اپیدمی زمین خواری در تهران!
روزنو :شهرداری تهران می‌گوید شرکت بهمن بدون مجوز در حریم شهر دیوارکشی کرده است
در روز‌هایی که حساسیت افکار عمومی نسبت به تخلفات ساخت‌وساز و تصرف غیرقانونی زمین‌ها در حریم شهر تهران افزایش یافته، نام شرکت خودروسازی بهمن در میانه یک اتهام سنگین قرار گرفته است؛ زمین‌خواری به وسعت بیش از ۱۵۰ هکتار.
این موضوع در فضای رسانه‌ای و محافل شهری سر و صدای زیادی به پا کرده است. اتهامی که اگر ثابت شود پای نهادی‌های شهری و دستگاه قضایی هم به میان می‌آید. تجربه نشان داده متهمان زمین‌خواری اغلب با ارائه اسناد مالکیت یا ادعای داشتن مجوز، تلاش می‌کنند تصرف به حریم شهر را توجیه کنند. بهمن خودرو، اما مدعی است هیچ خلافی انجام نداده است.
ماجرا از کجا شروع شد؟
لغو بخشنامه مدیریت یکپارچه حریم تهران توسط وزارت کشور، شروع ماجرا بود. به گفته مسئولان شهری این اقدام موجب شده تا نظارت موثر بر اراضی حریم کاهش یابد و زمینه برای سوءاستفاده سودجویان فراهم شود. شهرداری تهران با استناد به مصوبه شورای عالی شهرسازی در سال ۱۳۹۵ که مدیریت حریم را به این نهاد واگذار کرده بود، لغو این بخشنامه را غیرقانونی دانسته و خواستار بازگشت اختیارات شده است. مهدی چمران، رئیس شورای شهر تهران اولین نفری بود که با فریاد در صحن شورای شهر خواستار بازگشت این بخشنامه شد.
وی همچنین با اشاره به صدور بخشنامه‌ای که منجر به سلب اختیار از شهرداری نسبت به حریم پایتخت شده، گفت: «تجاوز به زمین‌های عمومی و بی‌برنامگی‌ها شروع شده است. کشمکشی در مناطق۱۸ و ۱۹ ایجاد شده و درگیری‌هایی بین شهرداری‌های مناطق با شهرداری دیگر شهر‌ها وجود دارد و بلبشویی ایجاد شده و نمی‌دانم چه چیزی عاید آنها می‌شد که بخشنامه صادر کردند؛ اما مردم قطعاً سود نمی‌برند و کارخانه‌خواران و زمین‌خواران سود خواهند برد.
موضوع حریم باید در مجلس شورای اسلامی حل شود و اگر حل نشود مثل دعوای منطقه «کشمیر» باقی می‌ماند و یک نفر از سویی و دیگری از سویی دیگر آن را می‌کشد. ما با شهرستان‌های اطراف مشکل نداریم؛ بلکه با وزارت کشور مشکل داریم.»
در واکنش به این وضعیت، چمران اعلام کرد که با وزیر کشور و استاندار تهران نامه‌نگاری‌هایی انجام داده و خواستار اصلاح وضعیت موجود شده است. اما اعتراضات بدین جا ختم نشد. شهردار تهران چند روز بعد از این سخنان، از یک زمین‌خواری بزرگ ۲۰۰ هکتاری پرده برداشت.
شهرداری تهران می‌گوید تخلف، بهمن می‌گوید توسعه!
یک قطعه زمین ۱۲۰ تا ۲۰۰ هکتاری، دیواری که در سکوت بالا رفت و یک کشمکش سنگین بین شهرداری تهران، شرکت بهمن خودرو و استانداری تهران. این خلاصه ماجرایی است که حالا با عنوان «زمین‌خواری در حریم پایتخت» به یکی از بحث‌برانگیزترین موضوعات روز مدیریت شهری تبدیل شده است.
علیرضا زاکانی، شهردار تهران، اخیراً با لحنی تند گفته که یک شرکت خودروساز اقدام به دیوارکشی غیرقانونی در اراضی کشاورزی کرده و بیش از ۲۰۰ هکتار از حریم تهران را به تصرف درآورده است. او حتی پا را فراتر گذاشته و گفته دستگاه قضایی به‌جای برخورد با زمین‌خوارها، سراغ نیرو‌های شهرداری رفته که قصد توقف این اقدامات را داشتند. زاکانی البته انگشت اتهام را هم به سمت دولت گرفته و لغو مصوبه مدیریت حریم شهر توسط وزارت کشور را عامل گسترش این تخلفات دانسته است.
