آشنایی با شهرهای هوشمند برجسته جهان

شهر هوشمند چیست؟

برای مفهوم «شهر هوشمند» تعاریف متعددی ارائه شده است، اما در یک نگاه کلی می‌توان گفت، هر شهری که بر پایه‌ جمع‌آوری، تحلیل و استفاده هدفمند از داده‌ها اداره شود، در دسته‌ شهرهای هوشمند قرار می‌گیرد. شهرهای هوشمند با بهره‌گیری از تجهیزات پیشرفته الکترونیکی، همچون حسگرها و دستگاه‌های متصل به اینترنت اشیا، اطلاعات مختلفی را از محیط شهری، شهروندان و زیرساخت‌ها گردآوری می‌کنند. این داده‌ها سپس در فرآیند تصمیم‌گیری به کار می‌روند تا منابع شهری بهتر مدیریت شوند و خدمات عمومی با کیفیت بالاتری ارائه شود. به‌عنوان نمونه، داده‌های به‌دست‌آمده از ساختمان‌ها، شهروندان، وسایل نقلیه و خیابان‌ها می‌توانند در بهینه‌سازی عملکرد نیروگاه‌ها، حمل‌ونقل عمومی، جمع‌آوری پسماند، مدیریت منابع آب، و دیگر بخش‌های حیاتی شهر مورد استفاده قرار گیرند.

بهترین شهرهای هوشمند جهان

برای سنجش و رتبه‌بندی شهرهای هوشمند جهان، فاکتورهای متعددی در نظر گرفته می‌شود. از جمله مهم‌ترین این معیارها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

·        تعداد ساختمان‌ها و پارکینگ‌های هوشمند

·        وجود سیستم‌های پیشرفته جمع‌آوری زباله و بازیافت

·        ارائه خدمات الکترونیکی توسط دولت (دولت دیجیتال)

·        دسترسی گسترده و پایدار به اینترنت

·        بهینه‌سازی مصرف انرژی و استفاده از انرژی‌های پاک

·        حفاظت فعال از محیط زیست و کنترل آلودگی هوا

·        استفاده روزافزون از تجهیزات الکترونیکی مانند گوشی‌های هوشمند، لپ‌تاپ و دستگاه‌های IoT

·        توسعه سیستم حمل‌ونقل عمومی هوشمند و مدیریت دیجیتالی ترافیک شهری

·        گسترش خودروهای الکتریکی و ایستگاه‌های شارژ

·        استفاده از سامانه‌های پرداخت الکترونیک در خدمات شهری

·        افزایش مشارکت شهروندان در اداره و تصمیم‌گیری‌های شهری از طریق پلتفرم‌های دیجیتال

این شاخص‌ها به شهرها کمک می‌کند تا نه‌تنها از نظر فناوری، بلکه از نظر رفاه عمومی، پایداری محیطی و کیفیت زندگی نیز ارتقاء پیدا کنند. برخی از برترین شهرهای هوشمند جهان که در بیشتر این زمینه‌ها عملکرد موفقی داشته‌اند عبارت‌اند از:

·        سنگاپور

سنگاپور با کسب نمرات بالا در زمینه ایمنی و برخورداری از شبکه ارتباطی پیشرفته، توانسته است عنوان یکی از برترین شهرهای هوشمند جهان را به دست آورد. این اتصال قوی، نظارت بر مدارس و مدیریت ترافیک را به شکل چشمگیری آسان‌تر کرده است. همچنین، سیستم گزارش‌دهی آنلاین و پردازش سریع اسناد باعث شده تا روندهای اداری و بوروکراسی دولتی به صورت بی‌وقفه و کارآمد انجام شود.

در حوزه حمل‌ونقل عمومی، سنگاپور با به‌کارگیری هوشمندانه داده‌های باز و فناوری‌های پرداخت بدون تماس، بهره‌وری این سیستم را به طور چشمگیری افزایش داده است. دولت و بخش خصوصی داده‌های گسترده‌ای درباره الگوهای ترافیکی، برنامه‌های حرکت اتوبوس‌ها و قطارها، و میزان جمعیت در ایستگاه‌ها منتشر می‌کنند. این اطلاعات ارزشمند به توسعه‌دهندگان اپلیکیشن‌ها و برنامه‌ریزان شهری این امکان را می‌دهد که راهکارهای نوآورانه‌ای برای بهبود تجربه سفر مسافران ارائه دهند.

