قانون جدید چک ۱۴۰۴ را دارندگان چک حتما بخوانند/ احتمال برگشت خوردن چک چقدر است؟

 بانک مرکزی در راستای افزایش شفافیت مالی و کاهش ریسک معاملات با ابزار چک، سامانه‌ای راه‌اندازی کرده است که به موجب آن، گزارش وضعیت اعتباری صادرکننده چک پیش از پذیرش، در اختیار دریافت‌کننده قرار می‌گیرد. این گزارش که شامل ارزیابی احتمال برگشت چک بر اساس سوابق اعتباری و بانکی فرد است، صرفاً جنبه مشورتی دارد اما به ذی‌نفع کمک می‌کند تا با آگاهی بیشتر درباره پذیرش یا رد چک تصمیم‌گیری کند. این اقدام در چارچوب اجرای قانون جدید صدور چک و در جهت تقویت نظارت‌های اعتباری انجام شده است.

گزارش اعتباری چک قبل از صدور

در طرح جدید بانک مرکزی، دریافت‌کنندگان می‌توانند پیش از پذیرش چک، از احتمال نکول آن مطلع شوند. به‌این‌ترتیب، پس از ثبت چک در سامانه صیاد توسط صادرکننده، گزارش وضعیت اعتباری وی به‌صورت خودکار و به شکل یک «نظر مشورتی» به ذی‌نفع اعلام می‌شود. این گزارش شامل ارزیابی بانک مرکزی از سابقه عملکرد مالی صادرکننده، شامل چک‌های برگشتی، اعتبار جاری و توان مالی فرد است.
این امکان به دریافت‌کننده چک کمک می‌کند که پیش از تصمیم‌گیری، با آگاهی نسبت به سوابق مالی طرف مقابل، ریسک معامله را ارزیابی کند. همچنین بانک مرکزی برای افرادی که اولین بار درخواست دسته چک دارند، محدودیت‌هایی در تعداد برگ‌های چک در سال اول فعالیت در نظر گرفته است. این محدودیت‌ها که به‌زودی از طریق بخشنامه به شبکه بانکی ابلاغ می‌شود، با هدف پیشگیری از صدور بی‌رویه چک و کنترل اعتبار انجام می‌گیرد.

استعلام چک پس از صدور چگونه انجام می‌شود؟

بر اساس اعلام بانک مرکزی، دریافت‌کنندگان چک می‌توانند پیش از قبول آن، وضعیت اعتباری صادرکننده را از طریق سامانه پیامکی استعلام کنند. کافی است شناسه ۱۶ رقمی مندرج در چک صیادی را به شماره ۷۰۱۷۰۱ پیامک کنند تا پاسخ استعلام به‌صورت رنگی (سفید، زرد، نارنجی، قهوه‌ای یا قرمز) اعلام شود. این رنگ‌ها نشان‌دهنده میزان ریسک برگشت چک هستند؛ به‌طوری که سفید نشان‌دهنده نداشتن سابقه چک برگشتی و قرمز بیانگر بیش از ۱۰ فقره چک برگشتی یا بدهی بالای ۵۰ میلیون تومان است. این شیوه استعلام، ابزاری ساده اما مؤثر برای کاهش ضررهای مالی ناشی از چک‌های برگشتی است.

محدودیت‌های صاحب حساب در صورت برگشت خوردن چک

طبق قانون جدید صدور چک، افرادی که چک آن‌ها برگشت بخورد، با مجموعه‌ای از محرومیت‌های بانکی مواجه می‌شوند که تا زمان رفع سوءاثر از چک پابرجا خواهد بود. این محرومیت‌ها شامل: مسدود شدن گردش مالی حساب‌ها به میزان مبلغ چک، جلوگیری از افتتاح حساب جدید، ممنوعیت دریافت دسته چک جدید، عدم صدور هرگونه کارت بانکی جدید (حتی کارت هدیه)، و محرومیت از دریافت تسهیلات یا ضمانت‌نامه‌های بانکی می‌شود. همچنین امکان ثبت و صدور چک جدید در سامانه صیاد نیز برای این افراد متوقف خواهد شد.