هدف لاوروف از سفر به تهران چیست؟
روزنو :سفر يك روزه سرگئي لاوروف، وزير امور خارجه روسيه، به تهران و آن‌هم تنها يك هفته پس از ديدار با ماركو روبيو، وزير خارجه امريكا در رياض پرسش‌هاي جديد و گمانه‌زني‌هاي متعددي را در محافل ديپلماتيك برانگيخته است.
مضاف بر آن اين سفر در حالي انجام مي‌شود كه به ادعاي ناظران گفت‌وگوي تلفني اخير ميان دونالد ترامپ و ولاديمير پوتين نيز حاوي اشاراتي به برنامه هسته‌اي ايران بوده است؛ موضوعي ادعايي كه به باور گروهي از تحليلگران به نظر ميرسد مي‌تواند محور رايزني لاوروف با مقام‌هاي رسمي كشورمان باشد. با اين همه و براساس تحولات هفته‌هاي اخير دو فرضيه ادعايي در باب چرايي انجام اين سفر مطرح است: نخست اينكه لاوروف ممكن است حامل پيامي از سوي واشنگتن براي تهران باشد؛ پيامي كه احتمالا مي‌تواند حاوي پيشنهادهايي ادعايي درخصوص كاهش تنشها و احتمالا زمينه‌سازي براي ازسرگيري دور جديدي از رايزنيها ميان ايران و ايالات‌متحده باشد. هرچند كه احتمال چنين سناريويي چندان قوي به نظر نمي‌‌رسد، بالاخص آنكه تهران صراحتا اعلام كرده كه زير فشار رايزني نخواهد كرد. فرضيه دوم كه به ادعاي گروهي محتمل‌تر مي‌باشد اين است كه سفر لاوروف به تهران در آستانه ملاقات پوتين و ترامپ به صورت هدفمند برگزار شده است. بدان معنا كه در شرايطي كه دو رهبر قرار است به زودي با يكديگر ديدار كنند، مسكو احتمالا مايل است پيش از آن، از مواضع تهران اطلاع يابد تا بتواند در جريان مذاكرات سطح بالا با امريكا، آن را مورد بحث قرار دهد. حال آنكه با لحاظ كردن گزاره‌هاي مذكور، لاوروف با چه پيامي وارد تهران شده و چه پاسخي از ايران دريافت خواهد كرد، مي‌تواند بر آينده تعاملات منطقه‌اي و حتي سرنوشت مذاكرات احتمالي ايران و امريكا تاثيرگذار باشد. به اين بهانه روزنامه اعتماد با هدف واكاوي و بررسي سفر مهم و يك روزه لاوروف به تهران با عبدالرضا فرجي‌راد استاد ژئوپليتيك گفت‌وگو كرده است. فرجي‌راد در گفت‌وگوي خود با «اعتماد» ضمن ابراز خوش‌بيني به نتايج اين سفر كه با هدف احتمالي ازسرگيري رايزنيها ميان ايران و ايالات‌متحده انجام شده، تاكيد كرد اگرچه مسكو علاقه‌‌مند به تسهيل گفت‌وگوها و كاهش تنشها ميان تهران و واشنگتن است، اما در عين حال اين بازيگر منافع استراتژيكش با امريكا را در صورت تشديد تنشها ميان دو بازيگر (ايران و ايالات‌متحده) به خطر نمي‌اندازد.مشروح اين گفت‌وگو را در ادامه مي‌خوانيد:
آقاي لاوروف، وزير امور خارجه روسيه در جريان سفري يك روزه وارد ايران شد، گفته مي‌شود يكي از محورهاي سفر ايشان رايزني با مقام‌هاي تهران درباره تنش در روابط تهران و واشنگتن است، آيا اين فرضيه ادعايي درست است؟
قطعا سفر سرگئي لاوروف وزير امور خارجه روسيه به تهران، بي‌‌ارتباط با تحولات اخير در روابط ايران و امريكا نيست، چراكه باتوجه به رويدادهاي مرتبط با جنگ اوكراين و نيز ديدار اخير ميان نمايندگان ترامپ و پوتين در رياض، شرايط به گونه‌اي نيست كه وزير امور خارجه مسكو بخواهد براي مسائل معمول دوجانبه به سرعت راهي تهران شود، به ويژه آنكه طي روزهاي اخير، گفت‌وگوهاي تلفني ميان دونالد ترامپ و ولاديمير پوتين صورت گرفته و همزمان، مذاكراتي ميان ماركو