موسيقي در اين سال‌ها، پستي و بلندي‌هاي زيادي را پشت سرگذاشته است. گاهي با نوايش ما را مهمان لحظاتي دلنشين کرده و گاهي آنقدر با موسيقي بد تا کرده‌اند که آدم دلش مي‌گيرد.

به گزارش روزنو،1393 سال نسبتا پرحاشيه‌اي براي موسيقي بود؛ امسال تعداد قابل توجهي از کنسرت‌ها برگزار شدند، اما کنسرت‌هاي زيادي هم لغو شدند. ارکستر سمفونيک تمام اين روزها خواب بود و در روزهاي پاياني سال، علي رهبري به ايران آمد تا صداي ارکستر را درآورد. هنرمندان زيادي را نيز از دست داديم و موسيقي امسال تنهاتر شد. اتفاقات شاد و غمگين زيادي افتاد که بد نيست، نگاهي گذرا به آن‌ها بيندازيم.

هر کسي نغمه خود خواند و از صحنه رود

امسال تعداد زيادي از هنرمندان موسيقي را از دست داديم. از اين ميان، اما درگذشت دو هنرمند بيش از همه جامعه‌ي موسيقي و مردم را تحت تأثير قرار داد.

اول درگذشت زنده‌ياد محمدرضا لطفي، اسطوره‌ي تارنوازي ايران بود. لطفي با تربيت چند نسل، حافظ موسيقي اصيل ايراني و حلقه‌ي واسط ميان نسل امروز و ديروز بود. او با سفر غيرمنتظره‌اش به ديار باقي، جامعه‌ي موسيقي را سوگوار کرد و مکتب‌خانه‌ي قديمي ميرزاعبدالله را براي هميشه تنها گذاشت.

اما اتفاق ديگر، درگذشت مرتضي پاشايي بود. آيين تشييع اين هنرمند با حضور چندين هزار نفر در تالار وحدت و خيابان‌هاي اطراف آن برگزار شد. ازدحام جمعيت در آن مراسم به اندازه‌اي بود که خيابان‌هاي استاد شهريار، حافظ و چهارراه وليعصر مسدود شدند. ازدحام جمعيت و شلوغي تا بهشت زهرا (س) ادامه داشت و براي دفن پيکر اين خواننده‌ي جوان مشکلاتي پيش آمد که پس از انتقال او به سردخانه، در زمان مناسب‌تري به خاک سپرده شد.

حاشيه‌هاي مربوط به درگذشت اين هنرمند و اظهار نظرها درباره‌ي او تا مدت‌ها ادامه داشت تا جايي که حتي بحث‌ها تحت عنوان «پديده پاشايي» مطرح شدند.

البته از دست دادن هنرمندان پيشکسوت حوزه‌ي موسيقي نواحي مانند غلامعلي پورعطايي و ذوالفقار عسگريان نيز تهديدي براي ادامه يافتن دوتارنوازي در خراسان محسوب مي‌شود.

از تفکيک جنسيتي تا منع تدريس موسيقي

يکي از اخبار پرحاشيه‌ي امسال، ممنوعيت تدريس موسيقي در فرهنگسراهاي تهران بود. پس از اين‌که شهاب مرادي مدير سازمان فرهنگي - هنري شهرداري تهران شد، در يک نشست خبري ديدگاه‌هايش را درباره‌ي موسيقي مطرح کرد و گفت: آموزش و ترويج موسيقي جزو اهداف ما نيست، مخصوصا اين‌که يکسري آموزشگاه موسيقي در کشور وجود دارد که در حال کار کردن هستند و از آنجا که اين آموزشگاه‌ها با وزارت ارشاد همکاري مي‌کنند، فرض بر اين است که محيط مورد اعتمادي براي مردم دارند.

اين سخنان، مقدمه‌اي براي تعطيل شدن تدريس موسيقي در فرهنگسراها بود. پس از اين‌که قشرهاي مختلف به اين اقدام واکنش نشان دادند، سازمان فرهنگي - هنري شهرداري تهران به‌طور مداوم وعده‌ي سر خرمن داد و تاريخي را براي بازگشايي به فاصله‌هاي يک ماه تا دوماه تعيين مي‌کرد؛ اما سال 93 تمام شد و اين سازمان به وعده‌ي خود عمل نکرد.

پيش از اين نيز بحث تفکيک جنسيتي در اين راستا مطرح و عنوان شد که مدرس و هنرآموز بايد هم‌جنس باشند. اين رويداد هم اسباب دلخوري تعدادي از مدرسان را فراهم آورد.

البته اين سازمان به‌شکل چشمگيري به برگزاري مراسم تجليل از هنرمندان پيشکسوت موسيقي آن هم به فاصله‌هاي کم پرداخته است.

