بررسی یک پدیده در ماجرای سفر خانواده قالیباف به ترکیه
ماله‌کشان مشغول کارند
الیاس قالیباف خیلی زود بعد از افشا شدن این سفر در اینستاگرام خود نوشت: «خواهرم و همسرش کاری انجام دادند که حتماً غلط است. این سفر آن‌هم در این شرایط اقتصادی مردم یقیناً اشتباه است.»
روزنو :
رور نو :با وجود گذشت چند روز از افشا شدن سفر خانواده محمدباقر قالیباف رئیس مجلس به ترکیه، ولی همچنان این ماجرا در سطح افکار عمومی و فضای شبکه‌های اجتماعی داغ است. همچنان بسیاری در نقد این رفتار خانواده قالیباف مطلب می‌نویسند و برخی دیگر سخنان گذشته قالیباف را به او یادآوری می‌کنند. بااین‌حال گروهی از افراد در شبکه‌های اجتماعی و نیز در فضای رسمی هستند که مسیر متفاوتی را در پیش‌گرفته‌اند و سعی می‌کنند هر طور شده راهی بیابند تا یا این اتفاق را کوچک نشان دهند یا اینکه افکار عمومی را از توجه به این ماجرا منحرف کنند. این در حالی است که پسر قالیباف اولین کسی بود که خطای این کار را پذیرفت. این سخنان حمایتی باعث شده تا افکار عمومی این جریان را «ماله کش» خطاب کند. اصطلاح ماله کش در سال‌های اخیر در فضای سیاسی ایران رواج پیداکرده و عمدتاً برای گروه‌ها و افرادی به کار می‌رود که برای توجیه یک اتفاق ناشایست پیرامون مسئولان یا معضلات اساسی کشور پیش‌قدم می‌شوند.
الیاس قالیباف خیلی زود بعد از افشا شدن این سفر در اینستاگرام خود نوشت: «خواهرم و همسرش کاری انجام دادند که حتماً غلط است. این سفر آن‌هم در این شرایط اقتصادی مردم یقیناً اشتباه است.» هرچند او هم در این متن سعی کرد راه فراری پیدا کند و نوشت: «آن‌ها برای خرید سیسمونی نرفته بودند و ناراستی‌ها و بزرگ‌نمایی‌هایی در متن‌های منتشرشده وجود دارد اما به هر صورت انجام این سفر خطایی نابخشودنی است، چراکه باعث می‌شود همه تهمت‌هایی که در گذشته به پدرم و خود آن‌ها زده‌شده است را صحیح جلوه دهد. آنچه این خطا را نابخشودنی‌تر می‌کند آن است که به امید و اعتماد مردم ضربه می‌زند و زبان ضدانقلاب و بدخواهان را دراز می‌کند. این رفتار حتماً مخالف نظر و مشی و مرام پدرم است. آنان که می‌خواهند خطای فرزند را به‌پای پدر بنویسند، بدانند که این کار از قبل مورد مخالفت ایشان قرارگرفته بود ولی متأسفانه نادیده گرفته شد. بنده به سهم خودم از همه مردم عذرخواهی می‌کنم و آن‌ها هم حتماً باید عذرخواهی نمایند. ان‌شاءالله خدا در این شب‌های قدر همه قصورها و خطاهای ما را ببخشد.» اما به‌هرحال الیاس قالیباف خطا را پذیرفت و عذرخواهی کرد و آن را در این شرایط اقتصادی اشتباه خواند. موضوعی که اما برخی از نزدیکان قالیباف و جریان‌های سیاسی تلاش می‌کنند نه آن را بپذیرند و نه به آن اشاره کنند.
ازجمله این موارد می‌توان به رفتار خبرگزاری فارس اشاره کرد. وحید اشتری کسی که ماجرای این سفر را برای اولین بار در توییتر منتشر کرد خبر داده بود که با پرس‌وجو مطلع شده که خانواده قالیباف در برگشت به ایران اضافه‌بار داشته‌اند؛ اما بعد خبرگزاری فارس گزارش داد که «به دنبال سفر قابل انتقاد برخی از اعضای خانواده قالیباف به ترکیه، برخی هدف این سفر را خرید سیسمونی برای نوه وی اعلام و تلاش کردند با مقایسه آن با اظهارات قبلی رئیس مجلس در نقد خرید خارجی، این موضوع را برجسته کنند. در همین رابطه یکی از نزدیکان قالیباف به خبرنگار فارس گفت: «موضوع خرید سیسمونی به‌هیچ‌عنوان صحت ندارد و ساخته ذهن مخالفان است. امروز حتی اگر کسی به دنبال تجملات هم باشد بهترین برندهای خارجی در تهران قابل‌دسترسی است و برای تهیه سیسمونی نیازی به سفر به ترکیه نیست.»
