تاریخ پهلوی اول برای زلنسکی تکرار شد

 تصویری روز سه‌شنبه در رسانه‌های جهان بازتاب پیدا کرد که انگار رنگی شده همان تصویر 80 سال پیش تهران است. وزرای خارجه روسیه و آمریکا به ریاض سفر کرده تا با میانجی‌گری عربستان سرنوشت جنگ اوکراین را تعیین تکلیف کنند. اوکراین طرف دیگر ماجرا که پشتش به آمریکا گرم بود نیز به این جلسه دعوت نشد تا زلنسکی به نشان اعتراض سفرش به عربستان را که احتمالاً با هدف کسب اطلاع غیرمستقیم از مذاکرات انجام می‌شد را لغو کند.

حداقل تا اینجای کار هنرپیشه اوکراینی از پهلوی پدر یک قدم جلوتر است لااقل اعلام کرده نتایج مذاکرات را قبول ندارد و چند حمله نیز به سمت اهدافی در روسیه داشته، پهلوی پدر که همین مرحمت را نیز از غرور ملی کشورش دریغ کرد و پشت در سفارت شوروی ایستاد تا بتواند با یکی از مقامات حاضر در ایران دیدار کند و نهایتاً تنها استالین این لطف را به محمدرضا پهلوی کرد و چند قدمی اجازه هم‌صحبتی شاه ایران را با خود در سعد‌آباد داد.

شاید اگر زلنسکی مسیر اعتماد صرف به آمریکا را از پهلوی کپی نمی‌کرد و به جای تعریف و تمجید از دولت آمریکا ماهیت تاریخی آن را لحاظ می‌کرد، امروز رئیس‌‌جمهور آمریکا در مورد بی‌کفایت و احمق بودنش کمی محتاطانه‌تر صحبت می‌کرد. یک نقل معروف که در فضای غیر‌رسمی سیاسی به هنری کیسینجر، دیپلمات پر سابقه آمریکا نسبت داده شده، می‌گوید: «دشمن آمریکا بودن شاید خطرناک باشد، اما دوست آمریکا بودن مرگبار است.» چه این جمله برای کیسینجر باشد چه نباشد، آمریکا این جمله را طی تاریخ بار‌ها معنی کرده است، چه زمانی که روزولت، محمدرضا پهلوی و آیزنهاور، دکتر مصدق را دور زدند و چه زمانی که ترامپ، زلنسکی را. 

تاریخ تلخ تهران در کی‌یف تکرار شد
زلنسکی از زمان آغاز جنگ تلاش داشته اوکراین را به ناتو ملحق کند، اما اعضای این پیمان نظامی از پذیرش این کشور خودداری کرده‌اند. در حالی که اوکراین در سال‌های اخیر عملاً به عنوان سپر دفاعی غرب در برابر روسیه عمل کرده و هزینه‌های سنگینی را پرداخته، اکنون که زمان تصمیم‌گیری درباره آینده این جنگ رسیده، اوکراین را به حاشیه رانده‌اند. کنفرانس مذاکرات در ریاض، که بدون حضور نمایندگان اوکراین برگزار شد، نمونه‌ای از این رویکرد است.

زلنسکی اخیراً اعتراف کرده که کشور‌های غربی تمایلی به پذیرش اوکراین در ناتو ندارند. این اعتراف نشان‌دهنده همان سیاست سنتی غرب در قبال متحدانش است؛ استفاده تا زمانی که سودمند باشند و سپس ر‌ها کردنشان. حتی پیشنهاد زلنسکی مبنی بر واگذاری مناطق اشغالی به روسیه در ازای عضویت در ناتو، که پیش از این به‌شدت مخالف آن بود، نیز با بی‌اعتنایی مواجه شده است. زلنسکی در حالی چنین پیشنهادی را مطرح می‌کند که پیش از این با اتکا با کمک‌های مالی و نظامی آمریکا هرگونه پیشنهادی را در این باره رد می‌کرد. در مذاکرات مربوط به سرنوشت جنگ اوکراین، آمریکا و روسیه در حالی در عربستان مذاکره می‌کنند که اوکراین را به این جلسه راه نداده‌اند.

