فاز دوم عملیات روانی ترامپ علیه ایران با آژانس

با نزدیک شدن به سال دهم اجرای برجام و احتمال منقضی شدن تحریم‌های شورای امنیت علیه ایران، ایالات متحده تلاش‌های خود را برای حفظ این تحریم‌ها و اعمال فشار بر تهران افزایش داده است. در همین راستا، دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور پیشین آمریکا، یادداشت اجرایی جدیدی امضا کرده که وظایف جدیدی را برای نماینده دائم این کشور در سازمان ملل مشخص می‌کند. این سند نشان‌دهنده عزم واشنگتن برای تشویق و وادار کردن متحدان اروپایی خود به سمت فعال‌سازی مکانیسم ماشه و بازگرداندن تحریم‌های بین‌المللی علیه ایران است. یکی از بندهای کلیدی این یادداشت، الزام نماینده آمریکا در سازمان ملل به همکاری نزدیک با متحدان کلیدی برای تکمیل روند بازگرداندن تحریم‌ها و محدودیت‌های بین‌المللی علیه ایران است.

هدف اصلی این دستور، اعمال فشار دیپلماتیک بر کشورهای اروپایی برای همسویی با سیاست‌های واشنگتن در قبال تهران و زمینه‌سازی برای فعال‌سازی مکانیسم ماشه است. در عین حال، این یادداشت اجرایی بار دیگر ایران را به نقض پیمان منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای (NPT) متهم کرده و از نماینده آمریکا در سازمان ملل خواسته است که در این نهاد بین‌المللی، تهران را به پاسخگویی وادارد. این در حالی است که ایران بارها تأکید کرده است که برنامه هسته‌ای آن صلح‌آمیز است و تحت نظارت آژانس بین‌المللی انرژی اتمی قرار دارد.

مکانیسم ماشه از آبان ماه کلید خورد
شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی (IAEA) آبان ماه سال جاری قطعنامه‌ای علیه ایران به تصویب رسانده است که در آن تهران به دلیل توسعه برنامه هسته‌ای خود و آنچه «عدم همکاری کافی با آژانس» عنوان شده، محکوم شده است. این قطعنامه در حالی صادر شده که روابط میان ایران و آژانس در سال‌های اخیر به شدت تحت تأثیر فشارهای سیاسی کشورهای غربی، به‌ویژه آمریکا و متحدانش، قرار داشته است. یکی از نکات کلیدی این قطعنامه، درخواست از ایران برای ارائه «توضیحات معتبر» درباره منشأ ذرات اورانیوم یافت‌شده در دو سایت اعلام‌نشده است.

بر اساس قطعنامه اخیر، گروسی مأموریت یافته است که در نشست آتی شورای حکام در اسفند ماه، گزارشی درباره «سؤالات بی‌پاسخ» مربوط به برنامه هسته‌ای ایران ارائه دهد. این گزارش می‌تواند بهانه‌ای برای اقدامات بعدی علیه تهران باشد. با توجه به اینکه گروسی پیش از این مدعی شده است: «توافق هسته‌ای به‌رغم حفظ کردن برخی ویژگی‌های مثبت، دیگر برای رسیدگی به موضوع برنامه هسته‌ای ایران کارآمد نیست و باید با در نظر گرفتن تحولات ژئوپلیتیکی، جایگزین مناسبی برای آن پیدا کرد.»

ادعا‌های پادمانی؛ ابزار فشار سیاسی علیه ایران
یکی از مهم‌ترین چالش‌های اخیر در تعاملات ایران و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی (IAEA)، موضوع پرونده‌های پادمانی است. در 6 سال گذشته دو مورد از پرونده‌های پادمانی ایران حل‌وفصل شد و آژانس به‌صورت رسمی تأیید کرد که ایران همکاری‌های لازم را انجام داده است. اما در سال‌های اخیر، دو موضوع باقی‌مانده که در مورد آن‌ها نیز تهران بار‌ها توضیحات لازم را ارائه کرده است. روی میز قرار گرفته و غربی‌ها و آژانس تلاش می‌کنند تا از این مسائل به‌عنوان ابزاری برای فشار بر ایران استفاده کنند. ایران استدلال می‌کند اگر مسائل مهمی در این پرونده‌ها وجود داشت، دو موضوع قبلی نیز بسته نمی‌شدند.

این درحالی است که آژانس بر موضع خود پافشاری و اعلام می‌کند حتی وجود چند گرم مواد هسته‌ای اظهارنشده نیز دارای اهمیت است. ایران در پاسخ، این استدلال را مطرح می‌کند که وقتی کشور هزاران کیلوگرم مواد هسته‌ای تحت نظارت دارد، چند گرم مواد مربوط به دهه‌های گذشته نمی‌تواند دلیلی برای تداوم فشار‌ها باشد. یکی از دو موضوع باقی‌مانده از پرونده‌های پادمانی قبلاً حل شده بود، اما پس از سفر گروسی به وین، این موضع تغییر کرد و مجدداً در دستور کار قرار گرفت.

بازگشت قطعنامه‌ها، تعهد به NPT و نظارت‌های 10 برابری را بلاموضوع می‌کند
درمقابل فشار‌های بین‌المللی و ادعا‌های آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، ایران به‌ویژه درخصوص عملکرد‌های اخیر رافائل گروسی، مدیرکل آژانس واکنش‌های جدی نشان داده است. آژانس که به‌طور رسمی مسئول نظارت بر اجرای توافقات هسته‌ای ایران و اجرای تعهدات ایران تحت پیمان منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای (NPT) است، در سال‌های اخیر به‌ویژه بعد از خروج ایالات‌متحده از برجام، تبدیل به یکی از ابزار‌های سیاسی در دست کشور‌های غربی برای اعمال فشار بر ایران شده است. این فشار‌ها، نه‌تنها از سوی کشور‌های غربی، بلکه از داخل آژانس نیز با برخی اقدامات غیرمتعارف ازجمله اظهارات رافائل گروسی به‌شدت تقویت شده است.