گروسی: آژانس بازرسی‌ها را مستقل از تحریم‌ها ادامه می‌دهد
روزنو :پیش‌از‌ظهر سه‌شنبه، دکتر مسعود پزشکیان، رئیس‌جمهور ایران، عازم نیویورک شد تا در هشتادمین نشست سازمان ملل شرکت کند؛ سفری که هم‌زمان با هشدار رافائل گروسی درباره بازگشت تحریم‌ها و تأکید او بر ضرورت تداوم همکاری فنی ایران و آژانس انجام می‌شود. این هم‌زمانی می‌تواند فرصتی برای تهران باشد تا در بحبوحه فشار‌های غرب، مواضع خود را بازتعریف کند و مانع ورود بحران هسته‌ای به مرحله‌ای غیرقابل بازگشت شود.
پیش‌از‌ظهر سه‌شنبه، دکتر مسعود پزشکیان، رئیس‌جمهور ایران، عازم نیویورک شد تا در هشتادمین نشست سازمان ملل شرکت کند؛ سفری که هم‌زمان با هشدار رافائل گروسی درباره بازگشت تحریم‌ها و تأکید او بر ضرورت تداوم همکاری فنی ایران و آژانس انجام می‌شود.
به گزارش روز نو این هم‌زمانی می‌تواند فرصتی برای تهران باشد تا در بحبوحه فشار‌های غرب، مواضع خود را بازتعریف کند و مانع ورود بحران هسته‌ای به مرحله‌ای غیرقابل بازگشت شود.
گروسی: آژانس بازرسی‌ها را مستقل از تحریم‌ها ادامه می‌دهد
رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، در تازه‌ترین گفت‌وگوی خود با شبکه الجزیره وضعیت پرونده هسته‌ای ایران و تأثیر فعال‌سازی مکانیسم اسنپ‌بک و بازگشت تحریم‌ها را دشوار و پیچیده توصیف، اما تأکید کرد این روند لزوما به نابودی مذاکرات هسته‌ای منجر نخواهد شد. به باور گروسی، باید میان سازوکار اسنپ‌بک که فشار اقتصادی سنگینی بر ایران وارد می‌کند و روابط فنی و حرفه‌ای میان ایران و آژانس تمایز قائل شد؛ این روابط باید دائمی باشد و نباید مشروط به بازگشت تحریم‌ها شود. او هشدار داد که اگر این فشارها اعمال شود، قطعا بر روابط و همکاری ایران با آژانس تأثیر خواهد گذاشت، اما تلاش‌های دیپلماتیک فشرده میان ایران، تروئیکای اروپایی، آژانس و ایالات متحده در جریان است تا مسیر مذاکرات را به پیش برد.
گروسی درباره همکاری ایران با آژانس توضیح داد: این روند یک پروسه مداوم است و بازرسی‌ها پس از تخریب برخی تأسیسات هسته‌ای ایران به دلیل بمباران، موقتا متوقف شد، اما اکنون باید بازگشت به سیستم قبلی و تطبیق با قوانین داخلی ایران انجام گیرد.
وی اضافه کرد که ایران قوانین داخلی جدیدی برای توافق بر سر بازرسی‌ها تصویب کرده و این الزامات، مختص ایران است، اما آژانس موظف است نگرانی‌های ایران را نیز در نظر بگیرد و اطمینان دهد که اقدامات فنی آن مستقل از فشار‌های سیاسی و کشور‌های دیگر است. در زمینه ذخایر اورانیوم غنی‌شده، گروسی توضیح داد: بخشی از آن در تأسیسات بمباران‌شده مدفون شده و ایران به دلایل امنیتی نگران دسترسی بازرسان است. با این حال، آژانس اطمینان داده که این بازرسی‌ها صرفا فنی و تخصصی هستند و هیچ ارتباطی با اقداماتی که کشور‌های دیگر ممکن است اتخاذ کنند، ندارند. مدیرکل آژانس با اشاره به تجربه‌های پیشین آژانس در اوکراین، روسیه، خاورمیانه، ژاپن و چین، بر اهمیت ادامه تلاش‌ها و مسئولیت‌های آژانس در مواجهه با مسائل حساس تأکید کرد و گفت: هرچند همه اقدامات آژانس همیشه صد درصد موفق نبوده، اما همواره مؤثر بوده است.
فاطمه مهاجرانی: ذخایر اورانیوم غنی‌شده ۶۰ درصد ایران زیر زمین مدفون شده و دسترسی به آن ممکن نیست
فاطمه مهاجرانی، سخنگوی دولت، با صراحت اعلام کرد که ذخایر اورانیوم غنی‌شده ۶۰ درصد ایران در مکانی قرار دارد که دسترسی به آن ممکن نیست و زیر زمین مدفون شده است. او تأکید کرد این اقدام، تضمین‌کننده امنیت این مواد حساس است و دسترسی غیرمجاز به آن را به‌طور کامل منتفی می‌کند. مهاجرانی در ادامه توضیح داد: پیشنهاد ارائه‌شده از سوی ایران به کشور‌های اروپایی، با هدف جلوگیری از فعال‌سازی مکانیسم ماشه، مبتنی بر منطقی سنجیده، متوازن و واقع‌گرایانه است و تمام جوانب دیپلماتیک و امنیتی آن در نظر گرفته شده است.
