چرا برخی به کندن مو روی آورند؟

کندن وسواسی مو چیست؟

کندن وسواسی مو یا تریکوتیلومانیا یک نوع بیماری روانی و اختلال ocd یا وسواس است که با تمایل اجباری به بیرون کشیدن موهای بدن از ریشه مشخص می‌شود. این اتفاق به‌مرور باعث ریزش سکه‌ای یا خالی شدن بعضی قسمت‌های بدن از مو به‌خصوص در قسمت سر یا ابرو می‌شود. تریکوتیلومانیا معمولاً در پاسخ به استرس عاطفی، کسالت یا اضطراب به وجود می‌آید و افراد ممکن است توانایی کنترل آن را نداشته باشند یا بعد از کشیدن مو احساس رضایت کنند. به‌همین دلیل در بیشتر موارد نیاز به مراجعه به روانشناس احساس می‌شود.

انواع اختلال مو کنی

دو نوع تریکوتیلومانیا وجود دارد:

·         مو کنی خودکار

·         مو کنی متمرکز

افرادی که به طور خودکار موهای خود را می‌کنند، اغلب متوجه انجام این کار نیستند. ممکن است فرد در حال تماشای تلویزیون به کندن ابرو یا مژه و موی سر مشغول شود و بعد به اطرافش دقت کند و متوجه شود مبل پوشیده از موست. این در حالیست که وسواس مو کنی متمرکز به عمد انجام می‌شود. این افراد اغلب به دنبال آن هستند که تنها بمانند تا بتوانند موهای خود را بکنند.

عوامل شکل‌‌گیری اختلال کندن مو

اصلی‌ترین عامل شکل گیری اختلال کندن مو مشخص نیست. اکثر اختلالات پیچیده مغز تحت تأثیر حالت روحی- روانی کودک، عوامل محیطی و ژنتیکی به وجود می‌آیند. در واقع سابقه ابتلا به تریکوتیلومانیا در خانواده احتمال شکل گیری و پیشرفت اختلال کندن مو را افزایش می‌دهد. عده‌ای از کودکان به موجب میل و رقبت درونی خواستار کندن مو هستند. این نوع کودکان پس از کندن مو از شر وسوسه مو کندن خلاص می‌شوند و به احساس رضایت می‌رسند.

در مقابل بعضی از کودکان به صورت اتوماتیک و بدون آگاهی اقدام به کندن مو می‌کنند. در اختلال اتوماتیک کندن مو کودک در هنگام تماشای تلویزیون، خستگی و مطالعه کتاب اقدام به کشیدن مو های سر می‌پردازند. علاوه بر این، اختلال تریکوتیلومنیا با احساسات مثبت و منفی کودک در ارتباط است. به‌طور مثال زمانی که کودک در فشار احساس تنهایی، خشم، استرس، دوگانگی، ناامیدی و خستگی قرار دارد، برای رهایی از مشکلات به کندن مو روی می‌آورد. در مقابل زمانی که منشأ اختلال تریکوتیلومنیا احساسات مثبت است، فرد به موجب احساس رضایتی که از طریق کندن مو عاید می شود، اقدام به کشیدن مو می‌کند.

علائم اختلال کندن مو

اختلالات روانشناختی علائم تقریباً مشابهی دارند و ممکن است بعضا علائم اختلال مو کنی و یا استرس و اضطراب مشابه هم باشند پس بهتر است قبل از اقدام به هرگونه درمانی با انجام تست نقشه مغزی که بهترین روش تشخیصی اختلالات روانشناختی حال حاضر دنیا است از داشتن هرگونه اختلال اطمینان حاصل کنید و با استفاده از نتیجه تست بهترین راه را برای درمان خود انتخاب کنید.

برخی از علائم مشترک در افراد مبتلا به اختلال وسواس کندن مو یا تریکوتیلومانیا به شرح زیر هستند:

·        تکرار توقف‌ناپذیر کندن موها، که به ریزش مو یا تاسی بخش‌هایی از بدن منجر شود.

·        استرس و اضطراب شدید

·        ایجاد احساس رضایت پس از کندن موها

·        کندن پوست دست، ناخن جویدن و گاز گرفتن لب‌ها

·        تلاش مکرر برای متوقف کردن این رفتار و شکست در آن.

·        پی بردن به این موضوع که کندن مو بر زندگی روزمره‌تان تاثیر منفی گذاشته، یا آن را مختل نموده است.

·        مخفی کردن کندن مو و سعی بر انجام آن در تنهایی

عوارض موکنی (اختلال کندن مو)

برای برخی افراد، تریکوتیلومانیا یک مشکل خفیف و صرفاً ناامیدی است. اما برای بسیاری، شرم و خجالت کندن مو باعث انزوا و پریشانی عاطفی می‌شود و آن‌ها را در معرض خطر ابتلا به یک اختلال روانپزشکی مشابه، مانند اختلال خلقی یا اضطرابی قرار می‌دهد. کندن موی سر و مژه می‌تواند منجر به تنش زیاد و تیرگی روابط با اعضای خانواده و دوستان شود.

عوارض کندن مژه و موی سر شامل خارش، آسیب بافتی، عفونت و صدمات حرکتی مکرر به عضلات یا مفاصل می‌شود. افرادی که موهای کنده شده یا قسمت‌هایی از آن را می‌خورند، دچار ناراحتی گوارشی یا تریکوبزوار (گلوله مو در روده یا معده) می‌شوند که منجر به انسداد دستگاه گوارش می‌شود و نیاز به جراحی دارد. اگرچه تریکوبزوار نادر است، اما برای افرادی که مو می‌خورند خطری جدی محسوب می‌شود. بروز دلدرد و ناتوانی در دفع در این دسته بیماران نشانه خطر جدی به شمار می‌رود و نیاز به بررسی پزشکی دارد.

درمان اختلال کندن مو

تحقیق برای درمان این بیماری محدود بوده است. اگرچه، بعضی روش های درمانی برای کاهش کندن مو یا توقف آن وجود دارد:

1.     آموزش جهت تغییر دادن عادت

این روش رفتار درمانی، درمان اولیه این اختلال است فرد مبتلا با استفاده از این روش بیاموزد چگونه موقعیت‌هایی که احتمال دارد موهایش را بکند، تشخیص دهد و چگونه رفتارهای دیگر را جایگزین کند. همچنین ممکن است همراه با این آموزش از روش‌های درمانی دیگر نیز استفاده شود. به طور مثال در شرایط استرس‌زا فرد می‌تواند به جای کندن مو، توپ استرس را فشار دهد.

2.     درمان شناختی

این درمان به فرد کمک می‌کند تا باورهای تحریف شده‌ای که ممکن است در رابطه با کندن مو داشته باشد، شناسایی و بررسی کند.

3.     درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد

این درمان به فرد کمک می‌کند تا یاد بگیرد تمایل به کندن موهایش را بدون انجام آن بپذیرد.

4.     داروها

اگرچه سازمان غذا و دارو برای این اختلال داروی خاصی تعیین نکرده است اما مصرف برخی داروها می‌تواند بعضی از علائم این بیماری را کنترل کند. همچنین داروها می‌توانند تاثیر موقت داشته باشند و بعد از قطع مصرف آن‌ها علائم بیماری دوباره ظاهر شود، مگر اینکه همراه با مصرف داروها رفتار درمانی نیز انجام شود. داروها همچنین به کاهش افسردگی و هر گونه علائم OCD  نیز کمک می‌کند.

داروهای رایج برای درمان اختلال کندن مو

·        فلوکسیتین

·        فلاووکسامین

·        لیتیوم کربنات

·        سرترالین

·        پاروکستین