ورود پول به بورس/ رونق به بورس بازگشت
روزنو :بازار بورس ایران دیروز با برتری مطلق خریداران و تشکیل صفوف خرید ۷ همتی در شروع معاملات همراه بود که در انتها نیمی از این صف بدون عرضه باقی ماند.
بورس دیروز رکورد زد و در دقایق ابتدایی معاملات با رشد بیش از ۴۱ هزار واحد توانست کانال سه میلیون واحد را فتح کند. بازار بورس ایران دیروز با برتری مطلق خریداران و تشکیل صفوف خرید ۷ همتی در شروع معاملات همراه بود که در انتها نیمی از این صف بدون عرضه باقی ماند. خالص ارزش معاملات خرد بدون تغییر محسوسی نسبت به چهارشنبه در محدوده ۶/۶ همت تثبیت شد، اما پولی که از سوی حقیقی‌ها به بورس وارد شد سه برابر چهارشنبه است.
از ساعت ۹ صبح دیروز یعنی درست در زمان بازگشایی، بورس با صف خرید بسیاری از نماد‌ها همراه شد؛ به‌طوری‌که شاخص کل بورس اوراق بهادار تهران تا ساعت ۱۰ صبح با رشد ۴۱ هزار و ۶۵ واحد به رقم ۳ میلیون و ۶۶۷ هزار واحد رسید که رکورد بسیار خوبی محسوب می‌شود چراکه این نخستین بار است که بورس وارد چنین کانالی می‌شود. همچنین شاخص هم‌وزن هم با افزایش ۷۲۳۹ واحد به رقم ۸۵۷ هزار و ۱۱۹ واحد رسید.
تا همان ساعت ۱۰ صبح نیز تعداد نماد‌های مثبت بورس ۲۶۲ عدد و نماد‌های منفی ۴۰ عدد بود و تعداد خریداران به ۱۴ هزار نفر رسید و به طور کلی بازار ۱/۳۸ درصد افزایش یافت و همچنین بیش از ۱۵۳ هزار فقره معامله به ارزش ۵۰۲۴ میلیارد تومان در بازار سهام انجام شد. این روند در مورد فرابورس نیز اتفاق افتاد و فرابورس با رشد بیش از ۷۵ واحد به رقم ۲۵ هزار و ۴۸۹ واحد رسید. همزمان با مذاکرات سیاسی ایران و آمریکا، از روز ۱۹ فروردین بازار سهام روند صعودی را طی می‌کند و در پنج روز متوالی به ترتیب ۵۹، ۲۴، ۱۵، ۶۲ و ۶۲ هزار واحد رشد کرد؛ هرچند روز ۲۶ فروردین ۲۷ هزار واحد افت کرد، اما در روز ۲۷ فروردین با افزایش ۲۳ هزار واحدی دوباره به مسیر صعود برگشت.
این روند در دوم آبان سال گذشته نیز یک بار اتفاق افتاده بود و بورس افزایشی شد، اما دوباره از ۲۲ دی‌ماه وارد شیب نوسانی شد و فردای آن روز از کانال ۲/۹ میلیون پایین‌تر آمد. براساس گزارش‌ها، در هفته‌های پایانی سال گذشته، بازار سهام بین کانال ۲/۷ تا ۲/۸ میلیون واحد در نوسان بود و چهار بار کانال ۲/۸ میلیون را از دست داد. در ۲۱ اسفند نیز به پایین کانال ۲/۷ میلیون سقوط کرد که ۲۵ اسفند دوباره به آن رسید. همچنین براساس داده‌های شرکت مدیریت فناوری بورس، رشد دیروز بازار بیشتر تحت تأثیر معاملات مثبت در نماد‌های بزرگ و شاخص‌ساز از جمله «فولاد»، «فملی» و «شپنا» رقم خورده است.