وی افزود: این پیشنهاد می‌تواند به‌عنوان راهکاری عملی و معقول، امکان پیشبرد مذاکرات و کاهش تنش‌ها را فراهم کند، بدون اینکه منافع و خطوط قرمز ایران خدشه‌دار شود. در بخش دیگری از سخنان خود، سخنگوی دولت درباره احتمال خروج ایران از معاهده منع اشاعه هسته‌ای (NPT) در صورت فعال‌شدن مکانیسم ماشه توضیح داد که این موضوع در اختیار شورای عالی امنیت ملی است و این شورا موظف است راهکار‌هایی دقیق و سنجیده برای مواجهه با چنین شرایطی تدوین کند. مهاجرانی افزود: با وجود تمام پیش‌بینی‌ها و سناریو‌های موجود، زمان مشخص خواهد کرد کدام مسیر عملی و قابل اجراست و ایران آمادگی دارد با برنامه‌ریزی دقیق و استراتژیک، واکنش مناسب به هرگونه تحولات بین‌المللی داشته باشد.
مسیر پیچیده دیپلماسی هسته‌ای ایران
پیرو گفته‌های گروسی و مهاجرانی و در آستانه بازگشت تحریم‌ها، دیپلماسی هسته‌ای ایران با چالشی دوگانه مواجه است؛ از یک سو فشار‌های سیاسی و اقتصادی غرب و اروپا برای افزایش امتیازگیری و از سوی دیگر ضرورت حفظ همکاری فنی و شفافیت برنامه هسته‌ای. تجربه‌های اخیر نشان می‌دهد محدودیت‌ها و اقدامات یک‌جانبه غرب می‌تواند تعاملات فنی و بازرسی‌ها را به‌شدت تحت تأثیر قرار دهد و مناسبات تهران با نهاد‌های بین‌المللی را شکننده کند. این شرایط، ضرورت طراحی استراتژی دیپلماتیک واقع‌بینانه و هماهنگ در سطح ملی را بیش از پیش آشکار می‌کند.
یکی از مهم‌ترین دغدغه‌ها، تضمین امنیت تأسیسات هسته‌ای و مدیریت ذخایر حساس اورانیوم غنی‌شده است. تصمیمات داخلی ایران برای تدوین سازوکار‌های قانونی جدید و محدودسازی همکاری‌ها در مواجهه با فشارها، نشان می‌دهد تعامل فنی نمی‌تواند از تبعات سیاسی و امنیتی این فشارها جدا شود. در واقع، هرگونه فشار خارجی، خواه اقتصادی باشد یا حقوقی، مستقیم بر توانایی تهران در همکاری با نهاد‌های بین‌المللی اثر می‌گذارد و مسیر دیپلماسی هسته‌ای را پیچیده‌تر می‌کند.
اورانیوم و چالش‌های داخلی
ذخایر اورانیوم غنی‌شده که بخشی از آن در تأسیسات آسیب‌دیده نگهداری شده، یک نقطه حساس است. حفظ امنیت این ذخایر در کنار رعایت تعهدات بین‌المللی، مستلزم هماهنگی دقیق میان قوانین داخلی و انتظارات جهانی است. هرگونه کوتاهی در این زمینه می‌تواند اعتبار ایران در معاهدات بین‌المللی را تحت تأثیر قرار داده و فشار‌های سیاسی را افزایش دهد. به همین دلیل، بازگشت به همکاری‌های فنی و بازرسی‌های دقیق تنها در شرایطی ممکن است که امنیت تأسیسات تضمین و فشار‌های خارجی کنترل شود.
با اتکا بر فصل مشترک سخنان رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و فاطمه مهاجرانی، سخنگوی دولت، درباره مدفون‌شدن بخشی از ذخایر اورانیوم ۶۰درصدی ایران، می‌توان دریافت که هرچند این موضوع در نگاه فنی صرفا یک مسئله امنیتی و عملیاتی تلقی می‌شود، اما در عرصه سیاسی ابعاد بسیار گسترده‌تری یافته است. گروسی از ضرورت ادامه همکاری‌های فنی و تفکیک آن از تنش‌های سیاسی سخن می‌گوید و مهاجرانی نیز تأکید دارد که این اورانیوم در محل‌های امن و خارج از دسترس نگهداری می‌شود. با این حال، نگرانی اصلی اینجاست که نگاه زیاده‌خواهانه و بعضا مخرب غرب، به‌ویژه نقش‌آفرینی منفی اسرائیل، مانع از هرگونه تفکیک میان مسائل فنی و سیاسی شود.
تروئیکای اروپایی قبل‌تر، موضوع اورانیوم ۶۰درصدی را به‌عنوان یکی از پیش‌شرط‌های اصلی برای تعلیق روند بازگشت تحریم‌ها و توقف قطع‌نامه‌های ضدایرانی مطرح کرده بود و حالا با اعتراف صریح گروسی می‌تواند از دستور کار خارج شود. اما در فضای کنونی، خطر آن وجود دارد که موضوعات فنی و قابل‌حل این‌چنینی، به ابزاری سیاسی برای فشار حداکثری علیه ایران تبدیل شود. تداوم این رویکرد نه‌تنها روند اعتمادسازی را مختل خواهد کرد، بلکه می‌تواند چشم‌انداز هرگونه توافق احتمالی را نیز تیره‌تر کند و تنش‌ها را به مرحله‌ای غیرقابل بازگشت بکشاند. در مجموع، دیپلماسی هسته‌ای ایران اکنون در نقطه‌ای حساس و تعیین‌کننده قرار دارد. فشارها و انتظار‌های غرب و اروپا، نگرانی‌های امنیتی داخلی و ضرورت حفظ شفافیت فنی، همگی یک مسیر دشوار و پیچیده را پیش‌روی تهران قرار داده‌اند. موفقیت در این عرصه نیازمند استراتژی واقع‌بینانه، هماهنگی داخلی و توانایی مدیریت بحران‌های کوتاه‌مدت است تا از ورود شرایط به مرحله‌ای غیرقابل بازگشت جلوگیری شود.