از آن‌سو، شهرداری منطقه ۱۸ نیز از افزایش ساخت‌وساز‌های مشکوک در حریم پایتخت خبر داده و گفته که طی یک‌ماه‌ونیم اخیر، دیواری بتنی به طول ۶۰۰ متر در زمینی که طبق مصوبه شورای عالی شهرسازی، جزو حریم منطقه ۱۸ است، بالا رفته است.
رضا محمدی، شهردار منطقه ۱۸ در این باره گفته که «شرکت خودروسازی بهمن در ماه‌های اخیر بیش از ۱۵۰ هکتار از اراضی حریم را دیوارکشی کرده و در زمین‌های کشاورزی اقدام به دپوی کانتینر کرده است، بدون آنکه فرآیند قانونی تغییر کاربری را طی کند. شرایط کنونی حریم، فرصت سوءاستفاده را برای سودجویان فراهم کرده و شهرداری با جدیت پیگیر حفاظت از این محدوده حیاتی برای تهران است.»
دو روزه دیوار کشیدند، همکارانم را دستگیر کردند
علی زیاری، شهردار ناحیه ۶ منطقه ۱۸ تهران، در جریان بازدید خبرنگاران از اراضی مورد مناقشه، نسبت به بی‌نظمی‌های موجود در مدیریت حریم پایتخت هشدار داد و گفت: «به‌دلیل نبود مدیریت واحد در حریم شهر، شاهد بروز مشکلات جدی هستیم. به‌گونه‌ای که یک گروه خودروسازی بدون ارائه هیچ مجوزی، اقدام به دیوارکشی در زمین‌های کشاورزی کرده است.»
زیاری تاکید کرد که ناهماهنگی بین دستگاه‌های حکومتی نباید بهانه‌ای برای تخلف باشد: «ما قانون داریم و بازی با کلمات دردی را دوا نمی‌کند. ساخت‌وساز یا تغییر کاربری، بدون دریافت مجوز رسمی، غیرقانونی است. این‌که، چون دو نهاد بر سر مسئولیت اختلاف دارند، پس هر کسی کار خودش را بکند، قابل قبول نیست.» او در ادامه از برخورد با عوامل شهرداری خبر داد و گفت: «این گروه خودروساز تنها ظرف دو روز اقدام به ساخت دیوار کرد. اما به‌جای برخورد با متخلف، همکاران ما که برای بررسی وارد عمل شده بودند، بازداشت شدند و حتی خود من نیز به مراجع مربوطه احضار شدم.» شهردار ناحیه ۶ این منطقه با لحنی کنایه‌آمیز پرسیده: «چطور شهر قدس حریم دارد، اما تهران، پایتخت کشور، حریم ندارد؟»
انحراف کانال قوری چای برای ساخت و ساز؟!
در میانه این نزاع، پای کانال معروف قوری‌چای هم وسط کشیده شده. کانالی که آب‌های سطحی جنوب غرب تهران را جمع می‌کند، حالا به گفته شورای شهرک دانش، از مسیرش منحرف شده؛ موضوعی که شهرداری می‌گوید کار همین خودروساز بوده است. البته شرکت بهمن این اتهام را رد کرده و گفته تغییر مسیر با مجوز رسمی شرکت آبفا برای مقابله با سیل احتمالی بوده است.
نشانه‌های تغییر کاربری در اراضی حریم؛ بررسی سند از آسمان
مقایسه تصاویر هوایی سال ۱۴۰۲ و ۱۴۰۳، نشانه‌های روشنی از تغییر کاربری زمین‌های کشاورزی در محدوده مجاور کارخانه بهمن مشاهده می‌شود. در تصویر ۱۴۰۲، بخش وسیعی از اراضی به‌وضوح دارای پوشش گیاهی و الگوی زراعی‌اند، اما در تصویر ۱۴۰۳ این زمین‌ها به‌طور یکدست تسطیح شده‌اند و اثری از کشت و زرع باقی نمانده است.
همچنین خطوط مستقیم و تغییرشکل‌یافته در حاشیه زمین‌ها، نشان‌دهنده آغاز عملیات عمرانی یا دست‌کم آماده‌سازی فضا برای ساخت‌وساز است. این شواهد هوایی می‌تواند ادعای شهرداری درباره دیوارکشی و تغییر کاربری را تقویت کند و پرسش‌های جدی درباره قانونی بودن این اقدامات پیش بکشد؛ به‌ویژه در شرایطی که همچنان بر سر تعلق این اراضی به شهر تهران یا شهرقدس، اختلاف وجود دارد.