روبيو و سرگئي لاوروف در رياض انجام شده است. همچنين گزارش‌هاي اخير حاكي از آن است كه هم در تماس تلفني ميان پوتين و ترامپ و نيز ديدار ميان مقامات روسي و ايالات‌متحده به روابط ايران و امريكا نيز اشاره‌هايي شده است، چنان‌كه پس از تماس تلفني پوتين با ترامپ، سخنگوي وزارت خارجه روسيه تاييد كرد كه در جريان اين مكالمه، بحث‌هايي در رابطه با تهران مطرح شده است، لذا در چنين شرايطي و باتوجه به محدوديت زماني طرفين، سفر لاوروف به تهران كه يك روزه خواهد بود با هدف تبادل نظر درباره همين موضوع انجام شد، به گونه‌اي كه به نظر ميرسد لاوروف قصد دارد پيش از ديدار آتي پوتين و ترامپ مواضع تهران را جويا شود تا بتواند آن را در جريان مذاكرات ميان سران روسيه و امريكا مطرح كند. اگرچه ممكن است در اين سفر، موضوعاتي همچون بحران سوريه يا مسائل مرتبط با روابط دوجانبه نيز مطرح شود، اما به نظر ميرسد اين مباحث در حاشيه قرار داشته باشند و محور اصلي گفت‌وگوها همان مساله ايران و امريكا و رايزني درباره مذاكرات احتمالي ميان تهران و واشنگتن باشد.
اگر فرض را براين بگذاريم كه نماينده روسيه با پيام واشنگتن مبني بر رايزني به تهران سفر كرده، (باتوجه به تاكيد ايران بر عدم مذاكره تحت فشار) تا چه اندازه همكاري تاكتيكي يا گزينشي تهران و مسكو مي‌تواند رويكرد ايران را در اين زمينه تحت‌تاثير قرار دهد؟
در اين مورد بايد ديد كه سفر وزير امور خارجه روسيه با هدف تبادل‌نظر انجام شده يا خير. اما در صورتي كه هدف اين سفر صرفا رايزني باشد، به نظر ميرسد مسكو در تلاش است تا با دريافت ديدگاه‌هاي تهران، در گفت‌وگوهاي آتي خود با مقامات امريكايي موضعي شفاف‌تر اتخاذ كند. اگرچه فرضيه ارسال پيام از سوي واشنگتن به تهران از طريق مسكو چندان محتمل به نظر نمي‌‌رسد، اما در صورت صحت اين ادعا اين پيام مي‌تواند حول محور تعويق يا كاسته شدن از فشارهاي تحميلي ترامپ به ايران باشد، به ويژه آنكه برخي تحليل‌‌ها حاكي از آن است كه امريكا ممكن است در صورت آغاز روندي براي مذاكره، اجراي فوري بخشنامه‌ها و يادداشت اجرايي ترامپ درباره تشديد فشارها را به تعويق بيندازد. براساس سناريوي ديگر اما اگر هدف سفر لاوروف صرفا تبادل‌نظر و مشورت با مقامات ايراني باشد، موضع روسيه نيز قابل تأمل است. هرچند كه مسكو به‌طور كلي از بهبود روابط تهران و واشنگتن استقبال نمي‌كند، در عين حال به نظر نمي‌‌رسد كه روس‌ها نيز خواهان تشديد تنش و درگيري ميان دوطرف باشند. در هر صورت، اين سفر در شرايطي انجام مي‌شود كه مذاكرات ميان ايران و امريكا در بن‌‌بست قرار دارد. ازسوي ديگر، آقاي پزشكيان رييس‌جمهور ايران نيز اعلام كرده است كه در صورت كاهش فشارها، تهران آمادگي ورود به گفت‌وگو را خواهد داشت. مضاف بر آن فشارهاي اقتصادي موجود، به چالشي جدي براي ايران تبديل شده و اگر روسيه بتواند به عنوان ميانجي ميان تهران و واشنگتن عمل كند، مي‌توان آن را تحولي مثبت ارزيابي كرد. به بياني ديگر چنانچه اين رايزنيها به گشايش منجر شود، نه تنها مي‌تواند زمينه‌‌ساز كاهش تنشها باشد، بلكه احتمال بهبود نسبي شرايط اقتصادي ايران را نيز در پي خواهد داشت و در حداقلي‌ترين حالت ممكن سرعت تشديد مشكلات كنوني را كاهش خواهد داد.