هرچند کارشناسان اعتقاد دارند عبور شاخص بورس از مرز ۳ میلیون واحد نشانه‌ای از بازگشت اعتماد به بورس است، اما نباید عواملی مانند ثبات ارز به دلیل مذاکرات ایران و آمریکا، کاهش انتظارات تورمی به دلیل موفق بودن مذاکرات تاکنون را در این خصوص نادیده گرفت و البته باید به این موضوع نیز توجه داشت که هرگونه اتفاق منفی در مسیر مذاکرات می‌تواند اثر منفی بر همه بازار‌ها به‌خصوص بازار بورس بگذارد. دیروز حقیقی‌ها ۹۵۹ میلیارد تومان به سهام و حق تقدم‌ها ۶۵۳ میلیارد تومان به صندوق‌های سهامی وارد کردند که ۱۲۷ میلیارد تومان از این مبلغ جذب اهرمی‌ها شد. صندوق‌های درآمد ثابت تا زمان تنظیم این گزارش با خروج بیش از ۲ همتی پول خرد مواجه شدند. طلایی‌ها حدود ۷۴ میلیارد تومان خروج پول خرد داشتند.
در بدبینانه‌ترین حالت ۵۰ درصد بازدهی داریم
فردین آقابزرگی، کارشناس بورس و بازار سرمایه در گفت‌و‌گو با «هم‌میهن» در پاسخ به اینکه وضعیت فعلی بورس را چگونه ارزیابی می‌کنید؟ گفت: «وضعیت فعلی بورس، همانطور که کاملاً مشخص است در پایان سال گذشته شاهد این بودیم که شاخص کل بورس ۲۳ درصد بازدهی داشت و شاخص هم‌وزن ۷/۱ درصد بود، اما امسال و یک روز مانده به پایان ماه فروردین و با نزدیک به ۱۶ روز کاری، شاهد ۱۱/۱ درصد بازدهی شاخص کل و ۸/۲ درصد بازدهی شاخص هم‌وزن هستیم.» او افزود: «فرابورس نیز به همین ترتیب، در سال گذشته شاخص کل آن ۴ درصد منفی و شاخص هم‌وزن آن در کل سال یک درصد منفی بوده، اما امسال در فروردین‌ماه ۵ درصد شاخص کل فرابورس و ۵/۳ درصد شاخص هم‌وزن فرابورس بازدهی داشته است.»
این کارشناس بورس ادامه داد: «به نظر می‌رسد با توجه به شرایط حال حاضر و افت ارزش دلاری کل بازار‌ها از ۱۱ هزار ۵۰۰ میلیون همت، ثبات در بازار ارز یعنی نزدیکتر شدن نرخ دولتی و بازار توافقی ارز که نشان می‌دهد در کنار اشباع بودن بازار‌های موازی مانند مسکن و خودرو و حتی و ارز و طلا که در حال حاضر برای آنان ابهام وجود دارد، مستعدترین بازار برای جذب نقدینگی حال حاضر که نزدیک به ۱۰ هزار همت است مسلماً بازار سرمایه و فرابورس است.»
آقابزرگی عنوان کرد: «ضمن اینکه مزیت وضعیت در بورس این است که نقدشوندگی بالایی دارند و در هر شرایطی در آن خرید و فروش انجام می‌شود. در حال حاضر معاملات خرد بالغ بر ۱۲ همت به‌طور متوسط روزانه در چند روز گذشته بوده است درحالی‌که در سال گذشته به سختی به ۴ همت در روز رسیده بود.»
او گفت: «من فکر می‌کنم این پتانسیل‌ها به عنوان نشانه‌هایی است که حکم می‌کند بازار به‌طور سینوسی، و نه هر روز مثبت، روند خوب و مثبتی را پیش ببرد. به شخصه اعتقاد دارم در بدبینانه‌ترین حالت حدود ۵۰ درصد بازدهی را در سال جاری به ثبت برسانیم چراکه در سه سال گذشته بورس از سایر بازار‌ها جا مانده بود با اینکه از سال‌های قبل تا امروز به‌رغم سایه‌های ابهامی که در اقتصاد کشور و بازار سرمایه وجود داشت و دارد، اما بورس نسبت به سایر بازار‌ها عایدات مستمر دارد؛ درحالی‌که فردی که در بازار خودرو، مسکن و ارز سرمایه‌گذاری می‌کند هیچ نگاهی به عایدات ندارد درصورتی‌که سهام اغلب شرکت‌ها در بورس عایدات مستمر دارند، اما با کوچکترین نوسان منفی در سود شرکت‌ها می‌بینیم که بازار واکنش منفی نشان می‌دهد.» این کارشناس بازار بورس افزود: «بر اساس علم اقتصاد مبنای ارزش ذاتی ارزیابی سهام همین عایدات مستمر است، اما در کشوری مانند ایران که ساختاری تورمی دارد، باید فرمول نوسان و ضریب حساسیت به سود به حداقل ممکن در قیمت سهام برسد.»