·        بارسلونا

بارسلونا دومین شهر برتر اسپانیا در رتبه‌بندی هوشمندترین شهرهای جهان است که در رده‌بندی کلی در جایگاه 28 ایستاده است. وجود نیروی کار تحصیل‌کرده و مستقر بودن دفتر بسیاری از شرکت‌های چندملیتی اسپانیایی، بارسلونا را به یکی از قطب‌های فناوری در اروپا تبدیل کرده است. علاوه بر پیشرفت‌های فناوری، این شهر با تاریخ غنی و جاذبه‌های گردشگری فراوان، در تمامی فصول سال میزبان گردشگران بسیاری از سراسر جهان است. از فناوری‌های هوشمند به کار گرفته شده در بارسلونا می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

1.     نصب سنسورهای پیشرفته در سطح شهر برای اندازه‌گیری میزان آلودگی هوا و آلودگی صوتی

2.     فراهم کردن اینترنت رایگان در فضاهای عمومی برای دسترسی آسان شهروندان

3.     استفاده از فناوری پارکینگ هوشمند که به شهروندان امکان می‌دهد پارکینگ‌های خالی را شناسایی و جای پارک رزرو کنند

4.     بهره‌گیری از سیستم هوشمند آبیاری همراه با سنسورهای سطح زمین که میزان آبیاری فضاهای سبز را با توجه به بارش باران و ظرفیت منابع آب تنظیم می‌کند

·        آمستردام

آمستردام، پایتخت و بزرگ‌ترین شهر هلند، نه‌تنها مرکز مالی و فرهنگی اصلی این کشور محسوب می‌شود، بلکه یکی از قدرت‌های نوظهور اروپا در حوزه فناوری، بهره‌وری انرژی و نوآوری شهری به‌شمار می‌رود. حدود ۹۰ درصد از خانوارهای آمستردامی دارای دوچرخه هستند و این شهر با بهره‌گیری از سیستم‌های پیشرفته خدمات خودکار، از جمله دوچرخه‌های اشتراکی هوشمند، به الگویی برای حمل‌ونقل پاک و پایدار تبدیل شده است. در راستای توسعه پایدار، آمستردام برنامه‌ریزی کرده است که تا سال ۲۰۲۵ تردد خودروهای دیزلی و بنزینی را به‌طور کامل ممنوع کند. این اقدام جسورانه، آمستردام را به نخستین شهر اروپایی با آلایندگی صفر تبدیل خواهد کرد. در رتبه‌بندی جهانی شهرهای هوشمند، آمستردام جایگاه سوم جهان و رتبه دوم در سطح منطقه‌ای را از آن خود کرده است. این شهر در زمینه‌هایی همچون اقتصاد دیجیتال، فناوری‌های شهری، نفوذ بین‌المللی و حمل‌ونقل هوشمند، عملکردی فراتر از استانداردهای جهانی داشته و از پیشگامان این حوزه به شمار می‌آید.

·        سئول

سئول، پایتخت کره‌ جنوبی و یکی از کلان‌شهرهای پرجمعیت جهان، با جمعیتی بالغ بر ۱۰ میلیون نفر، نقشی محوری در سیاست، اقتصاد و فرهنگ این کشور ایفا می‌کند. این شهر به دلیل زیرساخت‌های بسیار پیشرفته خود، یکی از پیشگامان شهرهای هوشمند در آسیا به شمار می‌آید. متروی سئول با جابجایی سالانه بیش از ۲۰۰ میلیون مسافر، سومین شبکه بزرگ مترو در جهان است و به‌عنوان یکی از کارآمدترین سامانه‌های حمل‌ونقل عمومی شناخته می‌شود. سئول همچنین میزبان رویدادهای بین‌المللی بزرگی مانند بازی‌های المپیک تابستانی ۱۹۸۸ و جام جهانی فوتبال ۲۰۰۲ بوده است. این شهر مرکز اصلی حکومتی، تجاری، مالی و تولیدی کره‌ جنوبی محسوب می‌شود. نهادهای دولتی شهری و فدرال از جمله مهم‌ترین کارفرمایان آن هستند. سئول همچنین میزبان صنایع بزرگی در زمینه‌های نساجی، پوشاک، تولیدات فلزی، محصولات شیمیایی، غذاهای آماده، تجهیزات الکترونیکی و ماشین‌آلات است.

