خنکی که ناتراز است و مایی که بی تفاوتیم

بشر از حدود ۱۵۰ سال پیش توانست برق را تولید و کنترل کند و به کمک آن در اواخر قرن ۱۹ میلادی، انقلاب صنعتی دوم را رقم بزند. این نیروی مهم، تقریباً ۲۰ سال پس از اینکه در خدمت بشر قرار گرفت؛ وارد ایران شد و یک لامپ کوچک را در حضور ناصرالدین شاه روشن کرد.

 آن روز ناصرالدین شاه برای سرگرمی کلید یک لامپ چند واتی را زد و امروز بعد از ۱۳۰ سال، تولید و مصرف برق ایران میلیارد‌ها برابر شده و زندگی بدون آن دیگر قابل تصور نیست.

ایران طی این سال‌ها تا حدودی پا به پای کشور‌های دیگر، نیروگاه و خطوط انتقال ساخت و ظرفیت تولید برق را به چیزی در حدود ۹۵ هزار مگاوات رساند. اما در یک برهه، روند تولید و ایجاد ظرفیت‌های جدید کند و روند مصرف تند و مصرف از تولید سبقت گرفت. همان چیزی که امروز به نام ناترازی می‌شناسیم و نتیجه آن را در قطعی روزانه یک تا دو ساعته و حتی بیشتر برق می‌بینیم.

طبق برآوردها، تابستان امسال و در اوج مصرف برق، این ناترازی به ۲۴ هزار مگاوات خواهد رسید. یعنی چیزی در حد ۲۴ نیروگاه اتمی بوشهر کمبود برق خواهیم داشت. سیستم‌های سرمایشی در این ناترازی نقش انکار ناپذیری دارند به طوری که گفته می‌شود ۳۵ هزار مگاوات معادل ۴۰ درصد برق کشور در فصل گرم توسط سیستم‌های سرمایشی مصرف می‌شود. این عدد برابر با کل مصرف برق در کشور مصر است.

دولت در این چند ماه تلاش کرده تا با توسعه نیروگاه‌های تجدیدپذیر به ویژه انرژی خورشیدی، بخشی از این کمبود را رفع کند. به گفته مسئولان وزارت نیرو، قرار است با یک سرمایه‌گذاری ۱۵ میلیارد دلاری، تا پایان دولت چهاردهم حدود ۳۰ هزار مگاوات برق تجدیدپذیر تولید شود.

از اینکه تولید این میزان برق تجدیدپذیر طی حدود سه سال از نظر فنی و اقتصادی امکان‌پذیر است یا خیر می‌گذریم، چون فارغ از کلیت تولید، باید به اهمیت صرفه‌جویی در مصرف هم پرداخت. صرفه‌جویی از یک طرف به برنامه‌ها، دستورالعمل‌ها و نظارت‌های حاکمیتی نیاز دارد و از یک طرف هم مشارکت و احساس مسئولیت مردمی را می‌طلبد؛ بنابراین ما علاوه بر حساسیت فردی نسبت به مصرف خودمان، باید نسبت به مصرف خارج از انصاف و اسراف‌گونه دیگران هم حساس باشیم. در این خصوص اخیراً با یک میوه‌فروشی مواجه شدم که سه کولرگازی ۳۶ هزار را در یک فضای تقریباً ۱۰۰ متری روشن کرده و در همان حال در‌های فروشگاه را کاملاً باز گذاشته بود.

به هر حال ما براساس حس مسئولیت اجتماعی باید به این نوع رفتار‌ها در حد یک تذکر ساده هم که شده واکنش نشان دهیم. برای همین با مسئول فروشگاه گفت‌و‌گو کردم. می‌گفت هر دوره چند میلیون هزینه برق می‌پردازد. به او توضیح دادم که با بستن در‌های فروشگاه این هزینه کاهش زیادی خواهد داشت و مصرف برق هم کمتر می‌شود. یا اینکه حداقل چند درپوش پلاستیکی جلوی ورودی‌ها نصب کند و اگر اصرار به باز گذاشتن در‌ها دارد باید از کولر آبی استفاده کند، چون کولر گازی در چرخه باز کاربرد ندارد.

ممکن است در بسیاری از فروشگاه‌ها، ادارات، سازمان‌ها، منازل دوستان و آشنایان و ... شاهد چنین هدررفت‌هایی آن هم در این وضعیت کمبود باشیم؛ درست است که دولت باید به وظیفه خود در تأمین برق مورد نیاز عمل کند؛ اما آیا ما در مصارف خود، اطرافیان و ... مسئولیتی نداریم؟ به هر حال ما در همین جامعه زندگی می‌کنیم و در نهایت دود بی‌تفاوتی به چشم خودمان خواهد رفت. پس اگر هنگام قطع برق به دولت یک جوال‌دوز می‌زنیم؛ همان موقع یک سوزن هم باید به خودمان بزنیم اگر در قبال این مسائل بی‌تفاوتیم...