درخواست اخراج عوامل صدور «تکذیبیه»سفر شهرام دبیری به قطب جنوب
روزنو :شهرام دبیری، معاون پارلمانی دولت چهاردهم با حکم مسعود پزشکیان از سمت خود عزل و برکنار شد. دلیل این امر نیز در حکم منتشره از سوی رئیس جمهوری، سفر این معاون دولت به قطب جنوب قید شده است که پزشکیان در حکم خود به صراحت از آن یاد کرد.
رئیس جمهوری در این حکم رفاقت خود را به دبیری یادآوری کرده و نوشته است؛ «دوستی دیرین و همکاری و خدمات ارزشمند شما در معاونت پارلمانی دولت چهاردهم، مانع آن نیست که پایبندی به صداقت، عدالت و وعده‌هایی که به مردم دادیم، مقدم داشته شود. بنابر این از ادامه همکاری با شما در دولت چهاردهم معذوریم.»
پزشکیان در حکم خود خطاب به شهرام دبیری تصریح کرد: «در این ایام پس از بررسی خبر، قطعی شد که در ایام نوروز در سفر تفریحی قطب جنوب بودید. در دولتی که مفتخر به اقتدا به مولای متقیان است و در شرایطی که هنوز در کشورمان فشارهای اقتصادی بر مردم زیاد و محرومان پرشمارند، سفر پرهزینه تفریحی مسئولان رسمی، حتی با هزینه‌های شخصی، قابل دفاع و توجیه‌پذیر نبوده و با معیار ساده‌زیستی مسئولان سازگار نیست.»
ماجرا از کجا آغاز شد؟
چند روز از آغاز تعطیلات نوروزی گذشته بود که برخی رسانه‌ها از سفر نوروزی شهرام دبیری و همسرش به قطب جنوب خبر دادند. تصاویر مربوط به این سفر از صفحه اینستاگرام همسر شهرام دبیری برداشته شده و در شبکه‌های اجتماعی دست به دست شد. تصاویری از بوئنوس آیرس آرژانتین تا عکس‌هایی در نزدیکی یک کشتیِ کروزِ غول‌آسا از این سفر، بین کاربران فضای مجازی به محل اصلی بحث‌های نوروزی تبدیل شده بود.
با چرخیدن این خبر و به‌روز شدن عکس‌های جدید از معاون پارلمانی دولت در جریان سفر، واکنش‌های تندی علیه دولت و حتی شخص پزشکیان با محوریت وضعیت نابسامان اقتصادی شکل گرفت. در همین حال تعدادی از خبرنگاران با اطمینان می‌نوشتند که شهرام دبیری در سفر قطب جنوب به سر می‌برد و حتی تصاویری از محل دقیق کشتی کروز حامل دبیری و همسرش را نیز منتشر کردند.
یک تکذیبیه خیلی عجیب!
اما ماجرا وقتی عجیب‌تر شد که روابط عمومی معاونت پارلمانی ریاست جمهوری سفر دبیری به قطب جنوب را تکذیب کرده و تصاویر را قدیمی دانست.
بامداد روز ششم فروردین‌ماه روابط عمومی معاونت پارلمانی سفر لوکس دبیری را «شایعه» خواند و نوشت: «در روزهای اخیر خبرسازی برخی کانال‌های خبری در یکی از پیام‌رسان‌ها، مستمسکی برای برخی تحلیل‌های نادرست شده است. بر این اساس شایعه مطرح‌شده مبنی بر سفر معاون پارلمانی رئیس‌جمهور به قطب جنوب، چنین ادعایی صحت ندارد و تصاویر منتشر شده قدیمی بوده است».
در همان روز، صفحه دبیری در اینستاگرام نیز ویدیویی را با عنوان «ضیافت افطاری جمعی از ورزشکاران معلول با حضور معاون پارلمانی رئیس‌جمهور» منتشر کرد.
این ویدیو به گونه‌ای منتشر شده بود که این طور القا می‌کرد دبیری نه تنها در قطب جنوب نیست بلکه در ایران و فعالانه در حال انجام وظیفه است. همچنین تصویری از یک پیام منتسب به شهرام دبیری در پیام‌رسان واتس‌اپ منتشر شد که در آن گفته بود: «با هماهنگی در تعطیلات به سفر رفته و در قطب جنوب نیست». او در این پیغام نوشته بود که تمام سفرهایش را با «هزینه شخصی» می‌رود و «کاری را که فکر می‌کند درست است، انجام می‌دهد.»
