هر آنچه باید از جنگنده لاکهید مارتین اف ۳۵ لایتنینگ ۲ دانست؟

معرفی کلی جنگنده لاکهید مارتین اف ۳۵ لایتنینگ۲

جنگنده لاکهید مارتین F-35 لایتنینگ۲ (Lockheed Martin F-35 Lightning II) یک هواپیمای جنگنده نسل پنجم چندمنظوره و پنهان‌کار است که توسط شرکت آمریکایی لاکهید مارتین برای پاسخ به نیازهای نیروی هوایی، نیروی دریایی و تفنگداران دریایی ایالات متحده و متحدان بین‌المللی آن طراحی و تولید شده است. این جنگنده برای انجام طیف وسیعی از مأموریت‌ها از جمله رهگیری هوایی، پشتیبانی نزدیک، شناسایی، تهاجم دقیق و جنگ الکترونیک ساخته شده و به دلیل بهره‌گیری از فناوری‌های پیشرفته مانند پنهان‌کاری (stealth)، رادار AESA، سیستم‌های اطلاعاتی یکپارچه و تسلیحات درون‌محفظه‌ای، یکی از مدرن‌ترین هواگردهای رزمی جهان به شمار می‌آید F-35. در سه نسخه مختلف طراحی شده تا قابلیت پرواز در باندهای کوتاه، ناوهای هواپیمابر و پایگاه‌های زمینی را داشته باشد و در حال حاضر در ارتش‌های بسیاری از کشورهای عضو ناتو و شرکای راهبردی آمریکا به خدمت گرفته شده است.

مدل‌ها و نسخه‌های جنگنده لاکهید مارتین اف ۳۵ لایتنینگ۲

جنگنده لاکهید مارتین  F-35لایتنینگ۲ در سه مدل یا نسخه‌ی اصلی طراحی شده است که هرکدام با هدف پاسخ به نیازهای عملیاتی متفاوت در بخش‌های مختلف نیروهای مسلح آمریکا و متحدانش ساخته شده‌اند. در ادامه، نسخه‌های مختلف این جنگنده را معرفی می‌کنیم:

1.   F-35A  نسخه نیروی هوایی

• طراحی‌شده برای نیروی هوایی ایالات متحده و برخی از کشورهای متحد
• برخاست و فرود معمولی از باندهای استاندارد
• سبک‌ترین و ساده‌ترین مدل از نظر ساختاری
• دارای توپ داخلی 25 میلی‌متری GAU-22/A
• بیشترین برد پروازی در بین سه مدل
• ارزان‌ترین نسخه از نظر هزینه تولید

2.    F-35B نسخه برخاست کوتاه و فرود عمودی

• طراحی‌شده برای تفنگداران دریایی آمریکا (USMC) و متحدان مانند بریتانیا و ایتالیا
• توانایی برخاست از باندهای کوتاه و فرود عمودی مانند بالگردها
• دارای موتور ویژه با فن بالابر (LiftFan) و نازل چرخان
• مناسب برای عملیات در ناوهای کوچک یا پایگاه‌های ساده
• پیچیده‌ترین مدل از نظر طراحی موتوری و خنک‌سازی

3.        F-35C  – نسخه ناوپایه (Carrier Variant - CV)

• طراحی‌شده برای نیروی دریایی ایالات متحده (US Navy)
• مناسب برای نشست و برخاست از ناوهای هواپیمابر
• دارای بال‌های بزرگ‌تر و تقویت‌شده برای پرواز در سرعت پایین
• مجهز به ارابه فرود مقاوم‌تر و قلاب فرود برای گرفتن به کابل‌های ناو
• برد پروازی بالاتر و توان حمل سوخت بیشتر نسبت به دیگر مدل‌ها

هر سه نسخه از F-35 از سیستم‌های یکپارچه راداری، ارتباطی، سنسورهای پیشرفته، قابلیت پنهان‌کاری و کلاه‌خلبان مجهز به نمایشگر واقعیت افزوده بهره‌مندند، اما در ساختار فیزیکی، نوع فرود و برخاست، و کاربرد عملیاتی تفاوت‌هایی دارند.