جاماندگی بورس به دلیل بی‌اعتمادی بود
احمد بیات، کارشناس اقتصادی و بازار سرمایه نیز در گفت‌و‌گو با «هم‌میهن» عنوان کرد: «مهمترین دلیل بالا آمدن شاخص بورس، خوش‌بینی‌های به‌وجودآمده از مذاکرات ایران و آمریکا است. می‌توان گفت سال‌هاست منتظر بودیم که به ارزش واقعی خود برسد به این معنی که سهام بسیاری از شرکت‌ها ارزنده بود، اما به دلیل ریسک سیستماتیک در بازار و واهمه‌ای که در مردم وجود داشت و همچنین فشار فروش باعث شد تا اجازه رشد به بازار داده نشود.»
او افزود: «با شروع دور دوم مذاکرات، اتفاقات بازار دلار نشان می‌دهد که به مذاکرات خوش‌بینی وجود دارد و تقریباً همه بازار‌ها روال مثبتی را طی می‌کنند. طبیعتاً اگر توافقی صورت بگیرد می‌توان گفت بیشترین پتانسیل رشد برای بورس و سهام خواهد بود چراکه در گذشته از بقیه بازار‌ها عقب مانده بود.» بیات در پاسخ به این پرسش که اگر مذاکرات طولانی شود باز هم بورس در منطقه سبز باقی خواهد ماند؟
گفت: «طبیعتاً بازار به صورت خط مستقیم پیش نخواهد رفت و بورس متناسب با روند مذاکرات به آن واکنش نشان خواهد داد و اخبار مذاکرات در بورس تاثیر مستقیم خواهد داشت. نکته اصلی‌ای که وجود دارد این است که بورس از سایر بازار‌ها جا مانده و ارزنده بودن آن مزید بر آن شده تا نسبت به دارایی‌های دیگر جای رشد داشته باشد.» او افزود: «شاید با پالس‌های کوچک این بازار دستخوش تغییر قابل توجهی نشود مگر اینکه خبر‌های مهمی از توقف و یا شکست مذاکرات به گوش برسد که در این صورت بازار بورس دوباره ریزش قابل توجهی خواهد داشت.»
این کارشناس اقتصادی در مورد اینکه چرا فقط بورس از بازار‌های دیگر جا ماند؟ عنوان کرد: «من فکر می‌کنم دلیل اصلی آن اتفاقات سال ۱۳۹۹ باشد، بالاخره فعالان بورس تجربه تلخ آن سال را هنوز فراموش نکرده‌اند و حبابی در بازار شکل گرفت و افراد غیرحرفه‌ای وارد بازار شدند و تقریباً ذهن همه مردم ایران درگیر ماجرا‌های بورس شد؛ حتی بخش زیادی از مردم پول و سرمایه خود را در آنجا گذاشتند و متاسفانه اتفاقی که نباید رخ می‌داد در بازاری که هنوز سرمایه‌گذاری غیرمستقیم نیز در آن رشد نکرده بود، افتاد و به همین دلیل مردم به صورت مستقیم وارد خرید سهام شدند و حتی بسیاری با توصیه‌های اشتباه با خرید تک‌سهم وارد بورس شدند.»
بیات گفت: «نتیجه آن فضای هیجانی و ورود غیرحرفه‌ای‌ها تجربه تلخ آن سال را رقم زد و بسیاری از مردم را درگیر خود کرد، به همین دلیل در سال‌های بعد از آن، اعتماد به این بازار نسبت به بازار‌های دیگر بسیار کمتر بود و این جاماندگی ناشی از آن بی‌اعتمادی بود.»
