در روزنو بخوانید
عفونت مقعد چیست و راه‌های درمان آن کدامند؟
روزنو :روزنو – هدی کاشانیان: عفونت مقعد یکی از مشکلات رایج دستگاه گوارش و مقعدی است که ممکن است به دلایل مختلفی از جمله عفونت‌های باکتریایی، ویروسی، قارچی یا انگلی ایجاد شود. این عفونت‌ها می‌توانند باعث التهاب، درد، تورم، خارش و حتی ایجاد ترشحات چرکی شوند.
عفونت مقعد چیست؟
عفونت مقعد یا پروکتیت به التهاب و عفونت ناحیه مقعد و راست روده گفته می‌شود که معمولاً با درد، سوزش و ترشح همراه است. این بیماری عفونی می‌تواند ناشی از عوامل مختلفی همچون باکتری‌ها، ویروس‌ها، قارچ‌ها یا انگل‌ها باشد. همچنین، عوامل محیطی، جراحت‌های ناشی از تروما، یا حتی رفتارهای بهداشتی نامناسب می‌توانند باعث افزایش احتمال بروز عفونت شوند.
انواع عفونت مقعد
انواع این بیماری عبارتند از:
· عفونت قارچی (کاندیدیاز مقعدی)
· عفونت باکتریایی مانند آبسه مقعدی یا فورونکولوز
· عفونت انگلی ناشی از انگل‌هایی مانند اسکاریاز (کرم گرده) یا ژیاردیازیس
· عفونت ویروسی مانند هرپس مقعدی
علل عفونت مقعد
عوامل عفونی و غیرعفونی مختلفی در ایجاد عفونت مقعد نقش دارند. برخی از مهم‌ترین علل به شرح زیر هستند:
· آبسه مقعدی (تجمع عفونت و چرک در ناحیه مقعد)
· فیستول مقعدی (کانالی غیرطبیعی بین روده و پوست مقعد که در اثر عفونت ایجاد می‌شود)
· شقاق مقعدی (فیشر آنال) (زخم یا ترک در بافت مقعد که ممکن است عفونی شود)
· بواسیر (هموروئید) عفونی
· عفونت‌های قارچی (مانند کاندیدیازیس)
· عفونت‌های مقاربتی (مانند ویروسHPV، هرپس تناسلی، سفلیس و گنوره)
· بیماری کرون یا کولیت اولسراتیو که باعث التهاب روده و مقعد می‌شوند
· رعایت نکردن بهداشت فردی و استفاده از لباس‌های تنگ و مرطوب
علائم عفونت مقعد
عفونت مقعد به‌عنوان یکی از بیماری‌های نشیمن‌گاهی دسته‌بندی می‌شود که در سنین مختلف افراد را تحت تاثیر قرار می‌دهد. علائم اصلی عفونت مقعد اغلب با موارد زیر همراه هستند:
· ترشح چرک
· درد در اطراف مقعد
· درد زیاد هنگام اجابت مزاج
· تحریک پوست اطراف مقعد
· تورم، قرمزی و حساسیت پوست
· درد مقعدی ضربان دار و مداوم که هنگام نشستن بدتر می‌شود
آبسه‌های مقعدی عمیق‌تر ممکن است درد کمتری ایجاد کنند اما گاهی اوقات با علائم زیر همراه هستند:
· تب
· لرز
· احساس کسالت
پیشگیری از عفونت مقعد
در حال حاضر اطلاعات زیادی در مورد چگونگی پیشگیری موثر از عفونت مقعد وجود ندارد ولی بطورکلی می‌توان خطر ابتلا را با رعایت موارد زیر کاهش داد:
· درمان سریع بیماری های مقعدی با نظارت بر هر گونه شرایط سلامتی
· استفاده از کاندوم در رابطه جنسی به ویژه در طول رابطه جنسی مقعدی
· حفظ بهداشت مقعد و شستشوی کامل پس از اجابت مزاج
تشخیص عفونت مقعد
اولین راه تشخیص این بیماری، معاینه فیزیکی ناحیه مقعد بیمار است. در این روش، پزشک با استفاده از انگشت، رکتوم را بررسی می‌کند تا وجود کیست یا آبسه را تشخیص دهد. در برخی موارد، پزشک از اسپکولوم برای معاینه کل رکتوم استفاده می‌کند. آبسه های مقعدی می‌توانند سطحی یا عمقی باشند. در صورتی که آبسه سطحی باشد، به صورت چشمی قابل تشخیص است، اما آبسه‌های عمقی‌تر نیاز به معاینه انگشتی یا استفاده از اسپکولوم دارند.
در برخی موارد، پزشک ممکن است پروکتوسکوپی انجام دهد. در این روش، لوله باریکی به مقعد وارد می‌شود که در قسمت بالایی آن یک دوربین کوچک و منبع نور قرار دارند. اگر آبسه بسیار عمقی باشد، پزشک برای تشخیص این بیماری، سی‌تی‌اسکن، ام‌آر‌آی یا سونوگرافی را تجویز می‌کند.