بورس اوراق بهادار کره در جزیره یوئیدو (Yeouido) واقع شده و از مراکز اصلی فعالیت‌های اقتصادی به شمار می‌رود. ایستگاه راه‌آهن سئول، نقطه پایانی خطوط راه‌آهن اصلی شمال-جنوب و شرق-غرب کشور است و نقشی کلیدی در جابجایی ملی ایفا می‌کند. همچنین، سیستم حمل‌ونقل بین‌شهری و بزرگراه‌های پیشرفته و منظم، دسترسی به دیگر مناطق کشور را تسهیل کرده‌اند. فرودگاه بین‌المللی اینچئون که در غرب شهر قرار دارد، یکی از شلوغ‌ترین و پیشرفته‌ترین فرودگاه‌های جهان به شمار می‌آید و ارتباط سئول را با مقاصد جهانی برقرار می‌سازد.

·        دوبی

دوبی، پایتخت اقتصادی امارات متحده عربی، با اجرای یک برنامه جامع و بلندمدت در راستای توسعه زیرساخت‌های دیجیتال، به یکی از پیشرفته‌ترین شهرهای هوشمند جهان تبدیل شده است. این شهر با تمرکز بر استفاده از فناوری‌های نوین، تجربه زندگی شهری را برای شهروندان خود به شکلی کارآمد و هوشمند متحول کرده است. در حال حاضر، شهروندان دوبی می‌توانند از طریق اپلیکیشن DubaiNow به مجموعه‌ای گسترده از خدمات دولتی به‌صورت آنلاین دسترسی داشته باشند.

این اپلیکیشن امکان انجام امور مختلفی مانند پرداخت قبوض، تمدید مدارک، پیگیری خدمات شهری و ده‌ها خدمت دیگر را بدون نیاز به مراجعه حضوری فراهم کرده است. یکی از اقدامات نوآورانه دوبی در حوزه حمل‌ونقل، راه‌اندازی سیستم نظارت مبتنی بر هوش مصنوعی برای رانندگان اتوبوس است. این فناوری با پایش رفتار رانندگان و شناسایی نشانه‌های خستگی، به شکل قابل توجهی آمار تصادفات ناشی از بی‌احتیاطی را کاهش داده است. همچنین، ایستگاه‌های هوشمند پلیس که بدون دخالت انسانی فعالیت می‌کنند، از دیگر نمادهای هوشمندسازی شهری در دوبی هستند. این ایستگاه‌ها به شهروندان امکان می‌دهند تا گزارش حوادث، پرداخت جریمه‌ها و برخی امور قضایی را به‌صورت کاملاً دیجیتال انجام دهند.

·        هلسینکی

هلسینکی، پایتخت فنلاند، یکی از پیشگامان جهان در مسیر شهرهای هوشمند پایدار و کم‌کربن به‌شمار می‌رود. این شهر هدف بلندپروازانه‌ای را برای خنثی‌سازی کامل کربن تا سال ۲۰۳۵ تعیین کرده و تاکنون اقدامات مؤثری در این زمینه انجام داده است. تنها در سال ۲۰۱۷، هلسینکی موفق شد انتشار گازهای گلخانه‌ای خود را ۲۷ درصد نسبت به سال ۱۹۹۰ کاهش دهد. بر اساس برنامه‌های تعریف‌شده، هلسینکی در نظر دارد تا طی سه دهه، میزان انتشار گازهای گلخانه‌ای را تا ۶۹ درصد کاهش دهد. از جمله اقدامات مهم در این مسیر، برقی‌سازی کامل ناوگان اتوبوس‌های شهری و توسعه زیرساخت‌های شارژ وسایل نقلیه الکتریکی از جمله مترو و خودروهای برقی است.