شب‌ خوب کيتارو و شب تلخ عاليم قاسم‌اف

مردم تهران در سالي که گذشت، ميزبان اجراي دو هنرمند بزرگ موسيقي جهان در کشور بودند. کيتارو، نوازنده‌ي شهير ژاپني 21 مهرماه به تهران رسيد. او سه شب پاييزي را در تالار وزارت کشور براي ايرانيان ساز نواخت و شب‌هاي خوبي را براي آن‌ها رقم زد؛ اما خاطره‌ي خوبي از اين کنسرت در ذهن نوازندگان ايراني که براي او ساز زدند، باقي نماند.

نوازندگاني که در اين کنسرت حضور داشتند، با بدحسابي کنسرت‌گذار مواجه شدند. آن‌ها تا دوماه پس از اجرا، دستمزد خود را به‌طور کامل نگرفتند.

اما شب‌هاي زمستان 93 با حضور عاليم قاسم‌اف، رنگ و بوي ديگري گرفت. او سه شب اجراي پرمخاطب را با همراهي دخترش «فرغانه» در تالار وحدت داشت اما شب سوم، شب خوبي براي قاسم‌اف نبود. در آن شب، کنسرت اين خواننده‌ي مطرح کشور جمهوري آذربايجان بنا به دلايلي، بدون حضور دخترش برگزار شد. فرغانه در تمام مدت اجراي پدرش، از پشت صحنه نظاره‌گر کنسرت بود.

سال پررونق جايزه‌ها، جشن‌ها و دوسالانه‌ها

خانه‌ي موسيقي امسال شورايي به نام شوراي مشورتي تشکيل داد. نتيجه‌ي جلسات اين شورا برگزاري نخستين فستيوال موسيقي تهران در راستاي برگزاري جشن خانه‌ موسيقي و در عمارت مسعوديه بود. گروه «پالت»، گروه «شمس»، گروه «کامکارها»، گروه «هم‌آوايان»، عليرضا قرباني و همايون شجريان در اين فستيوال روي صحنه رفتند و البته اجراهايي نه‌چندان قابل توجه را به صحنه بردند.

از طرفي امسال، سال شکوفايي بخش خصوصي در زمينه‌ي موسيقي بود. برگزاري نخستين دوسالانه‌ي آهنگسازي احمد پژمان و نخستين جايزه‌ي همايون خرم از جمله‌ي اين برنامه‌ها بود. از طرفي بنياد بسطامي که مدت‌ها به‌دليل مسائل مالي فعاليتي نداشت، امسال دوباره جايزه‌ي اين هنرمند فقيد را برگزار کرد.

باز شدن پاي عراق و آمريکا به ايران

سي‌امين جشنواره‌ي بين‌المللي موسيقي فجر، در حالي برگزار شد که يک گروه آمريکايي حضوري غيرمنتظره در آن داشت. گروه موسيقي «انيميشن» که به سبک «جَز» فعاليت مي‌کند، خارج از جدول، خود را به روزهاي پاياني جشنواره رساند و در تالار وحدت روي صحنه رفت.

همچنين در غياب ارکستر سمفونيک تهران، نوازندگان ارکستر سمفونيک عراق سازشان را در تهران و در تالار وحدت کوک کردند.

سال خوب شجريان با «چرا رفتي»

شجريان و برادران پورناظري سال خوب و پرکاري داشتند که دليلش انتشار آلبوم «نه فرشته‌ام، نه شيطان» در اواخر سال گذشته بود. اين آلبوم بسيار مورد توجه قرار گرفت و اين استقبال از تور کنسرت‌هاي «چرا رفتي» هم وجود داشت. تا جايي که شجريان براي برگزاري دور اول کنسرت تهران، 19 هزار بليت فروخت.

اعضاي اين گروه با برگزاري تور کنسرت خود، ايران را دور زدند و يکي از طولاني‌ترين تورهاي کنسرت را برگزار کردند. مقصد آن‌ها براي اجرا شهرهاي کرمان، رشت، اروميه، کرمانشاه، شهرکرد، ساري، شيراز، بندرعباس، سمنان، اصفهان و ... بود.

شجريان سال 93 را با انتشار آلبوم «مستور و مست» به آهنگسازي ژانو باغوميان به پايان رساند.

«خداحافظي» با خاطرات دهه 60

«خداحافظي» پنجمين آلبوم گروه «آريان» است که چند روز پيش، پس از کش و قوس‌هاي فراوان و بعد از سال‌ها تأخير بالاخره منتشر شد. اين آلبوم قرار است، آخرين آلبوم اين گروه باشد و احتمالا از اين پس، اعضاي اين گروه به‌طور مستقل فعاليت خواهند کرد. گروه موسيقي «آريان» يکي از قديمي‌ترين گروه‌هاي موسيقي پاپ پس از انقلاب اسلامي است که علاوه بر سبک متفاوت موسيقي‌اش، با همخوان و نوازنده‌ي زن فعاليت خود را آغاز کرد.

