رمزگشایی از سفر امیر قطر به تهران

وزیر امور خارجه در ارتباط با سفر امیر قطر به تهران و برخی از گفته های رسانه‌ای در مورد این سفر نیز گفت: قطر یکی از کشورهای مهم و اثرگذار در حوزه خلیج فارس است. ارتباطات ما با این کشور قدیمی است و تعاملات بین ۲ کشور در سطح بالایی در جریان بوده است.

وی با بیان اینکه «چندی پیش رئیس‌جمهور برای شرکت در نشستی به  قطر سفر کرد و در آنجا با امیر قطر نیز دیدار دوجانبه‌ای داشتند»، گفت: امیر قطر فردا به تهران سفر می‌کنند.

عراقچی با تاکید بر اینکه «بحث‌های مهم سیاسی و اقتصادی بین ایران و قطر وجود دارد»، ادامه داد: در این سفر در خصوص مسائل منطقه‌ای از جمله موضوع فلسطین و غزه، آخرین تحولات سوریه و یمن و … رایزنی و گفت‌وگو خواهد شد.

وزیر خارجه همچنین با بیان اینکه «در جریان این سفر در مورد مسائل اقتصادی و همکاری‌های مشترک ۲ کشور در این حوزه نیز رایزنی و گفت‌وگو شد» با رد برخی اظهار نظرهای رسانه‌ای در مورد این سفر گفت: امیر قطر شخصیت ارزشمندی هستند و این سفر در چارچوب تعاملات ۲ کشور انجام می‌شود.

این اظهارات در حالی مطرح می شود که یک مقام ارشد دیپلماتیک اروپایی گزارش داد که دولت دونالد ترامپ، رئیس ‌جمهوری آمریکا، به‌دنبال مذاکرات مستقیم و محرمانه با تهران درباره برنامه هسته‌ای این کشور است. این مقام اروپایی افزود که دولت آمریکا تلاش خواهد کرد تا پیش از اکتبر آینده، یعنی زمان پایان یافتن توافق هسته‌ای فعلی که در سال ۲۰۱۵ با غرب امضا شد و ترامپ در سال ۲۰۱۸ از آن خارج شد، به توافقی با ایران دست یابد.

وی همچنین تأکید کرد که «اگر قرار باشد یک دولت آمریکایی بتواند به توافقی با ایران برسد، آن دولت، دولت ترامپ خواهد بود.»
او توضیح داد که «هر توافق جدیدی بین دو کشور فراتر از فعالیت‌های هسته‌ای خواهد بود» و به احتمال اعمال شروط دیگری اشاره کرد.
این دیپلمات ارشد اروپایی همچنین تاکید کرد که «مقامات ایرانی هر توافقی را در صورتی که شامل رفع تحریم‌ها شود، خواهند پذیرفت.»
وی افزود که «ضعف متحدان تهران در منطقه، زمینه را برای یک توافق گسترده‌تر فراهم کرده است، امری که دو سال پیش قابل تصور یا واقع‌بینانه نبود.»
ترامپ در ماه‌های اخیر بارها بر تمایل خود برای مذاکره با ایران تاکید کرد، اما در عین حال هم‌زمان احتمال رویارویی نظامی را نیز مطرح کرده است.
او گفته بود که اگر توافقی بین تهران و واشنگتن حاصل شود، در آن صورت اسرائیل تاسیسات هسته‌ای ایران را بمباران نخواهد کرد.
رئیس جمهوری آمریکا بارها تاکید کرد که ترجیح می‌دهد به «توافق صلح هسته‌ای» دست یابد که به تهران اجازه دهد به‌جای مواجهه و تشدید به‌طور مسالمت‌آمیز رشد و شکوفایی کند.

ترامپ حدود دو هفته پیش، یادداشت ریاست ‌جمهوری را امضا کرد که سیاست‌های تحریمی سختگیرانه علیه ایران را دوباره اعمال می‌کند، مشابه آنچه در دوره نخست ریاست ‌جمهوری‌اش انجام داد.

فعلا آنگونه که به نظر می‌رسد ترامپ تدریجی  و تصاعدی فشارهای خود را افزایش می‌دهد و تلاش می‌کند و لو با بده بستانی با چین منافذ صادرات نفت ایران را ببندد.
در این میان اما بعید است که گفتگوی ایرانی اروپایی هم نتیجه مشخصی داشته باشد؛ اروپا و آمریکای ترامپ اگر در خیلی از مسائل با هم اختلاف نظر داشته باشند، اما درباره ایران اختلاف خاصی ندارند.

به احتمال زیاد تهران تلاش کند که با دادن امتیازاتی به طرف‌های اروپایی و حتی آژانس در گفتگوهای دو جانبه مانع فعال‌سازی مکانیسم ماشه شود. اما تضمینی نیست که دستکم یکی از این طرف‌ها قبل از ۱۸ اکتبر ۲۰۲۵ به این کار اقدام نکند.

قبلا هم گفته شد که ترامپ مذاکره و صلح را از موضع قدرت و فشار می‌خواهد؛ اما کاربرد گزینه نظامی فعلا دستکم در کوتاه مدت بعید به نظر می‌رسد. ترامپ فعلا می‌خواهد که افزایش فشارهای سیاسی و اقتصادی و حتی تهدید به جنگ و حمله، برگردانی در داخل ایران برای رسیدن به نتیجه مطلوب داشته باشد و باید دید که اوضاع داخلی ایران تا چه اندازه این شرایط بسیار سخت اقتصادی را تاب می‌آورد. از این رو، در سایه تداوم و تشدید تحریم‌ها و فشارها، سیاست داخلی چه بسا مهم‌ترین چالش فراروی حاکمیت در آینده پیش‌رو باشد.

در کل در نیمه اول دوره چهار ساله دوم ترامپ بعید است که گشایشی در بن‌بست میان آمریکا و ایران حاصل شود و همین رویکرد فشار تصاعدی و شدید ادامه می‌یابد و چشم‌اندازی در این دو سال اول برای مذاکره‌ جدی و حرکتی در جهت توافق وجود ندارد و اگر هم چنین مذاکره و توافقی صورت گیرد، احتمالا در دو ساله دوم باشد. ایران هم در این شرایط راهی جز رتق و فتق امور با حداقل منابع ندارد.