رسیدن قالیباف به صندلی پرچالش ریاست بر مجلس

پربیراه نیست اگر بگوییم انتخابات هیئت رئیسه مجلس از روز بعد از اعلام نتایج انتخابات مجلس شروع شد. همان روزی که برخی از نمایندگان برای رسیدن به هیئت رئیسه و ریاست کمیسیون‌ها پروژه تخریب را کلید زدند. دور نخست دوازدهمین دور انتخابات مجلس روز ۱۱ اسفند ۱۴۰۲ برگزار و نتایج نهایی آن در ۱۳ اسفند در شهرستان‌ها و ١۴ اسفند در شهر تهران اعلام شد.

طبق شمارش آرا؛ سیدمحمود نبویان، امیرحسین ثابتی، حمید رسایی، محمدباقر قالیباف، رضا تقی‌پورانوری، روح‌اله ایزدخواه، مرتضی آقاطهرانی، منوچهر متکی، اسماعیل کوثری، مهدی کوچک‌زاده و ۲۰ نماینده دیگر در حوزه انتخابیه تهران انتخاب شدند تا بیش از یک‌دهم تعداد نمایندگان مجلس را به خود اختصاص دهند. اما برخی از این ۳۰ نماینده برای رسیدن جریان سیاسی خود به صندلی ریاست، بازی عجیب و البته بی‌سابقه تخریب را در پیش گرفتند.

تا حدی که رهبری تذکر دادند: «سخنان اختلاف‌برانگیز و دعوا راه‌انداختن‌ها و ستیزه‌گری‌های دشمن‌پسند شیرینی مجلس جدید را از بین می‌برد. باید خیلی مراقبت کرد. برادران و خواهرانی که در مجلس جدید (که اندکی بعد تشکیل می‌شود) باید مراقبت کنند که شیرینی مجلس جدید از بین نرود و کام‌ها تلخ نشود. اگر چنانچه این مراعات را نکنند اولین اثر آن این است که کام ملت تلخ می‌شود و فضای سیاسی کشور فضای تلخی می‌شود. درحالی‌که فضای سیاسی با انتخابات، مجلس جدید و آمدن افراد جدید فضای باطراوتی است و این از بین می‌رود. اثر بعد این است که مجلس از کارآیی می‌افتد. وقتی مجلس دچار دعوا، ستیزه، مقابله و جبهه‌بندی‌های گوناگون شود، به‌طور طبیعی از کار اصلی خود باز می‌ماند. دسته‌بندی و کشمکش‌ها مانع می‌شود که اینها به کار خودشان برسند.».

اما این توصیه هم افاقه نکرد و دست بر نداشتند از تخریب به‌ویژه از درهم کوبیدن محمدباقر قالیباف با آن عقبه و سابقه که در نظام داشت. آنها معتقد بودند که قالیباف چهارمین کرسی انتخابات را کسب کرده پس نمی‌تواند روی صندلی ریاست بنشیند.

اما تقریباً تمام تحلیل‌گران و کارشناسان حوزه سیاست متفق‌القول بودند که اگر قالیباف به صندلی ریاست نرسد عطای مجلس را به لقایش می‌بخشد و از حضور در مجلس انصراف می‌دهد. شاید به همین دلیل بود رقبایی که در انتخابات با قالیباف ائتلاف کرده بودند، پس از اعلام نتایج انتخابات مجلس مقابل او ایستادند تا هیئت رئیسه مجلس را به دست آورند و در حقیقت قالیباف را در مقام ضعف قرار دهند.

در این بین این دیدگاه هم وجود داشت که قالیباف با جبهه پایداری ائتلاف کرد و طی رایزنی‌های پنهان این توافقات از پیش شکل گرفته بود تا او در دوره دوازدهم هم رئیس باقی بماند. در این بین اصلاح‌طلبان هم طبیعتاً در مجلسی با این چیدمان سیاسی طرف جریان نو اصولگرا را گرفته بود؛ یک کرسی در هیئت رئیسه به دست آورد. البته غلامرضا نوری‌قزلجه، نماینده اصلاح‌طلبی که به هیئت رئیسه راه یافته بود پس از ریاست‌جمهوری مسعود پزشکیان، به‌عنوان وزیر جهاد کشاورزی از مجلس رای اعتماد آورد و به دولت رفت تا اصلاح‎طلبان در این میان نیرویی در هیئت رئیسه نداشته باشند.

تخریب آقای رئیس توسط تندرو‌ها

رسانه‌های اصولگرا حتی صداوسیما از ۱۴ اسفند ۱۴۰۲ تا انتخابات ریاست مجلس چند تکه شده بودند و هر تکه از یک جریان در مجلس حمایت می‌کرد و هر چقدر این حمایت‌ها افزایش می‌یافت، شکاف بین اصولگرایان راه‌یافته به مجلس هم بیشتر می‌شد. انتخابات ریاست مجلس دوازدهم هم خارج از عرف و شگفت‌انگیز بود و جریانات سیاسی در سودای ریاست مجلس وعده‌ای به دیگر نمایندگان و حتی کارکنان مجلس می‌داد.