عملکرد پزشکیان در عزل دبیری، درسی برای روسای جمهور آینده است که برخلاف دولت پیشین که بر خطای دو وزیر خود سرپوش میگذاشت بدون توجه به رفاقت‌ها با قاطعیت عمل کرد و به همه منتقدانش نشان داد که در این مورد اهل مسامحه و اهمال نیست
اما فردای انتشار این ویدیو و آن تکذیبیه عجیب یک عضو دیگر شورای اطلاع‌رسانی دولت هم به صدا درآمد و نوشت: «جناب آقای رئیس‌جمهور! لطفا این آیه قرآن مجید را هر روز به اعضای کابینه یادآوری کنید. همان آیه‌ای که در نخستین گفتگوی تلویزیونی با مردم بالای سرتان بود. درباره صداقت، همان صداقتی که مردم در شما دیدند، همان راستگویی که متاسفانه امروز لابلای برخی ندانم‌کاری‌ها و مصلحت‌سنجی‌ها و پنهان‌کاری‌ها و بی‌صداقتی‌های بعضی از دولتمردان و کارشکنی رقبای تندرو در حال دست و پا زدن است. اجازه ندهید مهمترین ویژگی شما، گروگانِ گفتار و کردار این آدم‌ها شود، بازخواستشان کنید. شما به مردم تعهد دارید، نه به این آدم‌ها...».
در روزهایی که قیمت دلا و طلا و ارز لجام‌گسیخته پیش می‌رفت و بخش بزرگی از شهروندان ایرانی از تهیه حداقل‌های زندگی ناتوان بودند عجیب نبود که این سفر در منظر افکار عمومی حساسیت‌برانگیز شود، اما حملات به دبیری کم‌کم تبدیل به حمله به پزشکیان شد و مخالفان از این طریق درصدد تسویه حساب سیاسی با دولت و رئیس آن برآمدند.
چهره پرحاشیه دولت
از زمان انتصاب تا سفر به قطب
معاون پارلمانی را البته باید چهره پرحاشیه دولت نیز دانست که نامش در دوران استیضاح ناصر همتی به عنوان وزیر اقتصاد بسیار شنیده شد، نامی که البته چندان به نیکی یاد نمی‌شد و شاید یکی از دلایل اصرار برخی از حامیان دولت برای عزل و حذف او نیز همین حاشیه‌ها و ضعف وی در کنترل این معاونت بود. انتصاب دبیری از همان ابتدا محل سوال بود؛ چرا که اصلی‌ترین وظیفه لابی‌گری با مجلسی‌ها بر عهده معاونت پارلمانی دولت است و این مسئولیت نیز نیازمند شخصی است که مجلس را بشناسد و بتواند با نمایندگان ارتباط برقرار کند. حال آن که دبیری سابقه حضور در مجلس نداشت و در عوض، مسئولیت‌هایی در استان آذربایجان شرقی یعنی حوزه انتخابیه پزشکیان در طول دوران نمایندگی‌اش داشته و شاید بر همین اساس بود که بسیاری معتقد بودند بر اساس ارتباطات شخصی با پزشکیان مسئولیت گرفته و به ویژه آن که او نیز پزشک است.
اما اوج حواشی انتصاب دبیری در دوران استیضاح وزیر اقتصاد پزشکیان خود را به رخ کشید و فقدان کسی که بتواند با مجلسی‌ها لابی کند، به شدت چشم‌گیر بود؛ به خصوص که بسیاری معتقد بودند اگر همه وزرای پیشنهادی پزشکیان توانسته بودند رای اعتماد مجلس را به دست آوردند، حاصل تلاش و لابی شخص رئیس‌جمهور بود و به نظر می‌رسید که در نبود یک لابی‌گر قوی در بهارستان حال باید پزشکیان در بزنگاه‌ها به جای رسیدگی به امور دیگر شخصا با مجلس وارد مذاکره و لابی شود.
در فاصله حدود 20 روز پس از استیضاح بود که مشخص شد، معاون پارلمانی در روز استیضاح وزیر اقتصاد در سفر ترکیه بوده و این موضوع ضرورت تغییر معاون پارلمانی را دو چندان کرد و شاید تصاویر سفر او به قطب جنوب در ایام نوروز تقریبا تیر خلاص بر امکان ادامه حضور دبیری در این معاونت شد.
چنان چه حتی با آن که روابط عمومی معاونت پارلمانی این خبر را تکذیب کرد و عکس‌های منتشر شده را قدیمی خواند، اما دبیری اعلام کرد: «خوبه که موضوع مسافرت من باعث سرگرمی دوستان شده و نمی‌دونستم اینقدر جلب توجه می‌کنه. من هم مثل خیلی‌ها با هماهنگی، تعطیلات رو اومدم سفر. قطب هم نیستم. فکر نمی‌کنم سفر من ضرری به مردم و جامعه بزنه. فعلا دولت و مجلس هم جلسه ندارند. من تمام سفرهایم را با هزینه شخصی می‌روم و سفر یک مسئله شخصی است که برخی می‌خواهند از آن برای تخریب من استفاده کنند. من کاری را که فکر می‌کنم درسته انجام می‌دهم و تابه حال ضررم به مردم و جامعه نرسیده است.»