کمی بعد مدیر روابط عمومی هواپیمایی معراج (حامل خانواده قالیباف) در پاسخ به سؤال خبرگزاری فارس که اضافه‌بار این مسافران چقدر بوده است، گفت: «بررسی صورت گرفته نشان داد این مسافران اضافه باری نداشته‌اند.» وی در پاسخ به این سؤال که اگر اضافه باری نبوده پس درگیری بین این مسافران و متصدی پذیرش مسافر بر سر چه بوده است، گفت: «هیچ درگیری بین این مسافران و مسئول پذیرش وجود نداشته است.»
پیشتر اعلام شده بود در درگیری خانواده قالیباف با متصدی پذیرش مسافر به علت اضافه‌بار، برخی مسافران متوجه هویت آن‌ها می‌شوند و از آن‌ها عکس می‌گیرند.
در پی این مطلب خبرگزاری فارس به‌طور مجدد اشتری رشته توییتی منتشر کرد که در آن ادعاشده خانواده قالیباف 20چمدان بار داشته‌اند. او می‌گوید که صحت این موضوع را مسئولان ایرلاین معراج تأیید کرده‌اند و گفته‌اند که این چمدان‌ها به نام داماد خانواده قالیباف ثبت‌شده است. بااین‌حال دستیار رسانه‌ای رئیس مجلس با استناد به گزارش اولیه فارس این موضوع را تکذیب کرد.
خطای فرزند یا پدر؟
اما تلاش برای انحراف افکار عمومی از این ماجرا به این اقدامات ختم نمی‌شود. برخی از فعالان اصولگرا در توییتر سعی کردند بنویسند که این اتفاق خیلی کوچک و بی‌اهمیت بوده است و برخی بیجا تلاش می‌کنند تا زندگی خصوصی یک فرزند را به نام پدر ثبت کنند. این نوع واکنش‌ها در حالی بود که پسر قالیباف خطا بودن این سفر را از ابتدا پذیرفته بود. این سخنان آنان با واکنش‌های زیادی در افکار عمومی و توییتر مواجه شده است. برخی آنان را «ماله کش» خطاب کرده‌اند و نوشته‌اند که این گروه باوجودآنکه خانواده قالیباف خطا را پذیرفته اما تلاش می‌کند تا ماجرا را پنهان کند. ازجمله این افراد محمد سعید احدیان دستیار رسانه‌ای قالیباف در توییتر خود نوشت: «عجب جشنی گرفتند مخالفان دکتر قالیباف. بزرگنمایی که در تخصص شماست اما مهم نیست که موضوع کوچک باشد یا بزرگ، خطای فرزند را به‌پای پدر نمی‌نویسند.» به‌غیراز او برخی مجری‌های صداوسیما نیز در بخش‌های مختلف تلویزیونی بدون نام بردن از قالیباف از واکنش افکار عمومی نسبت به این ماجرا گلایه کردند و گفتند مردم چرا وقتی دقیق از موضوعی مطلع نیستند به مسئولان تهمت می‌زنند.
صادق زیباکلام در توضیح علت واکنش مردم به سفرهای خانواده‌های مسئولان به ایلنا گفت: «زیرا فرزندان مسئولان یک‌جور رفتار می‌کنند و پدرانشان به‌صورت دیگر. امروز مشکل آقای قالیباف، لاریجانی و خانم ابتکار این است که خودشان یک‌جور شعار می‌دهند اما فرزندانشان به آن شعارها اعتقادی ندارند که به‌شخصه هیچ ایرادی را مشاهده نمی‌کنم. اینکه من ایرادی را مشاهده نمی‌کنم فرزندم برای خرید به خارج از کشور برود برای این است که مانند مسئولی شعار مرگ بر سرمایه‌داری نمی‌دهم و معتقدم مشکلی که برای برخی مسئولان به وجود آمده این است که چون به خلوت می‌رسند یک کار دیگر می‌کنند.»