او در پاسخ به این پرسش که اکنون که شاخص به بالای ۳ میلیون واحد رسیده و مذاکرات به خوبی پیش می‌رود این احتمال وجود دارد که دوباره وارد چنین فضای هیجانی شویم و اتفاقات سال ۱۳۹۹ به شکل دیگری تکرار شود؟ عنوان کرد: «بعید است اتفاقاتی شبیه آن سال رخ دهد، چون شرایط بسیار متفاوت شده است، در آن زمان آشنایی مردم با بازار خیلی کم بود و ابزار‌های سرمایه‌گذاری رشد چندانی نکرده بود و سبدگردان‌ها در آن سال‌ها به میزان کنونی نبودند.»
بیات افزود: «به‌هرحال مردم آن تجربه را از سر گذرانده‌اند و به همین دلیل برآیند افرادی که وارد بازار بورس می‌شوند حتماً احتیاط را در نظر می‌گیرند، مدیران و مسئولین سازمان بورس نیز این تجربه را کسب کرده‌اند که وقتی در آن شرایط که بازار رشد می‌کرد نباید به حباب بازار بدمند و نباید مردم را به ورود هیجانی به بورس تشویق کنند؛ من مطمئن هستم این بار این اتفاق نخواهد افتاد و مدیران بهتر می‌توانند بازار را مدیریت کنند و بعید است آن تجربه تکرار شود.»
این کارشناس بازار سرمایه درباره اینکه پیشنهاد او به مدیران بورس چیست؟، عنوان کرد: «اگر بورس می‌خواهد رشد پایدار خود را ادامه دهد باید تناسب عرضه و تقاضا در آن رعایت شود، البته منظور من دخالت مستقیم آنها در بازار نیست بلکه اگر احساس شود که تقاضای بیش از حد از بازار شده باید عرضه را تقویت کنند و شرکت‌ها و پتانسیل‌های جدید وارد بازار بورس شوند البته نه زودهنگام و نه دیرهنگام و هر دوی اینها می‌تواند آسیب‌زننده باشد.»
بیات گفت: «نباید از ترس حباب بورس عجله کنند و عرضه ریالی وارد بازار شود که بسیار مخرب است، برعکس آن نیز مخرب خواهد بود و باید بدانند هرجایی که نیاز نیست وارد بازار نشوند تا فضای بازار بورس به سمت حبابی شدن نرود. تجربه سالیان پیش نشان داده که سمت عرضه نیز بسیار محتاطانه وارد بورس می‌شود.»
می‌توان ابرکانال‌های بالاتر را شکست
نیما میرزایی، کارشناس بازار سرمایه در گفت‌و‌گو با «هم‌میهن» در پاسخ به این پرسش که رسیدن شاخص بورس به ۳ میلیون واحد را چگونه تحلیل می‌کنید؟ عنوان کرد: «ما یک دوره طولانی‌مدت تنش و ریسک را در منطقه شاهد بودیم که اثرات آن را در بورس و بازار‌های مالی دیگر مشاهده کردیم، این اثر در بازار‌های ارز و طلا به صورت صعودی بود چراکه ریسک‌های نظامی در ماه‌های اخیر افزایشی شده بود، در خصوص بازار سرمایه نیز طبیعتاً نتیجه عکس داشت و موجب جلوگیری از رشد شاخص و قیمت سهم‌ها شده بود.»
او افزود: «با توجه به کاهش تنش‌ها به دلیل مذاکرات صورت‌گرفته در عمان، این خوش‌بینی در جامعه سرمایه‌گذار ایجاد شده که مذاکرات می‌تواند به نتیجه برسد و ما شاهد کاهش معنادار ریسک هستیم. این موضوع خود را در بازار‌های مالی نشان داد و قیمت طلا و ارز سقوط سنگینی را تجربه کردند و در نقطه مقابل بازار سرمایه به صورت الاکلنگ واکنش مثبت نشان دادند و شاخص موفق به فتح عدد ۳ میلیون واحد شد.»
میرزایی گفت: «بخش عمده این رشد مدیون گروه‌های ریالی مانند گروه‌های بانکی و خودرویی و... است که مستقیماً از مذاکرات و توافق اثر مثبت می‌گیرند. این گروه‌ها خاطره خوش سال ۱۳۹۴ و توافقات آن دوره درباره برجام را در ذهن دارند و به نظر می‌رسد تاریخ می‌تواند تکرار شود. این گروه‌های ریالی محرک رشد شاخص بورس تا اینجای کار بودند و احتمال می‌دهم در آینده نیز بتواند این روند ادامه‌دار باشد.»
