اهمیت و مزایای اهدای خون چیست؟

انواع مختلف اهدای خون

اهدای خون داوطلبانه چهار نوع است. اینها شامل خون کامل، پلاسما، گلبول های قرمز و اهدای پلاکت است.

• اهدای خون کامل

روش اهدای خون کامل رایج ترین روشی است که می‌توانید شاهد آن باشید. افراد با تمام گروه های خونی واجد شرایط این روش هستند که در آن نیم لیتر خون گرفته می‌شود. خون یا است تزریق شده است به طور کامل یا به گلبول‌های قرمز، پلاکت‌ها و پلاسما جدا می‌شوند.

• اهدای پلاکت

پلاکت‌ها سلول‌های کوچکی در بدن شما هستند که با لخته شدن خون به توقف خونریزی کمک می‌کنند. افرادی که مشکلات لخته شدن خون، سرطان، پیوند اعضا و جراحی‌های بزرگ دارند ممکن است به پلاکت نیاز داشته باشند. پس از اهدا، پلاکت باید ظرف پنج روز استفاده شود. دستگاه آفرزیس پلاکت‌های شما را با مقداری پلاسما جمع آوری می‌کند: گلبول های قرمز خون و بیشتر پلاسما به بدن شما باز می‌گردد.

• اهدای پلاسما

افرادی که از بیماری های کبدی، عفونت های باکتریایی شدید یا سوختگی رنج می‌برند، نیاز به اهدای پلاسما دارند. این شرایط برای لخته شدن خون و توقف خونریزی به پلاسما نیاز دارند. مانند اهدای پلاکت، پلاسما همچنین از طریق دستگاه آفرزیس گرفته می شود و سایر اجزای خون به اهدا کننده بازگردانده می‌شود. پلاسمای گروه خونی AB تقاضای بالایی دارد زیرا می‌توان آن را به هر فردی بدون توجه به گروه خونی تزریق کرد. فرد می‌تواند هر 28 روز یکبار پلاسما اهدا کند.

• اهدای گلبول قرمز

گلبول‌های قرمز نقش مهمی در حمل اکسیژن به هر قسمت از بدن دارند و از این رو بسیار حیاتی هستند. بیمارانی که بخش عمده‌ای از خون خود را در اثر ضربه‌های شدید، جراحی بزرگ یا کم خونی حاد از دست می‌دهند، ممکن است نیاز به اهدای خون از گلبول‌های قرمز داشته باشند.

در اینجا نیز گلبول‌های قرمز از طریق دستگاه آفرزیس از خون استخراج می شود و بقیه به اهدا کننده بازگردانده می‌شود. بدن شما به زمان قابل توجهی برای جایگزینی گلبول‌های قرمز نیاز دارد. از این رو، پزشکان به شما توصیه می‌کنند که 168 روز قبل از اهدای خون بعدی خود فاصله داشته باشید.

اهمیت و فواید اهدای خون

·        نجات جان انسان‌ها

همانطور که گفته شد هر واحد خون اهدایی می‌تواند جان سه نفر را نجات دهد و خون اهدایی در شرایطی مانند جراحی‌های پیچیده، زایمان، بیماری‌های خونی، تصادفات و درمان سرطان مورد اسنفاده قرار می‌گیرد.

افرادی که به دلیل بیماری‌هایی نظیر کم‌خونی، تالاسمی یا هموفیلی نیاز به تزریق مداوم خون دارند، به اهدای خون دیگران وابسته هستند.

·        نیاز مستمر به خون

برخلاف بسیاری از داروها که می‌توانند تولید صنعتی داشته باشند، خون تنها از طریق اهدای داوطلبانه تأمین می‌شود. با توجه به این که خون اهدایی تاریخ انقضا دارد (حدود ۴۲ روز برای گلبول‌های قرمز)، نیاز به اهدای مستمر و منظم وجود دارد.

·        تأمین فرآورده‌های خونی

از یک واحد خون می‌توان فرآورده‌های مختلفی مانند گلبول قرمز، پلاسما و پلاکت تهیه کرد. هر کدام از این فرآورده‌ها برای بیماران خاصی حیاتی هستند.

• غربالگری رایگان سلامت

پیش از اینکه شما مجاز به اهدا باشید، علائم حیاتی شما بررسی می‌شود تا از آمادگی کافی برای انجام این کار مطمئن شوید. این معاینه شامل  بررسی برخی بیماری‌های عفونی، اندازه‌گیری ضربان نبض، فشار خون، دمای بدن و سطح هموگلوبین یا آریتمی قلبی مانند فیبریلاسیون دهلیزی است که ممکن است به شما بگوید که نیاز به مراقبت پزشکی دارید. غربالگری سلامت همچنین نشان می‌دهد که آیا یک گروه خونی نادر دارید یا خیر. که این اطلاعات می‌تواند در مواقعی که ممکن است با عمل جراحی یا موقعیت پزشکی دیگری مواجهه شوید به کار شما بیاید و همچنین بر روی خون شما چندین آزمایش مانند هپاتیت B ،C ، HIV و… بررسی می‌شود.