ویژگی‌های کلیدی جنگنده لاکهید مارتین اف ۳۵ لایتنینگ۲

جنگنده لاکهید مارتین F-35 لایتنینگ ۲ دارای مجموعه‌ای از ویژگی‌های کلیدی پیشرفته و منحصربه‌فرد است که آن را به یکی از قدرتمندترین جنگنده‌های نسل پنجم جهان تبدیل کرده‌اند. این ویژگی‌ها در حوزه‌های پنهان‌کاری، فناوری، قدرت رزمی و آگاهی موقعیتی خلاصه می‌شوند. در ادامه مهم‌ترین آن‌ها آورده شده است:

1.     قابلیت پنهان‌کاری (Stealth) پیشرفته

F-35با طراحی آیرودینامیک خاص، سطح مقطع راداری بسیار پایین، و پوشش‌های جاذب امواج راداری، می‌تواند به‌سختی توسط سامانه‌های پدافند هوایی دشمن شناسایی شود.

2.     سیستم سنسوری یکپارچه و هوش مصنوعی (Sensor Fusion)

این هواپیما از حسگرهای پیشرفته‌ای همچون رادار AESA، دوربین‌های حرارتی ۳۶۰ درجه و گیرنده‌های هشدار راداری بهره می‌برد که همگی در یک سیستم مرکزی تجمیع شده و اطلاعات کامل، هم‌زمان و شفاف به خلبان می‌دهند.

3.     کلاه‌خلبان پیشرفته (Helmet Mounted Display – HMD)

کلاه مخصوص خلبان F-35 مجهز به نمایشگر دیجیتال است که داده‌های پروازی، موقعیت دشمن، موشک‌ها و حتی دید شب را مستقیماً جلوی چشم خلبان نمایش می‌دهد. خلبان می‌تواند «از بدنه هواپیما عبور کند» و دشمن را در هر جهت ببیند.

4.     قابلیت حمل تسلیحات در محفظه داخلی

برای حفظ ویژگی پنهان‌کاری، تسلیحات F-35 در محفظه‌های داخلی قرار می‌گیرند، ولی در صورت نیاز می‌توان بال‌های هواپیما را نیز به موشک و بمب مجهز کرد.

5.     موتور قدرتمند با توان مانور بالا

موتورPratt & Whitney F135 که در قلب F-35 قرار دارد، یکی از نیرومندترین موتورهای تک‌موتوره جهان است که توانایی تولید رانش بالا و عملکرد قابل‌اعتماد در انواع شرایط پروازی را دارد.

6.     قابلیت انجام مأموریت‌های چندگانه (Multirole)

F-35  قادر است در مأموریت‌های مختلف مانند نبرد هوایی، حمله زمینی، شناسایی، جنگ الکترونیک، و مأموریت‌های ضدپدافند شرکت کند؛ همه با یک هواپیما.

7.     شبکه‌سازی و انتقال داده (Data Link)

این جنگنده می‌تواند با دیگر واحدهای هوایی، دریایی و زمینی ارتباط بی‌درنگ برقرار کند و نقش هاب اطلاعاتی در میدان نبرد را ایفا کند.

توان رزمی جنگنده لاکهید مارتین اف ۳۵ لایتنینگ۲

جنگنده لاکهید مارتین F-35 لایتنینگ ۲ از نظر توان رزمی، یکی از کامل‌ترین و کارآمدترین جنگنده‌های نسل پنجم در جهان به شمار می‌آید. طراحی چندمنظوره این هواپیما به آن امکان می‌دهد تا در مأموریت‌های متنوعی از جمله نبردهای هوایی، حملات دقیق زمینی، جنگ الکترونیک و شناسایی تاکتیکی شرکت کند. در ادامه، توان رزمی F-35 به‌صورت خلاصه و کاربردی توضیح داده می‌شود:

1.   قابلیت حمل تسلیحات متنوع

F-35 می‌تواند تا ۸ تن تسلیحات در محفظه داخلی و روی نقاط خارجی بال حمل کند. این تسلیحات شامل:

·        موشک‌های هوا به هوا مانند AIM-120 AMRAAM و AIM-9X

·        بمب‌های هدایت‌شونده مانند JDAM، GBU-12 و SDB

·        موشک‌های هوا به زمین و ضدپدافند

·        توپ داخلی ۲۵ میلی‌متری (در مدل F-35A)

در حالت پنهان‌کار (Stealth Mode)، تسلیحات فقط در محفظه داخلی حمل می‌شوند. در حالت قدرت کامل، هواپیما می‌تواند با افزایش تسلیحات بیرونی، حجم آتش بالاتری ارائه دهد.

2.  برتری در آگاهی موقعیتی

F-35 با سنسورهای یکپارچه، سامانه‌های الکترواپتیکی، لینک داده تاکتیکی و هوش مصنوعی، در میدان نبرد تصویری جامع و دقیق از وضعیت دشمنان، نیروهای خودی، و تهدیدات ارائه می‌دهد؛ این ویژگی، تصمیم‌گیری خلبان را سریع‌تر و مؤثرتر می‌سازد.