مجتبی ذوالنوری در سخنانش از تریبون مجلس اعلام کرد: «اگر رئیس مجلس شدم، از بیرون به صورت اتوبوسی و قطاری جمعیتی که هیچ آشنایی با مجلس ندارند آوردم و بر قله مسئولیت‌های مجلس مستقر کردم، کارمندی که ۲۰ یا ۳۰ سال در انتظار این است که به قله برسد و بتواند تجربه چندده‌ساله خود را در خدمتگذاری بیشتر مصروف کند باید ارزش افزوده عمر خود را در اختیار یک نیروی بیرونی که با منجنیق بر نوک قله پرتاب شده، بگذارد. آیا این کارمند انگیزه کاری و حمیّت قسمتی در تحول مجلس را دارد؟» و سعی می‌کرد این گونه در مجلس یارکشی کند.

حمید رسایی هم سعی داشت از اطلاعات کم دیگر نمایندگان (ویژه نمایندگان شهرستان‌ها) استفاده کند و در کانال شخصی‌اش در شبکه اجتماعی ایتا نوشت: «هیئت رئیسه، هر کس که باشد، موظف است امکانات ابتدایی مثل دفتر، وسیله نقلیه، عوامل دفتر، محل اسکان برای منتخبان که از شهرستان‌ها به تهران می‌آیند و... را برای ایفای وظیفه نمایندگی منتخبان فراهم کند. خصوصاً که برخی منتخبان (به ویژه کسانی که در حال حاضر نماینده نیستند) برای حفظ استقلال خود و عدم وابستگی به کانون‌های ثروت، در ایام انتخابات بخشی از سرمایه شخصی‌شان را هزینه کرده‌اند و حتماً به این امکانات نیاز دارند.»

در حالی که در تمام ادوار گذشته نمایندگان مجلس از این امکانات برخوردار بودند و نیازی به نمایش در شبکه‌های اجتماعی نبود. رسایی حتی در صداوسیما (۱۸ اسفند ۱۴۰۲) حاضر شده و به قالیباف و برخی رسانه‌ها (وابسته به سپاه) حمله کرده و گفت: «نخ بعضی از صفحات در فضای مجازی را بگیریم به بعضی آدم‌ها می‌رسد. اتفاقاً به بعضی‌ها می‌رسد که دنبال رئیس شدن هستند.

مثل روز روشن است که روزنامه جوان، خبرگزاری تسنیم انواع و اقسام فحاشی‌ها را به ما کردند. بعضی از این رسانه‌ها عضو شورای ائتلاف هستند و نظرشان آقای قالیباف است. این رسانه‌ها به بعضی از نهاد‌های انقلابی متصل هستند. البته از انصاف نگذریم که شب گذشته یکی از فرماندهان عالی این نهاد‌ها با من تماس گرفتند و گفتند که اینها حق ورود به این مسائل را به این شکل ندارند و در این مورد تذکر جدی داده‌اند و حتماً باید جبران کنند. تسنیم متعلق به آقای قالیباف نیست، اما به صورت جدی حامی او است.»

قالیبافِ پیروز

در نهایت قالیباف که در سکوی چهارم لیست نمایندگان تهران ایستاده بود، برنده کارزار انتخابات ریاست مجلس شد. او که در تمام مدت تخریب‌ها سکوت کرده بود در یکی از هتل‌های معروف و لاکچری تهران همایش «آشنایی با روند حضور در مجلس و وظایف نمایندگی» را به مدت دو روز و تقریباً یک ماه زودتر از موعد مقرر برگزار کرد؛ دقیقاً پیش از انتخابات ریاست مجلس. برخی معتقد بودند که قالیباف دو هدف را با برگزاری این همایش دنبال کرد؛ اول اینکه نمایندگان با حقوق خود آشنا شده و به وعده‌هایی که حق‌شان است (مانند دادن امکانات به نمایندگان) اعتنا نکرده و در دام تبلیغات نیفتند. دومین هدف این بود که بتواند دو روز پیش از انتخابات هیئت رئیسه، رای نمایندگان به‌ویژه نمایندگان شهرستان‌ها را از آن خود کند.

روز سخت قالیباف

سه‌شنبه ۸ خرداد ۱۴۰۳ روز سختی برای قالیباف بود. او به همراه مجتبی ذوالنوری از حوزه انتخابیه قم و منوچهر متکی از حوزه انتخابیه تهران کاندیدای ریاست مجلس و در نهایت با ۱۹۸ رای به عنوان رئیس مجلس دوازدهم انتخاب شد. رقبای قالیباف مجتبی ذوالنوری ۶۰ رأی و منوچهر متکی ۵ رأی از نمایندگان کسب کردند. در دومین جلسه رسمی صحن مجلس در دوره دوازدهم حسینعلی حاجی‌دلیگانی، عبدالرضا مصری، علی نیکزاد، حمید رسایی، موسی غضنفرآبادی و حمیدرضا حاجی‌بابایی خود را کاندیدای نایب رئیس مجلس کردند و پس از رای‌گیری حمیدرضا حاجی‌بابایی (با ۱۷۵ رای) به عنوان نایب اول و علی نیکزاد (با ۱۶۹ رای) به عنوان نایب دوم رئیس مجلس انتخاب شدند.