·         بهبود جریان خون

اهدای خون مکرر با کاهش غلظت خون به بهبود جریان خون کمک می‌کند. به این ترتیب لایه داخلی عروق نیز کمتر دچار آسیب و گرفتگی می‌شود، مجله اپیدمیولوژی آمریکا مقاله‌ای منتشر کرده که نشان می‌دهد اهدای خون می‌تواند خطر سکته قلبی و مغزی را کاهش دهد اهداکنندگان خون نسبت به سایر افراد کمتر در بیمارستان بستری می‌شوند و در صورت بستری شدن به تعداد روز‌های کمتری برای بهبود نیاز پیدا می‌کنند.

·         تقویت تولید سلول‌های جدید خونی

اهدای خون موجب تحریک تولید سلول های جدید خونی می‌شود. بطوریکه پس از اهدای خون، بدن طی ۴۸ ساعت با کمک مغز استخوان فعالیت می‌کند تا میزان خون اهدا شده را جبران کند. گلبول‌های جدید خونی تولید می‌شود و تمام گلبول‌های قرمز از دست رفته در مدت زمان ۳۰ تا ۶۰ روز جایگزین می‌شوند. از این رو، اهدای خون به حفظ سلامتی انسان کمک می‌کند.

·         ارتقای سلامت کلی بدن

قبل از خون دادن، سلامت عمومی فرد از نظر فشار خون و سطح هموگلوبین بررسی می‌شود که می‌تواند در شناسایی مشکلات سلامت در مراحل اولیه کمک کند. همچنین، اغلب افراد این کار را یک عمل انسان‌دوستانه می‌دانند و پس از انجام آن احساس رضایت فراوانی دارند. به همین دلیل سطح استرس آن‌ها کاهش می‌یابد و احساس رضایتمندی بالایی را تجربه می‌کنند که نقش مهمی در شادی و بهبود حال روحی دارد.

·         رفع کبد چرب

کبد چرب به دلیل تجمع چربی در سلول‌های کبد ایجاد می‌شود. یکی از روش‌های موثر برای کمک به کنترل کبد چرب اهدای منظم خون است. اهدای خون می‌تواند از بروز التهاب و آسیب‌های ناشی از تجمع آهن در کبد که یکی از دلایل کبد چرب است، جلوگیری کند. در ضمن، اهدای خون با افزایش اکسیژن‌رسانی به بافت‌های بدن از جمله کبد، عملکرد کبد در متابولیسم چربی‌ها را بهبود می‌بخشد. در بیماران مبتلا به کبد چرب، التهاب و استرس اکسیداتیو از جمله عوامل اصلی پیشرفت بیماری به شمار می‌رود. اهدای خون منظم می‌تواند به کاهش این التهابات در کبد کمک کند.

بعد از اهدای خون

·        برای یک روز کامل پس از این کار، مایعات اضافی مصرف کنید.

·        تا 24 ساعت آینده از الکل خودداری کنید.

·        تا روز بعد از ورزش کردن یا انجام هر گونه فعالیت بدنی شدید خودداری کنید.

·        برخی از افراد ممکن است پس از اهدای خون احساس تهوع، سبکی سر یا سرگیجه داشته باشند،که لازم است تا زمانیکه احساس بهتری داشته باشند، دراز بکشند و پاهای خود را بالا نگه دارند.

·        همچنین ممکن است مقداری خونریزی در محل سوزن تجربه شود که با اعمال فشار و بالا بردن بازو برای چند دقیقه معمولاً این کارمتوقف می‌شود و فقط  ممکن است کبودی در محل ایجاد شود.

اهدای خون از نظر طب سنتی

از دیدگاه طب سنتی، خارج کردن مقداری خون از بدن به روش‌های مختلف مانند اهدای خون فواید زیادی دارد؛ از جمله:

·        پاکسازی بدن از مواد زائد

·        تعادل مزاج

·        تقویت سیستم ایمنی بدن

·        کاهش التهاب و حرارت اضافی در بدن

·        کاهش سردرد و فشارهای عصبی

·        بهبود عملکرد کلیه و کبد

·        بهبود جریان انرژی در بدن و ایجاد احساس بهتر در فرد

جمع‌بندی

اهدای خون اقدامی ساده، اما بسیار ارزشمند است که می‌تواند جان افراد زیادی را نجات دهد. علاوه بر کمک به دیگران، اهدای خون فواید جسمی و روانی زیادی برای اهداکننده دارد. با توجه به نیاز مداوم به خون و فرآورده‌های خونی، هر فرد سالم می‌تواند با اهدای منظم خون، نقش مهمی در بهبود سلامت جامعه ایفا کند. اگر شرایط اهدای خون را دارید، با مراجعه به مراکز انتقال خون، این عمل انسان‌دوستانه را انجام دهید.