‌هایی هم رخ می‌دهد. در این حین ممکن است اگر قیمت طلا و دلار پایین بیاید خیلی‌ها هم متضرر شوند اما این ترس باعث شده که افراد نقدینگی خود را به جای مولدسازی، به این بازارها هدایت کنند.

    هومن عمیدی در گفت‌وگو با «توسعه ایرانی»: افق روشنی برای مذاکره و روزنه‌ای به سمت اینکه راه را برای تامین مالی ارزان در دنیا باز کنیم، وجود ندارد. FATF و پالرمو کماکان در مجمع تشخیص معطل است و به این ترتیب احتمالی هم برای توافق نیست با همه این موارد نمی‌توان انتظار نتیجه مثبت برای بورس و اقتصاد داشت. از یک جایی باید شروع می‌کردند که نکردند و گره بر گره افزودند؛ به جای اینکه یک گره باز کنند صد گره دیگر در کار افتاده است

این کارشناس بورس تصریح کرد: باید این اعتماد را به مردم بدهیم و مقداری تولید را تقویب کنیم، بعد هم بازارهای مالی خود را تحویل بگیریم، قوانین مشکل‌دار خود را درست کنیم و کاری کنیم که پول‌ها به سمت تولید حرکت کنند.

عمیدی درنهایت خاطرنشان کرد که همه اینها شعار است و در عمل تمام اقدامات با شعارها مغایرت دارد و نتیجه هم همین اتفاقاتی است که افتاده.