نگاه امنیتی به موضوع
اما طرفداران قالیباف یک شیوه جدید را هم در پیش‌گرفته‌اند. بخشی از آنان با پذیرش خطا بودن رفتار خانواده او تلاش می‌کنند تا بگویند این اتفاق به‌هیچ‌وجه اهمیت ندارد و نشان دهند که وحید اشتری به‌عنوان کسی که این ماجرا را در توییتر افشا کرده سوابق مبهمی در فعالیت اجتماعی دارد. آنان می‌گویند که برخی شواهد نشان می‌دهد او با ارگان‌هایی پنهان یا در خارج از کشور یا داخل کشور ارتباط دارد. ازجمله این‌گونه واکنش‌ها به امام‌جمعه مشهد اختصاص داشت. علم الهدی در نماز جمعه این هفته مشهد گفت: «دشمنان نظام و اسلام اقدام به آغاز عملیات روانی و علم کردن موضوعی برای یکی از مسئولان کرده‌اند تا به‌عناوین‌مختلف وی را از عرصه کنار زده و بر شما مردم مسلط شوند.» هرچند او نامی از قالیباف نبرد اما برای همه روشن بود که اشاره او به ماجرای قالیباف است.
به‌غیراز این در شبکه‌های اجتماعی نیز حامیان قالیباف تلاش کردند این خط را به‌خوبی دنبال کنند. اکانتی به نام سیدپویان حسین پور از فعالان مجازی اصولگرایان رشته توییتی دراین‌باره منتشر کرد و توضیح داد که با وجود اشتباه بودن این سفر ولی جنبه مهم این اتفاق چگونگی علنی شدن آن است. او نوشت: «باور کنیم که مسافر ترکیه‌بروی استانبول‌برو، خانواده (عمدتاً پرده‌نشین) مسئولین را اینقدر خوب و دقیق می‌شناسد که فریم به فریم عکس (تازه به‌شکل چهره‌زنی حرفه‌ای) بگیرد؟! خیلی از ما، همین حالا هم که عکس دختر و داماد قالیباف منتشر شده هم اگر در خیابان ببینم نمی‌شناسیم! ایضا باور کنیم مسافر ترکیه‌بروی آنتالیابرو، عکس و فیلم از گردش و خرید خانواده مسئولین کشور را جای منوتو و اینترنشنال، برای فلان کاربر توییتر می‌فرستد؟!» در واقع منظور این توییت این است که فرد عادی این عکس را از خانواده قالیباف نگرفته است. او در ادامه نوشته: «همچنین باور کنیم اطلاعاتی که جنبه‌های محرمانگی هم دارد و جز با درخواست‌های قضایی یا نهادهای امنیتی امکان ارائه آن نیست، به‌راحتی توسط یک اپراتور در یک فرودگاه یا یک کارمند در یک شرکت هواپیمایی در اختیار افراد فاقد صلاحیت قضایی و امنیتی قرار می‌گیرد؟! نمونه‌ی قبلی سراغ داریم؟! حالا سؤال این است در پس پرده، چه اتفاقی در جریان است؟! چه کسی عامل و آمر این عملیات رسانه‌ای است و به‌دنبال چیست؟!
فکر می‌کنم کمی زود است با قطعیت حرف بزنیم و احتمالاً باید کمی صبر کنیم تا ادامه عملیات اجرا شود و ابعاد پنهان‌تر آن مشهودتر گردد اما دو گمانه فعلاً جای طرح دارد.» نکته اینجاست که این اکانت توییتر نتیجه‌گیری نمی‌کند که یک حزب سیاسی یا یک نهاد داخلی پشت این ماجراست بلکه تلاش دارد بگوید یک پروژه کلان‌تری در دست اجراست که احتمالاً خارج از کشور هدایت می‌شود و هدف آن‌هم نه‌تنها قالیباف نیست بلکه اصل نظام جمهوری اسلامی است. در واقع حامیان قالیباف تلاش دارند این ماجرا را حرکتی تخریبی علیه نظام جمهوری اسلامی نشان دهند تا حمایت‌های بیشتری را از گروه‌های داخلی جلب کنند و همین‌طور هزینه انتقاد از قالیباف به خاطر این اتفاق را بالا ببرند.