زلنسکی که تا دیروز تصور می‌کرد غرب هرگز او را تنها نخواهد گذاشت، حالا دقیقاً در همان وضعیتی قرار گرفته که محمدرضا پهلوی در کنفرانس تهران داشت. این همان رویکرد استعماری و تحقیرآمیزی است که در تاریخ بار‌ها تکرار شده است. ایران در جنگ جهانی دوم وضعیتی مشابه اوکراین فعلی داشت. با وجود اعلام بی‌طرفی، نیرو‌های متفقین به بهانه مقابله با نفوذ آلمان به ایران حمله کردند و کشور را به اشغال خود درآوردند. تا به این بهانه وجه‌المصالحه‌ای در برابر شوروی داشته باشند. این اشغال نه تنها باعث تحمیل خسارات سنگین به ایران شد، بلکه کنفرانس تهران در سال ۱۳۲۲ نیز بدون حضور نماینده‌ای از ایران برگزار شد. سران آمریکا، انگلیس و شوروی در خاک ایران جمع شدند و درباره آینده خاورمیانه و جنگ تصمیم‌گیری کردند.

اگر تاریخ چیزی به ما آموخته باشد، این است که قدرت‌های بزرگ نه تنها متحدانشان را قربانی می‌کنند، بلکه تا جای ممکن منابع آن‌ها را نیز به یغما می‌برند. در زمان جنگ جهانی، ایران به عنوان گذرگاه حیاتی برای نیرو‌های متفقین مورد استفاده قرار گرفت و ذخایر استراتژیک آن به نفع شوروی و انگلیس به یغما رفت. امروز نیز ترامپ، اوکراین را تهدید کرده که باید 500 میلیارد دلار از فلزات کمیاب خود را به آمریکا داده و یا اینکه خاکش به روسیه واگذار شود. 

تسلط بر اراده ملت‌ها عادت آمریکاست 
اگر خطاب به کسی که اخبار روز را رصد نمی‌کند روایت امروز اوکراین را تشریح کنید و بگویید  3 کشور دیگر نشسته‌اند برای سرنوشت جنگ و غنایمش تصمیم گرفته‌اند، رئیس خود مملکت را هم راه نداده‌اند بعید نیست این پاسخ را بگیرید که اتفاق رخ داده نقل پاییز 1322 است و اگر قصد بازخوانی تقویم را دارید باید آن را روی موبایلتان آپدیت کنید. اما آنچه رخ داده اتفاقاً نقل زمستان است.

نقل جوانکی که برخی چگوارای زمانش می‌خواندند و از پیشروی لشکر آمریکایی شده‌اش در خاک روسیه می‌گفتند و جیک جیک مستانشان بود اما فکر زمستانشان نبود که فردا که منافع ایجاب کند همان تکیه‌گاه آمریکایی هم جاخالی می‌دهد و برای تقسیم غنائم جنگ پای معامله می‌نشیند و هنرپیشه اوکراینی را هم پشت در یک لنگه پا نگه می‌دارد همانطور که 22 آذر پهلوی پدر را پشت در کنفرانس تهران نگهداشتند و بهمن امسال هم پهلوی پسر را پشت در کنفرانس مونیخ. آنچه برای زلنسکی اتفاق افتاد تاریخی است که در ذهن مردم ایران تکرار می‌شود. علاوه بر کنفرانس تهران در سال 1322 زمانی که مصدق برای تقابل با انگلستان به وعده‌های هری ترومن و دولتش تکیه کرد نیز احتمالا فکرش را نمی‌کرد که دولت آمریکا قرار است او را در فهرست «تهدید‌ها علیه منافع غرب» قرار داده و کودتای 28 مرداد را علیه‌اش طرح ریزی کند.

از کنفرانس تهران تا مذاکرات عربستان، از کودتای ۲۸ مرداد تا رها شدن اوکراین در جنگ و مطالبه معادن این کشور، تاریخ بارها تکرار شده است. زلنسکی همان اشتباه را کرد که بسیاری از رهبران کشورهای وابسته به غرب انجام داده‌اند؛ اعتماد بیش از حد به وعده‌های آمریکا. رهبر انقلاب این رویکرد کشور‌های غربی را در دیدار اخیر با مردم آذربایجان شرقی اینگونه گوشزد کردند: «آن‌ها عادت کرده‌اند تحمیل کنند؛ می‌شنوید [می‌گویند] فلان جا را به ما بدهید، فلان محل را به اسم ما بکنید! این کلام آنها است؛ عمل آنها خیلی سخت‌تر، خیلی زشت‌تر، خیلی بدتر است. غارتگری ثروت‌های ملّت‌ها، تسلّط بر اراده‌ ملّت‌ها جزو جنایات بزرگ مستکبرین، در رأس آنها آمریکا و شبکه‌ پیچیده‌ صهیونیسم است.»