به باور شما در صورت تشديد تنشها ميان ايران و امريكا، روسيه با توجه به توافق ظاهري با واشنگتن از چه رويكردي پيروي خواهد كرد؟
روابط ميان امريكا و روسيه، به ويژه در دوران رياست‌جمهوري دونالد ترامپ و ولاديمير پوتين، صرفا به مساله اوكراين محدود نمي‌شود. سه محور اصلي در مناسبات اين دو قدرت جهاني مطرح است: نخست، موضوع جنگ اوكراين كه به نظر ميرسد روند صلح به نفع مسكو در حال شكل‌گيري است. دوم، روابط تجاري ميان روسيه و امريكا كه نقشي كليدي در اقتصاد روسيه، به ويژه صنايع اين كشور ايفا مي‌كند. صنايعي كه پيشتر وابسته به شركاي اروپايي بودند و اخيرا نيز چين تا حدي وارد اين عرصه شده است. در جريان رايزنيها ميان نمايندگان روسيه و امريكا در رياض، در اين زمينه نيز توافقاتي ميان مسكو و واشنگتن شكل گرفته كه در صورت عادي‌‌سازي روابط، ازجمله بازگشايي سفارتخانه‌ها، سرمايه‌گذاري‌هاي قابل‌توجهي انجام شود. يكي از اين توافق‌ها، سرمايه‌گذاري 100 ميليارد دلاري در پروژه‌هاي نفتي قطب شمال است كه پيشتر ميان طرفين مطرح شده بود. سومين محور مهم مرتبط با تحريم‌هاي اعمالي عليه مسكو است. بسياري از تحليلگران بر اين باور بودند كه حتي با پايان جنگ اوكراين و اعلام آتش‌‌بس، امريكا و اروپا همچنان به تحريم‌هاي خود ادامه خواهند داد تا مسكو را به سطح يك قدرت منطقه‌اي تنزل دهند. با اين حال آنچه در دو هفته اخير شاهد بوديم نشان مي‌دهد كه روسيه نه تنها در عرصه ديپلماتيك و اقتصادي، بلكه در رفع تحريم‌ها نيز به دستاوردهاي مهمي رسيده است و اين در نوع خود تحولي چشمگير و غيرقابل باور در نوع تعامل ميان واشنگتن و مسكو به است. حال در چنين فضايي، بعيد است كه مسكو حاضر باشد منافع استراتژيك خود در روابط با واشنگتن را به خاطر ايران خطر بيندازد. به هر حال اگر تنش ميان ايران و امريكا تشديد شود تهران نيز بايد با هوشمندي كامل عمل كرده و منافع خود را به دقت رصد و تنظيم كند. حال اگر سفر احتمالي لاوروف به تهران بتواند زمينه يا روزنه‌اي بگشاید، نبايد اين فرصت را از دست داد؛ البته مشروط بر اينكه واشنگتن رويكرد خود را تغيير داده، چراكه ايران بارها تاكيد كرده كه به دنبال ساخت سلاح هسته‌اي نيست.