لغو کنسرت‌ها، جلوگيري از نوازندگي زنان و چند اتفاق ديگر

تعداد کنسرت‌هاي لغوشده در سال 93 بسيار قابل توجه بود. امسال کنسرت‌هايي را داشتيم که گروه‌هايي با تجمع کردن در محل برگزاري آن‌ها، خواهان لغو اجرا شدند. اتفاقي که در نهايت، خون جمعي از موسيقيدانان را به جوش آورد و باعث تجمع آن‌ها در خانه‌ي موسيقي شد.

يکي از اين رويدادها، لغو کنسرت وحيد تاج در يزد بود که با دخالت برخي افراد انجام شد. رسانه‌ها در اين‌باره گزارش کردند که جمعي کمتر از 50 نفر در ورودي سالن جمع شدند و با تهديد، مسوولان را به لغو برنامه ترغيب کردند و مانع ورود مردمي شدند که براي تماشاي برنامه آمده بودند.

دو نمونه‌ي مهم ديگر، همين اواخر رخ داد؛ لغو کنسرت عليرضا قرباني در مشهد، فقط يک اتفاق معمولي نبود، بلکه به توهين به جامعه‌ي موسيقيدانان ختم شد. يکي از مسوولان پس از لغو اين اجرا، موسيقيدانان را «مطرب» و کنسرت‌هاي آن‌ها را «ولنگاري» ناميد.

کنسرت سالار عقيلي در شهرتان طرقبه نيز حاشيه‌دار شد. در اين اجرا حرير شريعت‌زاده، همسر سالار عقيلي در گروه نوازندگان حضور داشت، اما از ميانه‌ي اجرا، اجازه‌ي حضور و نوازندگي از او گرفته شد.

سرانجام، جمعي از اهالي موسيقي اين شرايط را تاب نياوردند و 17 اسفندماه در خانه‌ موسيقي گرد هم جمع شدند و اعتراض خود را بيان کردند.

مديرعامل خانه موسيقي در اين تجمع گفت:‌ اعضاي خانه موسيقي امروز براي يک درد مشترک گردهم جمع شده‌اند تا خواسته‌هاي خود را بيان کنند. متأسفانه امروز مصيبت‌هايي را تجربه مي‌کنيم که در 30 سال اخير بي‌سابقه بوده است. هيچ‌وقت فکر نمي‌کرديم با آغاز دولت «تدبير و اميد» موسيقي‌دان‌ها اين‌گونه دچار يأس ونااميدي شوند.

زنان موسيقي، سال پرحاشيه‌اي داشتند که يکي از دلايل آن، انتشار آلبومي با همخواني يک زن بود که بعضي رسانه‌ها به اشتباه از آن به‌عنوان آلبوم تکخواني زن ياد کردند و با انتشار خبرهاي نادرست دردسرساز شدند.

وزير ارشاد چندبار در مراسم از سياست‌ها و برنامه‌هاي وزارت ارشاد دفاع کرد و در يکي از سخنراني‌هايش تصريح کرد: متأسفانه برخي گروه‌هاي سياسي که با دولت «تدبير و اميد» مشکل دارند تلاش مي‌کنند از احساسات مذهبي مردم سوءاستفاده کنند و با طرح مسائل تحريف‌شده، دروغي و جعلي، احساسات مردم متدين را تحريک کنند. ما به رعايت موازين و قانون در حوزه‌ي موسيقي موظف هستيم، ولي تسليم برخي گروه‌هاي خودسر نمي‌شويم، زيرا اکثر اين افراد، عناصر نو رسيده‌اي هستند که اطلاعات ما نسبت به آن‌ها در بسياري از زمينه‌ها از جمله مذهب، هنر و موسيقي، بيشتر است.

ارکستر سمفونيک از خواب پريد

نزديک به سه سال از تعطيل شدن ارکستر سمفونيک تهران مي‌گذشت و نقشه‌هاي مختلفي هم براي راه‌اندازي دوباره‌ي ارکستر کشيده شد. ابتدا قرار بود، منوچهر صهبايي سکان رهبري ارکستر سمفونيک را به‌دست بگيرد، اما پس از حدود يک سال کش و قوس، صهبايي کنار گذاشته شد و از علي رهبري، هنرمند ساکن وين که بسياري او را يکي از موسيقيدانان کارکشته در شرق مي‌دانند، براي هدايت اين ارکستر دعوت شد.

اکنون نيز تمرين‌هاي ارکستر سمفونيک براي اجراي سمفوني 9 بتهوون در تالار رودکي آغاز شده و علي رهبري ارکستر را براي اجرايي مقابل رييس‌جمهور آماده مي‌کند. گفته مي‌شود که ارکستر ملي هم سال 94 با بازگشت فرهاد فخرالديني کار خود را آغاز خواهد کرد.