گزارش مرکز مطالعات و برنامه‌‌‌ریزی شهر تهران هم نشان می‌دهد که  ۹۹.۷‌درصد تهرانی‌ها «سرزنده» نیستند. این شرایط نشان می دهد که روحیه مردم با نشاط و پر انگیزه نیست. در این ارتباط محمدرضا شفیعی کدکنی، استاد برجسته دانشگاه تهران درباره فقر فلسفی و فقر روحیه در جامعه ایرانی و راه حل برون رفت از بحران های اجتماعی به دانشجویان می گوید: «ما باید متفکرانی داشته باشیم و جامعه اجازه ظهور متفکرانی را بدهد، تا بتوانند روحیه بانشاط را در جامعه بالا ببرند. باید ادبیات و هنر و نشرمان در جهت ارتقاء روحیه اجتماعی و فردی باشد. فرد و اجتماع تجزیه ناپذیر هستند. بدون روحیه، توسعه رخ نمی دهد. روحیه و انگیزه با نشاط مهم است. هر عاملی از آموزش، تا هنرو ... آن چه به ارتقای روحیه کمک کند، برای ما باید مورد ستایش و احترام باشد. اما آنچه که به روحیه جامعه صدمه بزند، باید توی سرش زد و کنارش گذاشت.»

 فقدان فلسفه
کدکنی به تحلیل ریشه برخوردهای شعاری روشنفکران پرداخت و گفت: «ایران در حوزه نیروهای پزشکی در جهان موقعیت خوبی دارد. ولی در علوم انسانی محتاج تفکر هستیم. در فلسفه احتیاج به کسی داریم که نه در باره ماهیت وجود و امثال این ها، بلکه به تفکر فلسفی از جنس هایدگر، ویتگنشتاین، هگل، و راسل بیندیشد. به عبارتی به فلسفه زنده کسی که دارای تفکر فلسفی و اجتماعی روز باشد نیازمندیم. معنای تاریخ را به درستی درک کند. در این زمینه ها فقیر هستیم.» 

حاصل ۷۰ سال کتاب خواندن
کدکنی به یکی از مهمترین دستاورد زندگی اش اشاره کرد و گفت: « این حرفی که به شما می گویم، حاصل ۷۰ سال کتاب خواندن، و داشتن مسئولیت است. یک بچه فقیر از دهات نیشابور و... را در نظر بگیرید که به طور مادرزادی، در زمان تولد فاقد یک دست و یک پا بوده است. خانواده در کمال فقر و بدبختی هستند. آی کیو این بچه هم معمولی است. این بچه را هیچگاه در ترازوی بچه بیل گیتس قرار نمی دهید. این کجا و آن کجا؟ اما یک چیز وجود دارد. آن بچه نیشابوری با همان یک دست خود کار می کند و کفش واکس می زند. او به زندگی عشق می ورزد، با واکس زدن، پول جمع می کند، اما مثلا پسر پولدار بیل گیتس دارای افسردگی است. آن بچه ای که با یک دست واکس می زند، هزار بار سعادتمندتر از بچه بیل گیتس است که دارای افسردگی مزمن است، و مجبور است با قرص زندگی را سپری کند. این بچه خرج خانه خودش و پدرش و مادرش را در می آورد، و به آینده امیدوار است. این بچه، هزار بار سعادتمندتر از بچه بیل گیتس است.»

روحیه خوب مهمترین عنصر زندگی 
شفیعی کدکنی می گوید: «آن چه که برای انسان مهم است، روحیه ، روحیه و روحیه است و آنچه که برای جوامع بشری مهم است، روحیه اجتماعی است. نمی شود گفت جامعه ای که افرادش بیماری افسردگی و روانی دارند، دارای روح نشاط بالایی است. چنین امری ممکن نیست. این ها دوروی یک سکه هستند. آنچه برای کشور ضرورت دارد، هنری است که این روحیه را بالا ببرد؛ شامل موسیقی، نقاشی، سینما، ادبیات، رمان و ادبیات داستانی خوب. اگر کسی شعری گفت یا داستانی نوشت یا موسیقی تدوین کرد یا فیلمی ساخت یا کتاب درسی نوشت که در جهت ارتقاء روحیه بانشاط و پر انگیزه بود، باید به او احترام بگذاریم به آنها پروبال دهیم، و به تمام آن عواملی که توی سر روحیه می زند و آن را پایین می آورد، بی اعتنایی کنیم. تمام مللی که پیشرفت کردند، روحیه شان و نه ثروت شان، سبب پیشرفت شان شده است. ملت ژاپن زیر پایش طلا، نفت، گاز و فولاد نداشت، ولی در حال حاضر یکی از ثروتمندترین و پیشرفته ترین کشورهای جهان است. روحیه باید از کودکستان تا مراحل بالای تحصیل آموزش داده شود.