شهرام دبیری را البته باید چهره پرحاشیه دولت نیز دانست که نامش در دوران استیضاح همتی بسیار شنیده شد که در کشاکش استیضاح در سفر ترکیه بود. شاید یکی از دلایل اصرار برخی از حامیان دولت برای عزل و حذف او نیز همین حاشیه‌های ضعف وی در کنترل این معاونت بود
این اظهارات اما نه تنها کسی را قانع نکرد، بلکه حتی حامیان پزشکیان مثل محمد فاضلی، جامعه شناس و محمد مهاجری خواهان برکناری او شدند. فاضلی خطاب به دبیری نوشت: با اینکه هنوز ۶ ماه از انتصابتان نگذشته ۴ سفر خارجی با پول شخصی داشته‌اید. ظاهرا کثیرالسفر هستید و فقط گاهی اوقات به کشور سر می‌زنید!
محمد مهاجری از اعضای شورای اطلاع‌رسانی دولت نیز در یادداشتی نوشت: «طی۲روز گدشته خبری در فضاب مجازی منتشر شده که آقای دکتر شهرام دبیری معاون پارلمانی رئیس‌جمهور به مکانی دور از توقع (قطب‌جنوب) سفر کرده. قاعدتا باید سیستم اطلاع‌رسانی دولت به این خبر واکنش نشان می‌داد و اگر دروغ است آن را تکذیب می کرد. واگر خبر درست است حتی اگر آن عزیز سفرکرده با پول خودش و بدون استفاده از بیت‌المال چنین کرده است حتما با شیوه نهج‌البلاغه‌ای آقای‌پزشکیان نمی‌خواند و به عنوان وصله ناجور دولت باید کنار گذاشته شود. ان هم بدون فوت وقت.»
دولت به دنبال راهکار افتاد
این انتقادات اما پایان ماجرا نبود و زیر فشار حملات به دولت و شخص رئیس جمهور بود که سخنگوی دولت خبر از احتمال تعیین مقرراتی داخلی برای اعضای دولت داد و گفت: «احتمال دارد که دولت مقرراتی را تعیین کند که اعضای کابینه، در صورت سفرهای شخصی به خارج از کشور، اطلاع‌رسانی انجام دهند تا مشکلات سیاسی ایجاد نشود.» در نهایت اما همین اظهارات هم باعث انتقاداتی شد که اساسا کسی که در منصب دولتی می‌نشیند، چرا باید برای سفر شخصی به خارج از کشور برود؟
اما در نهایت موافقان و مخالفان دولت، این بار در یک توافق نانوشته انتقادات تندی نسبت به عملکرد معاون پارلمانی دولت مطرح کرده و همگی خواستار برکناری دبیری شدند؛ درخواستی که در نخستین روز بعد از نوروز پرماجرای 1404 به وقوع پیوست.
در این بین اما آن چه بیش از هرچیزی خودنمایی کرد و سوال‌برانگیز و حتی شائبه‌برانگیز شد، تکذیبیه عجیب معاونت پارلمانی بود. مشخص نیست هنگامی که دبیری در سفر به قطب جنوب به سر می‌برده علت چنین تکذیبیه‌ای و رد کردن اصالت خبر و تصاویر چه بوده است؟ در شرایطی که خود می‌دانند که دبیری در قطب جنوب به سر می‌برد، کذب دانستن آن و سپس تاییدش از سوی رئیس جمهوری، تنها به کاهش سرمایه اجتماعی دولت و کاهش سطح اعتماد به تکذیبیه‌ها می‌انجامد و مشخص می‌کند آن جمله معروف ایرانی‌ها آنچنان هم دور از واقعیت هم نیست: «وقتی چیزی را تکذیب کردند، بدان که اتفاق افتاده است.»
شاید موضوع سفر قطب جنوب دبیری به درسی برای دولت چهاردهم و دولت‌های آتی تبدیل شود که در عصر جنجالی شبکه‌های اجتماعی و ارتباطات گسترده و هوش مصنوعی دیگر نمی‌توان به راحتی حقیقت را انکار کرد یا بر آن سرپوش گذاشت و انکار حقیقت می‌تواند سرمایه اجتماعی را به باد دهد. از سوی دیگر مدل عملکرد پزشکیان نیز درسی برای روسای جمهور آینده شود که برخلاف دولت پیشین که بر روی خطای دو وزیر خود سرپوش میگذاشت بدون توجه به رفاقت‌ها با قاطعیت عمل کرد و رئیس دولت چهاردهم دستکم به همه منتقدانش نشان داد که در این مورد اهل مسامحه و اهمال نیست.