در پایان نیز علیرضا سلیمی به عنوان سخنگوی هیئت‌رئیسه مجلس انتخاب شد؛ بنابراین قالیباف در سال اول مجلس دوازدهم توانست بار دیگر با کسب ریاست مجلس در سران قوا باقی بماند. یکی از کاربران عکسی از خوش و بش رسایی و قالیباف پس از انتخاب قالیباف در صفحه ایکس خود منتشر کرده و نوشت: «واعظان کاین جلوه در محراب و منبر می‌کنند/، چون به خلوت می‌روند آن کارِ دیگر می‌کنند» رسایی نیز در صفحه ایکس خود به او پاسخ داده و نوشت: «ظاهراً ایشان توقع داشته که من بروم انگشت کنم توی چشم آقای قالیباف! شک ندارم اگر امروز به رئیس جدید مجلس تبریک نمی‌گفتم، یکی مثل همین برادر، توئیت می‌زد که رسایی حاضر نشد برود تبریک بگوید!»

در حالی که به نظر می‌رسید تخریب‌ها در مجلس به خط پایان رسیده، اما اینگونه نبود و امیرحسین ثابتی درباره انتخابات رئیس مجلس نوشت: «قرار بود قبل از شروع صحن علنی، جلسه‌ای با حضور تعدادی از نمایندگان برگزار شود تا درباره رای‌دهی به نامزد‌های هیئت‌رئیسه برای سال اول، بحث و مشورت شود. جمع‌بندی بسیاری از نمایندگان این بود که جریان سیاسی آقای قالیباف با ائتلاف با اصلاح‌طلبان مجلس دوازدهم، دست برتر را در رای‌گیری صحن خواهد داشت. پیش‌بینی دقیقی که چند ساعت بعد محقق شد.

معتقدم حداقل در سال اول باید بیشتر با فضای مجلس و آیین‌نامه آشنا شوم و حتماً افراد با تجربه و جوان دیگری هستند که برای حضور در هیئت رئیسه اولویت داشته باشند. صبر در سیاست ضرر ندارد.» در یک‌سال اخیر هم تندرو‌های مجلس کم نگذاشتند برای تخریب هیئت رئیسه به‌ویژه آقای رئیس. هر چقدر به انتخابات مجدد (سال دوم) هیئت‌رئیسه نزدیک‌تر می‌شویم این تخریب‌ها بیشتر می‌شود. ثابتی روز هفتم اردیبهشت جنجال انتخاب هیئت رئیسه را علنی و رسماً کلید زده و با اشاره به اینکه یک ماه دیگر باید هیئت رئیسه جدید مجلس را انتخاب کنیم، گفت: «قرار است یک ماه دیگر به مردم بگویم چه تصویب کرده‌ایم؟ ما به تبادل زندانی بین ایران و ویتنام رای داده‌ایم، رای بدهید نمی‌گویم رای ندهیم، اما آنها در جای خودش مهم است. یکی دو ماه دیگر که قرار است خدمت رهبری برسیم می‌خواهیم بگوییم چه کرده‌ایم؟ اعضای هیئت رئیسه برای سال بعد باید کسانی باشند که رای‌شان برای نمایندگان شفاف باشد.

ما نمایندگان طبق قانون رای‌مان را برای مردم شفاف اعلام می‌کنیم هیئت رئیسه هم باید اینطور باشد.» رقابت برای صندلی‌های ریاست دوباره در مجلس شروع شده است و ۲۷ اردیبهشت محمد رشیدی عضو هیئت رئیسه مجلس از برگزاری دومین انتخابات هیئت رئیسه مجلس روز سه‌شنبه ۶ خرداد خبر داد. در ماده ۱۲ آیین‌نامه داخلی مجلس تکلیف شده، اعضای هیئت رئیسه مجلس تنها برای یک سال انتخاب می‌شوند و هر ساله سر موعد مقرر باید انتخابات توسط نمایندگان صورت گیرد. انتخابات هیئت رئیسه در اولین دوره دوازدهم مجلس ۸ خرداد برگزار شده و حالا یک سال از آن تاریخ گذشته است؛ بنابراین باید برای بار دوم نمایندگان با رای خود اعضای هیئت رئیسه را انتخاب کنند. حال قالیباف و اعضای هیئت رئیسه در آستانه انتخاب‌شان روی لبه تیغ انتخابات بندبازی می‌کنند. برخی از نمایندگان از ارزیابی عملکرد هیئت رئیسه طفره رفتند و بخش دیگری از نمایندگان که تصمیم نداشتند وارد هیئت رئیسه شوند هم به قول خودشان تمایلی برای دخیل شدن در یارکشی‌های این انتخابات نداشتند و اعلام کردند که در صحن علنی رای خود را می‌دهند. اما درباره عملکرد هیئت رئیسه، انتخابات و فضای حاکم بر مجلس با اسمعیل کوثری نماینده تهران، مجید نصیرپور سردهائی نماینده سراب و احمد بخشایش اردستانی نماینده اردستان به گفت‌و‌گو پرداختیم.