او درباره اینکه چگونه می‌توان این شاخص بالای ۳ میلیون واحد را حفظ کرد و نگذاشت تا دوباره ریزش کند؟ عنوان کرد: «مهمترین گره بازار سرمایه، نه در روز‌های اخیر بلکه در سال‌های گذشته در دست بانک مرکزی است و در جایی که به بهانه کنترل تورم، نبض تولید و سرمایه‌گذاری را کُند کردند و دلیل نامگذاری امسال نیز همین موضوع است. بانک مرکزی با هدف کاهش نرخ تورم اقداماتی را انجام داده که به زیان تولید و سرمایه‌گذاری در تولید است که مشخصه اصلی آن بورس است.»
این کارشناس بازار سرمایه افزود: «افزایش شدید نرخ بهره به بالای محدوده ۳۰ درصد یکی از این موارد است و مهمتر از آن تثبیت نرخ دلار نیمایی زیر ۷۰ هزار تومان است؛ در صورتی که قیمت ارزندگی دلار و مبنای دلار در هر صورتی حتی با توافق ایران و آمریکا بالای ۸۰ هزار تومان است و طبیعتاً این دونرخی شدن ارز سود بسیار زیادی را از شرکت‌های بورسی خارج می‌کند و دستکم در سال می‌تواند نزدیک به ۶۰۰ هزار میلیارد تومان سود شرکت‌های بورسی را به نفع واردکنندگان خارج کند.»
میرزایی گفت: «اگر این موضوع اصلاح شود و دوباره گام‌های جدی‌تری برای اصلاح آن انجام شود، مانند اتفاقاتی که در دوره وزارت اقتصاد آقای همتی رخ داد دوباره تکرار شود، شاهد این خواهیم بود که بازار سرمایه نه‌تنها محدوده ۳ میلیون واحد را حفظ می‌کند بلکه با قدرت می‌تواند ابرکانال‌های بالاتر را بشکند.»
او در پاسخ به این پرسش که شما از تجربه سال ۱۳۹۴ گفتید در حالی که مردم تجربه تلخ سال ۱۳۹۹ را نیز به یاد دارند، آیا می‌توان اعتماد مردم را برگرداند و با توجه به شرایط کشور می‌توان انتظار داشت که دوباره به روند بورس برگردند؟ عنوان کرد: «ما باید به اعداد و ارقام نگاه کنیم، در شرایطی که ارزش مارکت بورس از نظر دلاری زیر ۱۲۰ میلیارد دلار است، نشان از این دارد که بازار در محدوده ارزنده‌ای قرار دارد، بالعکس سال ۱۳۹۹ که همه شاخص‌ها اعداد هیجانی را نشان می‌داد و آلارم‌هایی که در بازار وجود داشت و البته دستکاری‌هایی نیز صورت می‌گرفت، مانند بازی با نرخ بهره که یک‌شبه نصف شد و مجدداً به جای قبلی برگشت، که باعث شد هیجانات تشدید شوند، به نظر من در کنار مردم که تجربه تلخ ولی ارزشمندی را از سال ۱۳۹۹ کسب کردند، مسئولین نیز با دقت بیشتری با شاخص‌ها رفتار خواهند کرد.»
او افزود: «ولی اتفاقی که اکنون رخ داده این است که از آن طرف بام افتاده‌ایم و به نظر من باید شاخص‌های اقتصادی و متغیر‌هایی که در دست بانک مرکزی است و در گذشته با هدف نوسان‌گیری از سهامداران بالا و پایین شده بودند اکنون با یک نرخ متعادل و منطقی و کارشناسی با رعایت صرف و صلاح سهامداران تعیین و اجرایی شوند، با این کار ضمن اینکه سرمایه‌گذاری جان تازه‌ای خواهد گرفت اتفاقات سال‌های گذشته و نوسانات سنگین نیز تکرار نخواهد شد.»