روش‌های درمان عفونت مقعد
این بیماری باید بلافاصله درمان شود، چرا که عدم تخلیه آبسه مقعدی باعث انتشار عفونت به اندام‌های تناسلی می‌شود. تاخیر در درمان عفونت مقعدی مشکلات زیادی ایجاد می‌کند. درمان آبسه مقعدی به دو صورت طبیعی و جراحی انجام می‌گیرد. اگر آبسه از طریق جراحی تخلیه شود، احتمال ایجاد سپتی سمی به طور قابل توجهی کاهش می‌یابد.
عمل جراحی و تخلیه آبسه مقعدی متداول‌ترین درمان قطعی عفونت و آبسه‌های مقعدی است که معمولاً موفقیت‌آمیز است. حدود ۵۰ درصد بیماران مبتلا به عفونت مقعد دچار عوارضی به‌نام فیستول می‌شوند که مجرای کوچکی است که فاصله غیرعادی بین محل آبسه و پوست ایجاد می‌کند. درمان با دارو، رعایت بهداشت و استراحت از دیگر روش‌های درمان قطعی این بیماری هستند.
· درمان‌های خانگی و مراقبتی
داروهای ضد قارچی یکی از روش‌های درمان این بیماری هستند. بیشتر داروهای ضد قارچی که برای عفونت واژینال تجویز شده برای عفونت مقعدی هم قابل استفاده هستند. پزشک برای درمان، پماد یا کرم‌های ضد قارچ تجویز می‌کند. برای درمان این بیماری ناشی از قارچ، پزشک داروهای ضد قارچی توصیه می‌کند:
1. درمان دارویی
داروهای ضد قارچی برای این بیماری عبارتند از:
· میکونازول
· کلوتریمازول
· بوتوکونازول
· ترکونازول
· فلوکونازول
· نیستاتین
آنتی بیوتیک‌های مناسب به عنوان داروی این بیماری عبارتند از:
· سیپروفلوکساسین
· مترونیدازول
· آمپی‌سیلین
بهترین آنتی بیوتیک برای عفونت مقعدی (قرص برای عفونت مقعد)
در صورتی که این بیماری به اندام تناسلی سرایت پیدا کند، پزشک سراغ تجویز آنتی بیوتیک می‌رود. بهترین آنتی بیوتیک برای این بیماری عبارتند از:
· مترونیدازول
· سیپروفلوکساسین
· کلیندامایسین
· آمپی سیلین سولباکتام
· پریماکسین
· آمپی سیلین
· سفازولین
· کلیندامایسین
پماد برای عفونت مقعد
برای درمان این بیماری، پمادهای زیر تجویز می‌شوند:
· هیدروکورتیزون
· آنتی‌بیوتیک‌های موضعی مانند نئومایسین یا باسیتراسین
· پماد میکونازول یا کلوتریمازول
· پماد دیکلوفناک
· پماد نیتروگلیسیرین
· پماد دیلتیازم
· پماد درموپان
· پماد تتراسایکلین
· پماد لیدوکائین
· هیدروکورتیزون
· کالاندولا
· نیتریک اکساید
2. درمان‌های تخصصی و جراحی
· تخلیه آبسه مقعدی: در موارد شدید، آبسه نیاز به تخلیه توسط پزشک دارد.
· عمل جراحی فیستول مقعدی: اگر عفونت باعث ایجاد فیستول شده باشد، ممکن است جراحی لازم شود.
· لیزر درمانی: برخی عفونت‌ها مانند فیستول مقعدی یا بواسیر عفونی را می‌توان با لیزر درمان کرد.
3. درمان‌های خانگی
درمان‌های خانگی جهت کنترل و پیشگیری بیماری‌های مقعدی
· نوشیدن آب و مایعات بیشتر
· پرهیز از نشستن طولانی مدت
· افزایش مصرف میوه و سبزیجات
· افزایش میزان فعالیت فیزیکی روزانه
· مصرف مکمل‌های حاوی فیبر در رژیم غذایی
· مصرف داروهای ملین و نرم کننده مدفوع با تجویز پزشک
· استفاده از پماد و کرم‌های موضعی برای کاهش درد، سوزش و خارش
· نشستن در لگن آب گرم به مدت ۱۵ تا ۲۰ دقیقه برای ۲ الی ۳ بار در روز
نتیجه‌گیری
عفونت مقعد می‌تواند به دلیل عوامل متعددی ایجاد شود و ممکن است باعث درد و ناراحتی زیادی شود. تشخیص به‌موقع و درمان مناسب به جلوگیری از گسترش عفونت و کاهش علائم کمک می‌کند. همچنین، رعایت بهداشت فردی و پیشگیری از عوامل خطر، نقش مهمی در جلوگیری از بروز این عفونت دارد. برای پیشگیری و درمان مؤثر، مراجعه به پزشک و پیروی از توصیه‌های پزشکی ضروری است. در صورت مشاهده علائم شدید یا طولانی‌مدت، حتماً به پزشک مراجعه کنید تا از بروز عوارض جدی جلوگیری شود.