3.  پنهان‌کاری + بقاپذیری بالا

ترکیب طراحی پنهان‌کار، رادارگریزی، سامانه‌های ضدجَنگ الکترونیکی و توان پرواز با سرعت بالا، به F-35 اجازه می‌دهد تا به عمق مواضع دشمن نفوذ کند، بدون آن‌که شناسایی شود، و اهداف را با دقت بالا از بین ببرد.

4.  عملیات چندمحوره

F-35  قادر است به‌صورت هم‌زمان در چند نقش ظاهر شود. مثلاً در حالی که در نبرد هوایی شرکت می‌کند، می‌تواند اهداف زمینی را نیز شناسایی و علامت‌گذاری کند، یا حتی هدایت پهپادها را نیز در میدان نبرد بر عهده بگیرد.

کشورهای دارنده جنگنده لاکهید مارتین اف ۳۵ لایتنینگ۲

جنگنده لاکهید مارتین F-35 لایتنینگ ۲ به عنوان یک پروژه بین‌المللی با رهبری آمریکا، به کشورهای مختلفی تحویل داده شده یا در مراحل تحویل قرار دارد. این جنگنده تاکنون در چندین کشور جهان به خدمت گرفته شده و برخی دیگر نیز در لیست مشتریان آینده آن قرار دارند. در ادامه، کشورهای دارنده یا سفارش‌دهنده جنگنده F-35 معرفی می‌شوند:

·         ایالات متحده آمریکا

بزرگ‌ترین دارنده F-35 با بیش از ۱۰۰۰ فروند در حال خدمت برای نیروی هوایی (F-35A)، تفنگداران دریایی (F-35B) و نیروی دریایی (F-35C).

·         بریتانیا

یکی از شرکای اصلی پروژه از مدل F-35B برای نیروی دریایی و هوایی سلطنتی استفاده می‌کند؛ این هواپیماها روی ناوهای هواپیمابرHMS Queen Elizabeth  و HMS Prince of Wales  به‌کار گرفته می‌شوند.

·          ایتالیا

دارای هر دو مدل F-35A و F-35B. ایتالیا همچنین یکی از کشورهایی است که مونتاژ نهایی برخی از جنگنده‌ها در خاک خود انجام می‌شود.

·         استرالیا

F-35A  را جایگزین جنگنده‌های F/A-18 کرده و برنامه‌ای برای خرید ده‌ها فروند دیگر دارد.

·         ژاپن

دارنده مدل F-35A و F-35B. ژاپن قصد دارد ناوشکن‌های هلیکوپتربر خود را برای نشست و برخاست F-35B بازطراحی کند.

·         اسرائیل

اسرائیل تنها کشور دارای نسخه سفارشی‌سازی‌شده به نامF-35I Adir است. اسرائیل از F-35 در مأموریت‌های واقعی نیز استفاده کرده است.

·         هلند

از جمله کاربران اروپایی این جنگنده است و مدل F-35A را به خدمت گرفته است.

·         نروژ

از مدل F-35A استفاده می‌کند و آن را جایگزین جنگنده‌های F-16 کرد.

·         دانمارک

دارای F-35A، در حال تحویل و بهره‌برداری است.

·         بلژیک

سفارش‌دهنده مدل F-35A، با هدف جایگزینی جنگنده‌های F-16است.

·         کانادا

پس از بررسی‌های گسترده، تصمیم به خرید F-35A برای نیروی هوایی سلطنتی گرفت. تحویل‌ها در سال‌های آینده آغاز می‌شود.

·         کره جنوبی

دارنده مدل F-35A و در حال بررسی خرید نسخه F-35B برای ناوهای سبک خود است.

·         فنلاند

برنده مناقصه هواپیماهای جنگنده جدید است. تحویل F-35A از ۲۰۲۵ آغاز می‌شود.

·         سوئیس

سفارش ۳۶ فروند F-35A برای نوسازی ناوگان هوایی است.

·         لهستان

خریدار ۳۲ فروند F-35Aکه تحویل از اواخر دهه ۲۰۲۰ است.

·         یونان (در حال نهایی‌سازی قرارداد)

در حال پیوستن به جمع دارندگان، برای مقابله با برتری هوایی ترکیه است.

·         جمهوری چک

در مرحله عقد قرارداد برای خرید F-35A به عنوان جایگزین جنگنده‌های سوخو است.