حذف‌های اقتصادی برای سر و سامان دادن به اقتصاد کشور!
روزنو :دولت در حال اجرای سیاست اصلاحی خود در اقتصاد است و حالا سه حذف بزرگ را در دستور کار قرار داده است. در ماه‌های اخیر، فضای اقتصادی ایران شاهد تصمیمات مهم و بحث‌برانگیزی بوده است که هر کدام تأثیر مستقیم و گسترده‌ای بر زندگی مردم و روند فعالیت‌های اقتصادی گذاشته‌اند. سه تصمیم عمده که در صدر اخبار قرار گرفته‌اند، عبارت‌اند از: حذف یارانه ۲۵ میلیون نفر از جمعیت کشور، تصویب نهایی طرح حذف چهار صفر از پول ملی، و مسدودسازی و حذف ۲۵۰ میلیون حساب بانکی فاقد هویت معتبر توسط بانک مرکزی.
دولت در حال اجرای سیاست اصلاحی خود در اقتصاد است و حالا سه حذف بزرگ را در دستور کار قرار داده است. در ماه‌های اخیر، فضای اقتصادی ایران شاهد تصمیمات مهم و بحث‌برانگیزی بوده است که هر کدام تأثیر مستقیم و گسترده‌ای بر زندگی مردم و روند فعالیت‌های اقتصادی گذاشته‌اند.
به گزارش روز نو سه تصمیم عمده که در صدر اخبار قرار گرفته‌اند، عبارت‌اند از: حذف یارانه ۲۵ میلیون نفر از جمعیت کشور، تصویب نهایی طرح حذف چهار صفر از پول ملی، و مسدودسازی و حذف ۲۵۰ میلیون حساب بانکی فاقد هویت معتبر توسط بانک مرکزی. هر کدام از این اقدامات، به دلایل اقتصادی و سیاست‌گذاری خاصی انجام شده و مقامات ذی‌ربط تلاش کرده‌اند آن را گامی در جهت اصلاح ساختار مالی و اقتصادی کشور معرفی کنند. با این حال، بازتاب‌های اجتماعی و اقتصادی این تصمیمات، هم در میان کارشناسان و هم در افکار عمومی، متنوع و گاه متناقض بوده است. برخی این اقدامات را ضروری و اجتناب‌ناپذیر می‌دانند و برخی دیگر معتقدند که اجرای شتاب‌زده و بدون فراهم‌سازی بستر مناسب، می‌تواند آثار منفی بیشتری بر جای بگذارد. در این گزارش، هر یک از این سه تصمیم با جزئیات بررسی شده، دلایل اجرایی آنها تحلیل می‌شود و دیدگاه کارشناسان اقتصادی و اجتماعی پیرامون پیامد‌های احتمالی‌شان مورد ارزیابی قرار می‌گیرد تا تصویری روشن‌تر از مسیر پیش‌روی اقتصاد ایران ارائه شود.
حذف یارانه بگیران
طبق اعلام وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی، حذف یارانه نقدی در شهریور ۱۴۰۴ برای حدود ۲۵ میلیون نفر از مشمولان دهک‌های ۸، ۹ و ۱۰ اجرا خواهد شد. این دهک‌های درآمدی بالا، بنا بر آمار، مشمول شرایطی هستند مثل ارزش بالای ملک، درآمد و گردش مالی بالا، سفر‌های متعدد خارجی یا اقامت خارج از کشور یکی از اعضای خانوار. وزیر اشاره کرد که تا پیش از حذف واقعی، امکان اعتراض وجود دارد و ثبت درخواست مجدد دهک‌بندی به‌صورت آنلاین فراهم است.
دلایل و ضرورت اقدامات
حذف یارانه ثروتمندان از جمله سیاست‌های هدفمندسازی یارانه است که در قانون بودجه و سیاست‌های کلی برنامه‌های دولت تصویب شده‌اند. هدف این است که بودجه یارانه‌ها صرف نیازمندان شود و از اتلاف منابع در بخش‌هایی که نیازی ندارند جلوگیری شود. همچنین، اجرای “برنامه‌ریزی تعاملی” با مردم، دولت و رسانه‌ها تأکید شده تا اعتماد عمومی برقرار شود.
برخی اقتصاددانان هشدار می‌دهند که حذف یارانه بدون ایجاد شبکه حمایتی مناسب می‌تواند فشار بر طبقات میانی وارد آورد. با این حال، چنین اقداماتی در مسیر اصلاح ساختار مالیاتی و تخصیص منابع حمایتی به نیازمندان، از منظر کارشناسان رفاه اجتماعی قابل تأیید است.
