مذاکرات مانند گذشته ادامه می‌یابد؟ یا بین ایران و آمریکا شکر آب شد؟
روزنو :مقامات ایرانی اعلام کرده‌اند که این کشور مایل است غنی‌سازی اورانیوم را به میزان قابل توجهی به سطوح پایین‌تر از کاهش دهد، اما در عین حال، تهران خواستار ادامه غنی‌سازی برای اهداف صلح‌آمیز شده است. طبق توافق هسته‌ای ۲۰۱۵ بین ایران و قدرت‌های جهانی که «دونالد ترامپ» رئیس‌جمهور آمریکا در سال ۲۰۱۸ به‌طور یکجانبه از آن خارج شد، ایران مجاز به غنی‌سازی اورانیوم با سطح پایین برای تولید انرژی و اهداف پزشکی بود.
با توجه به موضع قاطعی که تهران در مخالفت با توقف تولید غنی‌سازی اورانیوم اتخاذ کرده است، اگر طرف آمریکایی نیز بر موضع خود مبنی بر ضرورت صفرسازی آن مصر بماند و از آن کوتاه نیاید، می‌توان گفت که مذاکرات با بن‌بست مواجه و دستکم برای مدتی متوقف خواهد شد.
البته فعلا هم هنوز روشن نیست که دور پنجم مذاکرات برگزار شود. ظاهرا طرف عمانی زمان و مکانی را برای این دور پیشنهاد داده که آمریکا موافقت کرده و ایران هم اکنون در حال بررسی موضوع است و گویا برخی متمایل به تحریم این دور گفت‌و‌گو‌ها در اعتراض به مواضع دولت آمریکا هستند.
اگر مساله غنی‌سازی اورانیوم به گره کور مذاکرات تبدیل شود؛ مذاکرات با وضعیتی قفل‌شده مواجه خواهد شد؛ مگر این که یا تهران کوتاه بیاید و به راه حلی میانی، چون توقف موقت غنی‌سازی تن دهد؛ یا آمریکا اصل غنی‌سازی در ایران را بپذیرد و با حداقل آن یعنی ۳.۶۷ درصد موافقت کند. اما اگر ایران فرضا کوتاه بیاید و با توقف غنی‌سازی اورانیوم موافقت کند، چه اتفاقی می‌افتد؟ در این وضعیت هر چند این اتفاق گشایشی جدی در مذاکرات خواهد بود، اما به معنای دستیابی کامل به توافق نیست؛ بلکه به احتمال زیاد پس از آن آمریکا به ایران خواهد گفت که با توقف غنی‌سازی دیگر نگهداری دستگاههای سانتریفیوژ و سپس تاسیسات مربوطه موضوعیت ندارد و باید نابود شوند.
پس از آن هم وقتی این برگه هسته‌ای از تهران گرفته شد، احتمالا رفع تحریم‌ها – چه قبل از توافق و چه بعد از آن – منوط به بررسی و مناقشه سیاست‌های منطقه‌ای و برنامه موشکی و پهپادی شود.
به نظر می‌رسد که مخالفت ایران با توقف غنی‌سازی بیشتر از این که ناشی از حیثیتی و پرستیژی شدن این امر باشد، به علت نگرانی از رسیدن به این مرحله است که در آن پس از برچیدن تدریجی برنامه هسته‌ای خود مجبور به گفت‌و‌گو درباره دیگر پرونده‌ها و امتیازدهی شود.
از این رو به نظر می‌رسد که تهران این بار بیش از قبل بر پذیرش اصل غنی‌سازی اورانیوم در توافق احتمالی مانند برجام اصرار دارد. اینجاست که برجام بیش از هر زمانی اهمیت پیدا می‌کند و چه بسا به آرزویی دست نیافتنی حتی برای مخالفان آن در داخل ایران تبدیل شود.
اما حالا که دولت ترامپ سفت و سخت بر صفرسازی تولید اورانیوم غنی شده در ایران در رسانه‌ها پافشاری دارد، اگر آن را به عنوان موضعی تغییرناپذیر در مذاکرات نیز دنبال کند، لابد فصول جدیدی از فشار حداکثری را به موازات آن از جمله فعال‌سازی مکانیسم ماشه و…. را نیز در دستور کار خواهد داشت.
فعلا قبل از هر نوع داوری باید ببینیم صفرسازی غنی‌سازی اورانیوم موضع نهایی دولت ترامپ است یا نه و این که آیا ممکن است برای تسهیل دستیابی به توافق در نهایت به نوعی با اصل غنی‌سازی در ایران کنار بیاید؟ یا ممکن است که به راه حلی مرضی الطرفین دست یابند؟ اساسا چنین راه حلی وجود دارد؟
