وضعیت وحشتناک بازار دارو/ قیمت دارو چقدر گرانتر می شود؟

صنعت داروسازی به‌دلیل نقش حیاتی آن در سلامت انسان‌ها، اقتصاد و توسعه جامعه، از اهمیت بالایی برخوردار است. به همین دلیل نمایشگاه دستاوردهای دارویی کشور با نام «ایران فارمکس»، در طول 5 سال گذشته در تهران برگزار شده و امسال هم ششمین دوره آن را شاهد خواهیم بود. 

ایران فارمکس از 23 تا 25 اردیبهشت ماه و در مرکز همایش‌ها و نمایشگاه‌های بین‌المللی ایران مال برگزار می شود. مدیران سندیکای تولیدکنندگان مواد دارویی، شیمیایی و بسته‌بندی دارویی کشور که متولی و برگزار کننده این نمایشگاه است، با برگزاری یک رویداد خبری، در خصوص جزئیات این نمایشگاه و همچنین چالش‌های موجود تولید دارو در کشور توضیحاتی را ارائه دادند.

مدیرعامل سندیکای تولیدکنندگان مواد دارویی با تاکید بر اینکه ما با کمتر از 100 میلیون دلار قادر هستیم 70 درصد مواد اولیه دارو را تهیه و تامین کنیم، گفت: با قاطعیت می‌گویم من، خانواده و نزدیکان از داروهای ایرانی استفاده می‌کنیم و نباید به هر دلیلی کیفیت داروهای تولید داخل را نادیده گرفت. البته در برخی موارد مشکلات و ضعف‌هایی هم وجود دارد که باید آنها را برطرف کنیم تا اطمینان بیشتری را کسب کنیم.

‌آقای قالیباف اطلاعات اشتباه دریافت کرده‌!

در بخشی از این نشست خبری، فرامرز اختراعی مدیرعامل سندیکای تولیدکنندگان مواد دارویی گفت: امسال این نمایشگاه را با تمرکز بر صادرات بیشتر برگزار خواهیم کرد. در حالی که سایر کشورها به سمت توسعه تکنولوژی در حوزه تهیه دارو رفته‌اند ما از این ظرفیت مقداری عقب هستیم  ولی از بعد فناوری و تولید مواد اولیه دارویی در منطقه شرایط خوبی داریم.وی با توضیح اینکه در حوزه ساخت ماشین آلات دارویی نیز وضعیت بسیار خوبی داریم، تاکید کرد: در ایران 80 کارخانه تولیدکننده مواد موثره دارویی داریم که در این تعداد کارخانه، 1505 قلم ماده اولیه تولید می‌شود.

مدیرعامل سندیکای تولیدکنندگان مواد دارویی در پاسخ به صحبت‌های قالیباف، رئیس مجلس که اخیرا گفته بود «با وجود آنکه گفته می‌‌‌شود در حوزه دارو خودکفایی ۹۰درصدی داریم اما ۹۰درصد مواد اولیه موردنیاز برای این خودکفایی وارداتی است» نیز تصریح کرد: ما بارها اعلام کردیم بیش از 70 درصد از مواد موثره دارویی، در داخل تولید می‌شود و برای این گفته هم اسناد معتبر داریم. متاسفانه در ایران ما درگیر بحران ناباوری هستیم و برخی مقام‌ها بدون داشتن اطلاعات مناسب و واقعی، توانمندی‌های داخلی را زیر سوال می‌برند.

چرا دارو گران شده است؟

فرامرز اختراعی با عنوان این موضوع که ترکیه امسال برای تولید و تهیه دارو 22 میلیارد دلار بودجه در نظر گرفته و این میزان در ایران فقط 3 میلیارد دلار است، در پاسخ به سوال «هفت صبح» در خصوص دلایل افزایش قیمت دارو در ایران گفت: افزایش قیمت دارو دلایل مختلفی دارد که فقط بخشی از آن به حوزه مواد اولیه برمی‌گردد هر چند که مشکلات اقتصادی کشور در این بخش نیز نمود داشته و تهیه مواد اولیه نیز با افزایش قیمت مواجه شده است.

برخی از شرکت‌های تولید مواد موثره، بعد از 3 سال که قیمت محصولات آنها کف قیمت بود، حالا مجوز گرفته‌اند که کمی با توجه به تورم کشور افزایش قیمت داشته باشند. از 609 قلم ماده موثر دارویی تولید شده در کشور، فقط برای 93 قلم آنها درخواست افزایش قیمت مطرح شده است. بنابراین ما بعد از 3 سال فقط 3.1 درصد افزایش قیمت داشتیم و بخش کوچکی از افزایش قیمت دارو متوجه ما می‌شود. درحقیقت وجود تحریم‌ها و گران بودن داروهای وارداتی، دلیل افزایش قیمت و کمبود برخی از داروها در کشور است.

افزایش قیمت چقدر است؟

تجربه مشتریان داروخانه ها و اسناد افشا شده در سامانه بورس، اعداد دیگری را نشان می دهد و داروهای پرمصرف، افزایش قیمت 3 تا 5 برابری را تجربه کرده اند. این که سهم کدام یک از اجزای زنجیره در این افزایش چقدر است و کدام داروها چه میزان افزایش یافته اند، بحث دیگری است.

محمد عبده‌زاده رئیس سندیکای صاحبان صنایع داروهای انسانی ایران دیدگاه هایی متفاوت از عبده زاده دارد. او اخیرا گفته بود: مگر همه مواد اولیه تولید دارو با ارز ۲۸ هزار و ۵۰۰ تومانی تامین می‌شود که دارو گران نشود؟ هزینه تولید یک عدد قرص ۴۰۰ تومان است، چطور توقع دارید قیمت آن ۱۰۰ تومان باقی بماند.

اختلاف روایت بین دو سندیکای بزرگ فعال در حوزه دارو  از دیرباز  در حوزه قیمت گذاری مشهود بوده است. سندیکایی که عبده زاده سکاندار آن است از افزایش قیمت و آزادسازی ارزی دفاع می کند و سندیکایی که اختراعی ریاست آن را بر عهده دارد، سهیمه ارزی و قیمت های پایین را مناسب می داند. 

در مقایسه دیدگاه های متنوع حاکم بر بازار دارو، چند واقعیت مهم قابل تامل است. یکی این که سهم شرکت های بیمه و یارانه ارزی در تامین مالی قیمت نهایی دارو، به شدت کاهش یافته است و تقریبا 10 درصد از سبد خرید یک بیمار عادی را تشکیل می دهد.

سهمی که پیش از این بالای 80 درصد بود. همچنین هزینه های ارزی برای واردات دارو و مواد اولیه در ایران اگرچه در مقایسه با عراق و ترکیه رقم بسیار کمتری است ولی در 5 سال اخیر از حدود 1.8 میلیارد دلار به نزدیک 3 میلیارد دلار افزایش یافته است. از سوی دیگر، قیمت دارو در ایران به نسبت توان مالی اقشار عادی جامعه گران است ولی در مقایسه با بازارهای جهانی پایین است و به صادرات غیررسمی دارو اعم از چمدانی و قاچاق، منجر می شود.