با توجه به اینکه بیش از نیمی از گازهای گلخانه‌ای این شهر از طریق گرمایش ساختمان‌ها تولید می‌شود، یکی از اولویت‌های اصلی هلسینکی، افزایش بهره‌وری انرژی هم‌زمان با نوسازی ساختمان‌ها است. این اقدام می‌تواند تا ۸۰ درصد از میزان انتشار گازهای گلخانه‌ای ساختمان‌ها بکاهد. علاوه بر این، هلسینکی به دنبال گسترش استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر در زیرساخت‌های شهری و مسکونی است تا پایداری محیط زیستی را به شکل چشمگیری افزایش دهد.

·        سیدنی

سیدنی، بزرگ‌ترین و کهن‌ترین شهر استرالیا و مرکز ایالت نیو ساوت ولز، به‌عنوان نماد برجسته این کشور شناخته می‌شود. شهری با پیشینه‌ای بیش از ۲۱۸ سال که در جنوب‌شرقی استرالیا واقع شده و نخستین مقصد بسیاری از گردشگران ورودی به این کشور به شمار می‌آید. سیدنی با تنوع فرهنگی گسترده و ترکیب خیره‌کننده‌ای از جاذبه‌های طبیعی، مراکز تفریحی مدرن، پارک‌های ملی حفاظت‌شده، موزه‌ها و گالری‌های هنری، چهره‌ای جهانی یافته و به‌عنوان یکی از محبوب‌ترین شهرهای گردشگری دنیا مطرح است. در گوشه‌وکنار این شهر، آثار و جلوه‌هایی از فرهنگ‌های مختلف به چشم می‌خورد که گویای تاریخچه مهاجرتی و چندفرهنگی آن است.

·        تورنتو

با وجود رشد چشمگیر صنعت فناوری در سراسر کانادا، تورنتو به‌عنوان پیشرو این حوزه شناخته می‌شود و جایگاه خود را به‌عنوان یکی از برترین شهرهای فناوری در آمریکای شمالی تثبیت کرده است. این شهر، از نظر تعداد مشاغل فعال در بخش فناوری، رتبه پنجم را در میان شهرهای پیشرفته این قاره دارد و پس از واشنگتن دی‌سی، سیاتل، سیلیکون‌ولی و بوستون قرار گرفته است. در سطح بین‌المللی نیز تورنتو رتبه هشتم را در شاخص آمادگی و یکپارچگی اقتصاد دیجیتال به خود اختصاص داده است. رشد چشمگیر مشاغل فناوری در این شهر، نه‌تنها به کاهش نرخ بیکاری در کانادا کمک کرده، بلکه سبب افزایش تقاضا برای دریافت ویزای کاری این کشور نیز شده است. این روند، تورنتو را به مقصدی ایده‌آل برای متخصصان فناوری و سرمایه‌گذاران حوزه دیجیتال تبدیل کرده است.

·        توکیو

پایتخت ژاپن، توکیو، یکی از ۱۰ شهر هوشمند جهان با بالاترین چگالی جمعیت است. این کلان‌شهر مدرن تاکنون طرح‌های پیشرفته‌ای را در زمینه‌های مختلف شهری اجرا کرده است، از جمله به‌روزرسانی سیستم روشنایی معابر و ارتقای زیرساخت‌های فناوری اطلاعات. براساس گزارش شرکت مشاوره‌ایSolidiance، توکیو به‌عنوان یکی از پیشگامان آسیایی در استفاده از فناوری‌های سبز شناخته می‌شود. این شهر هوشمند با بهره‌گیری از تجهیزات پیشرفته دیجیتال، اقدام به مدیریت هوشمند سیستم راه‌آهن، توسعه خدمات پارکینگ هوشمند، بهینه‌سازی حمل‌ونقل شهری و راه‌اندازی دوچرخه‌های الکتریکی اشتراکی کرده است. این اقدامات توکیو را در مسیر تبدیل شدن به یک الگوی جهانی در توسعه پایدار و هوشمندسازی شهر قرار داده‌اند.