«تومان» و «قران» به‌عنوان واحد پول رسمی
همچنین در جلسه هیئت دولت در عصر یکشنبه ۱۹ مرداد ۱۴۰۴، لایحه حذف چهار صفر از پول ملی تصویب شد. سخنگوی دولت اعلام کرد که واحد پول رسمی کشور «تومان» خواهد بود و واحد خرد آن «قران» معرفی می‌شود؛ همچنین دوره‌ای با دو واحد پولی هم‌زمان پیش‌بینی شده است. همچنین کمیسیون اقتصادی مجلس بر حفظ نام «ریال» به‌عنوان واحد پول ملی تأکید کرد، اما «قران» واحد خرد باقی ماند و نرخ تبدیل این است که هر واحد پول جدید معادل ۱۰ هزار ریال فعلی است.
دلایل و ضرورت اقدام
اصلاح واحد پول و حذف صفر‌های اضافه، اقداماتی متداول برای ساده‌سازی عملیات مالی، کاهش خطا‌های محاسباتی و روان‌تر شدن سیستم پولی هستند. از گذشته ۱۳۸۶ مطرح شده و در دولت‌ها و مجالس مختلف در دست بررسی بوده. حذف صفر‌ها همچنین به تدریج انجام شده است؛ اسکناس جدید از سال ۱۴۰۱ وارد گردش شده است که در آن صفر‌ها درج شده‌اند، اما پایین‌تر کمرنگ حذف شده‌اند. برخی اقتصاددانان نسبت به این طرح با احتیاط نگاه می‌کنند. وحید شقاقی، کارشناس اقتصاد کلان، معتقد است: «فعلاً زمینه کافی برای حذف صفر‌ها وجود ندارد، چون چشم‌انداز روشنی برای مهار تورم دیده نمی‌شود». دیگران از جمله در «اعتماد آنلاین» هشدار داده‌اند که این گام تنها تغییر ظاهری است— «مانند نقاشی دیوار خانه‌ای که پایه‌هایش در حال فرو ریختن است» —و به‌تنهایی تورم را مهار نمی‌کند یا اعتماد به پول ملی را بازنمی‌گرداند.
حذف ۲۵۰ میلیون حساب بانکی مازاد
بانک مرکزی ایران در طرحی کم‌سابقه اعلام کرده قصد دارد حدود ۲۵۰ میلیون حساب سپرده مازاد را از چرخه خارج کند؛ یعنی حدود یک‌سوم از ۶۵۰ میلیون حساب بانکی موجود. این حذف به‌صورت داوطلبانه انجام می‌گیرد؛ سامانه اینترنتی جدیدی راه‌اندازی خواهد شد که شهروندان بتوانند بدون مراجعه حضوری، حساب‌های بلااستفاده خود را ببندند. مانده این حساب‌ها پس از انتقال به حساب اصلی متقاضیان پاک‌سازی می‌شود. هدف این است که فضای حساب‌های اضافی که بستر فعالیت‌های غیرقانونی مانند اجاره حساب یا پولشویی هستند، کاهش یابد. وجود تعداد زیاد حساب‌های مازاد، پیچیدگی‌های نظارتی را افزایش می‌دهد، ردیابی تراکنش‌ها را دشوار و زمینه پولشویی را فراهم می‌کند. برخی افراد حتی بدون اطلاع در معرض سوءاستفاده یا مشکلات قضائی قرار می‌گیرند. بنابراین، بستن این حساب‌ها با استفاده از درگاه آنلاین اقدامی با منافع متعدد—از سادگی برای مردم تا تقویت سلامت شبکه بانکی—به‌شمار می‌رود.
کارشناسان مبارزه با پولشویی اغلب این اقدام را مثبت می‌دانند؛ چرا که ریسک فعالیت مجرمانه را کاهش می‌دهد، شفافیت را بالا می‌برد، و از لحاظ عملیاتی حذف حساب‌های غیرضروری زمینه بهینه‌سازی سیستم بانکی را فراهم می‌کند.
نتیجه گیری
۱. حذف یارانه ۲۵ میلیون نفر: اقدامی در راستای هدفمندسازی منابع و جلوگیری از هدررفت در میان دهک‌های درآمدی بالا. اگرچه ایراداتی در اجرا ممکن است پیش آید، اما این رویداد سیاستی مهم برای تخصیص بهینه منابع محسوب می‌شود.
۲. حذف چهار صفر از پول ملی: طرحی با قدمت تاریخی، هدف آن اصلاح نام پول و روان‌ترسازی عملیات مالی است. اما بدون کنترل تورم یا اصلاح ساختاری، ممکن است تنها جنبه نمایشی داشته باشد—هشداری که اقتصاددانان به آن توجه دارند.
۳. حذف حساب‌های بانکی مازاد: طرحی اجرایی و کاربردی با اثراتی ملموس در کاهش فساد و بهبود نظارت بانکی. استفاده از درگاه آنلاین، راهی هوشمندانه برای تسهیل حذف حساب‌های بلااستفاده است.
